%0 Journal Article %T تبادل، تعامل و بازتولید گفتمان‌های سیاسی قرن هشتم هجری در دیوان حافظ شیرازی %J مجله مطالعات ایرانی %I دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان %Z 1735-0700 %A کشاورز (بیضایی), محمد %D 2022 %\ 06/22/2022 %V 21 %N 41 %P 467-494 %! تبادل، تعامل و بازتولید گفتمان‌های سیاسی قرن هشتم هجری در دیوان حافظ شیرازی %K گفتمان‌های سیاسی %K تاریخ‌گرایی نوین %K قرن هشتم %K دیوان حافظ. تعامل %K تبادل %R 10.22103/jis.2022.18279.2225 %X اثر هنری محصول تبادل، تعامل میان خالق اثر با منابع جمعی و شبکه‌هایی بسیط و پیچیده از سنّت‌ها، گفتمان‌ها و نهادهای تاریخی، سیاسی و اجتماعی است. دیوان حافظ، چونان مینیاتوری ظریف و هنرمندانه، نمونه بارزی از بازنمایی، بازتولید گفتمان‌ها و عناصر سیاسی قرن هشتم هجری است که بررسی ابعاد و زوایای آن می‌تواند، افزون بر شناخت گفتمان‌های سیاسی این دوره، نقش این گفتمان‌ها را در شکل‌بخشی به روابط متن و تاریخ، تشریح و تبیین نماید. این جستار با روشی تحلیلی-توصیفی و استعانت ممکن از رویکرد تاریخ‌گرایی نو، گفتمان‌های سیاسی عصر حافظ، چگونگی تعامل و بازتولید این گفتمان‌ها، همچنین میزان تقویت و طرد آن در دیوانش را در کانون توجه خود قرار داده است. یافته‌ها نشان می‌دهند که گفتمان‌هایی نظیر: گفتمان خسروانی و ایرانی آل اینجو، گفتمان شریعت‌محور آل مظفر، همچنین گفتمان ترک‌مدارانة تیمور، از زمره گفتمان‌های مسلط و غالب قدرت در عصر حافظ می‌باشند که در دیوان وی با شبکهای از عناصر، نمادها، دال‌ها و مدلول‌های شناور بازتولید شده‌اند. دیوان حافظ  سوای دوران سلطنت امیر مبارزالدین مظفری غالباً ساختی نمادین و تقویت‌بخش به گفتمان‌های سیاسی آل اینجو و حاکمان مظفری است. چنانچه بازتولید نام محتسب، با شبکه‌ای از تداعی‌های منفی، استعاره‌ای انتشار یافته از تقابل با گفتمان جزمی‌گرایانة این امیر مظفری است. حافظ در پایان عمر با افول و فروپاشی خاندان مظفری و گفتمان آنان، به گفتمان مسلط و ترک‌مدارانة تیموریان اقبال نشان داده؛ اما با نابسامانی دوبارة اوضاع زمانه و ناامیدی از گفتمان ترک‌مدارانه، آرزوی تحقّق گفتمان خسروانی  قدرت را، باری دیگر در دیوانش تقویت نموده است. %U https://jis.uk.ac.ir/article_3368_713b73332b00cf8628a4096308ea8f6d.pdf