ORIGINAL_ARTICLE
«به کابل زناگه به کنده رسید» (یادداشتی بر ترکیب کابل/زرنگ-چین/چینستان بر پایه کوش نامه)
در بیتی از کوش نامه حکیم ایرانشان ابی الخیر، در حالی که شاه چین منتظر نیروی کمکی است تا به آبتین، شاهزاده ایرانی، حمله ور شود، آن نیروی کمکی بناگهان از «کابل» از راه می رسد. استاد والامقام، جلال متینی، در زیرنویس این بیت، بکارگیری کلمه «کابل» را در اصل نسخه به «یقین»، اشتباه دانسته است. در این مقاله تلاش شده است تا درستی این بیت بیاری شواهد تاریخی به اثبات برسد. با وجود این، فروپاشی شاهنشاهی ساسانی، رخدادی بزرگ در پیوندهای دو سویه ایران و شرق دور بود. در این موضوع، نخست گریز یزدگرد از مسیر سیستان به آسیای میانه و نیت به رفتن به چین و دودیگر پناهندگی دودمان شاهی به چین، دو رخداد اثرگذار بر ادب پارسی و اساطیر زرتشتی بوده است. به باور نگارنده، ایستایی یزدگرد در سیستان و نیز فرزندش، پیروز، در زرنگ، و نبرد با تازیان، از یک سو و پشتی های امپراتورهای دودمان تانگ از سویی دیگر، بهانه درهم تنیدگی این دو کران جغرافیایی بوده است؛ این درهم تنیدگی ناشی از دو رخداد سیاسی-نظامی، تاثیری مهم بر ادب فارسی و نیز برخی اساطیر کلیدی زرتشتی گذاشته است.
https://jis.uk.ac.ir/article_2843_c67a0f4e42052d848fe96182565704e3.pdf
2021-02-19
1
24
10.22103/jis.2020.14206.1942
کوش نامه
ساسانی
پیروز
چین
متون اسلامی
داریوش
اکبرزاده
pasaak@yahoo.com
1
دانشیار پژوهشکده زبان و گویش و متون پژوهشگاه میراث فرهنگی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
کتابنامه
1
الف. منابع فارسی
2
-ابنحوقل.(1345). صورهالارض. ترجمۀ جعفر شعار. تهران: بنیاد فرهنگ.
3
-ابنخردادبه.(1370).المسالکوالممالک. ترجمۀ حسین قرهچانلو (از متن دخویه).تهران:مترجم.
4
-ابوالقاسمی، محسن.(1375). دستور تاریخی زبان فارسی. تهران:سمت.
5
-اسدیتوسی.(1393). گرشاسبنامه. اهتمام و تصحیح حبیب یغمایی. ویراستار: پرویز یغمایی. تهران: دنیای کتاب.
6
-اکبرزاده،داریوش و محمود طاووسی.(1385). کتیبههای فارسی میانه(پهلویساسانی). تهران: نقش هستی.
7
-اکبرزاده،داریوش.(1394).«چرا سخنی از فیروز، فرزند یزدگرد سوم در شاهنامه نیست؟». مجلۀ مطالعات ایرانی. سال 14.ش.28.کرمان، صص37-47.
8
-اکبرزاده،داریوش.(1396).«یادداشتی بر پیوندهای تاریخی ایران و سیلا (کره)». مجلۀ فروهر. سال 51. تهران.صص 25-37.
9
-اکبرزاده، داریوش.(1396).«یادداشتی بر جایگاه هند در برخی متون حماسی».پژوهشنامۀ ادب حماسی. سال سیزدهم. شمارۀ دوم پیاپی 24. رودهن، صص 53-67.
10
-اکبرزاده، داریوش.(2015).«یادداشتی بر آخرتشناسی مزدیسنی و فروپاشی شاهنشاهی ساسانیان». مجلۀ ایراننامه. ش. 2. تورنتو، صص288-295.
11
-ایرانشان، ابیالخیر.(1377). کوشنامه.به کوشش جلال متینی. تهران:علمی.
12
-بلاذری، احمدبنیحیی.(1337). فتوحالبدان. ترجمۀ محمد توکل. تهران:نقره.
13
-ثعالبینیشابوری،عبدالملکبنمحمدبناسماعیل.(1386).تاریخ ثعالبی.ترجمۀ محمد فضائلی. تهران: نقره.
14
-خطیبی، ابوالفضل و ماریولینفانزوتفن.(1394). فرامرزنامۀ بزرگ(بینا).تهران:سخن.
15
-دریایی، تورج.(1391). ناگفتههای امپراتوری ساسانیان. مترجم: آهنگ حقانی و محمود فاضلی بیرجندی. ویراستار مهناز مقدسی. تهران:پارسه.
16
-راشدمحصل، محمدتقی.(1385). زند بهمنیشت (تصحیح، آوانویسی، یادداشت).تهران:پژوهشگاه علوم انسانی.
17
-زرتشت پژدو، بهرام.(1338).زراتشتنامه.به کوشش محمد دبیرسیاقی. تهران: فروهر.
18
-صفا،ذبیحالله.(1369). حماسهسرایی در ایران (قدیمیترین عهد تاریخی تا قرن چهاردهم هجری).چ. پنجم.تهران:امیرکبیر.
19
-طبری،محمدبنجریر.(1362). تاریخ طبری (تاریخ الرسلوملوک).مترجم: ابوالقاسم پاینده.16 جلد. تهران: اساطیر.
20
-فردوسی،ابوالقاسم.(1382). شاهنامه. نه جلدی.چ دوم. تهران: ققنوس.
21
-متینی، جلال.(1369). «فریدون و سرزمین آفتاب تابان»، مجلۀ ایرانشناسی. ش. 5. تهران. صص 160-177.
22
-مجملالتواریخ(1389). تصحیح و تحشیه: ملکالشعرای بهار. تهران: اساطیر.
23
-مسعودی،علیبنحسین.(1387). مروجالذهب. ترجمه ابوالقاسم پاینده. دو جلد. چ. هشتم. تهران: علمی و فرهنگی.
24
-مقدسی، مطهربنطاهر.(1386).آفرینش و تاریخ. ترجمه و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی. دو جلد. چ سوم.تهران:آگه.
25
ب. منابع لاتین
26
-Akbarzadeh, D. and Lee Hee Soo. (2018) “A Political-Philological Note on a Persian Toponym: Baesilla”.International Journal of Orientalia Manuscriptia.Vol. 24. no.1-2, PP. 53-58. St. Petersburg.
27
-Akbarzadeh, D. (2010) “The Hindūgān of Bundhišn”. Iranica Antiqua XLV. PP. 419-426. Ghent.
28
-Akbarzadeh, D. (2014) “China and the Myth Jam”. Journal of Indo-European Studies. Vol. 42, 1-2, PP. 28-39. America.
29
-Akbarzadeh, D. (2016) “The Collapse of the Sasanian Empire: Zoroastrianism and Specific Toponyms”. Threads of Continuity. Ed. Shernaz Cama, PP. 225-237, New Delhi.
30
-Akbarzadeh, D. (2019) “China, Chinestan and China the King: Sasanian to Post-Sasanian Texts”. Journal of Current Research in Chinese Linguistics. in print.
31
-Cereti, G. C. (1996) “Again on Wahrām I Warzāwand”. La Persia e l’ Asia Centrale da Alessandro al X secolo, Accademia Nazionale dei Lincei. PP. 629-639, Roma.
32
-Comparati, M. (2009) “Last Sasanians in China”, Encyclopaedia Iranica. Online.
33
-Daryaee, T. 2008, Sasanian Persia: The Rise and Fall of an Empire. London.
34
-Eiland, M. (1996) “Ceramics of the Silk Road: Parthia and China”, London.
35
-Lerner, J. (2013) “Yidu: A Sino-Sogdian Tomb?”. Sogdian, Their Precursors, Contemporaries and Heirs (Conference: Sogdians at Home and Abroad) PP. 129-145. St. Petersburg.
36
-Messina, G. (1939) Ayātkār I Žāmāspīk, Roma.
37
Pulleyblank, Edwin G. (1991) “Chinese-Iranian Relations (in Pre-Islamic Times)”. Encyclopaedia Iranica. New York, Online.
38
-Schippmann, K. (1986) “Arsacids II (the Arsacid dynasty)”. Encyclopaedia Iranica, New York, Online.
39
Stein, A. (1907) Khotan Saka, I-II, London.
40
-Tao, W. (2007) “Parthian in China: A Re-Examination of the Historical Records”. The Age of the Parthians. Ed. V. Sarkhosh Curtis and S. Stewart, London.
41
-Vassiere, E. (2005) Sogdian Traders (A History), translated by J. Ward. Leiden.
42
-Zurcher, E. (1972) The Buddhist Conquest of China,Vol. I-II. Leiden
43
ORIGINAL_ARTICLE
فرایند تقدیس درخت در حوزه فرهنگی هلیل رود
مقدس، مفهومی است که در طی آن یک پدیده، به واسطه ارتباط با نیروهای مافوقطبیعی، منحصر به فرد و از محیط پیرامونش جدا میگردد و در نتیجه دارای قوانین ویژهای می شود. در هر صورت مقدس نوعی تجلی ویژه خدا است که میتواند به مخلوقات منتقل شود. درخت در فرهنگهای گوناگون هم بنا به دلایل فیزیکی و هم به دلیل مجاورت و یا جانشینی با امر قدسی، جایگاه قداست گشته است. در حوزه تمدنی هلیل رود به واسطه ویژگیهای جغرافیایی(آب فراوان و زمین مناسب) درختهای فراوانی می روید و همین امر منجر به توجه خاصی به درخت در این منطقه شده است. در این پژوهش تلاش شده تا از طریق مطالعات میدانی و با روشی توصیفی و تحلیلی و و رویکرد نشانهشناختی، شیوههای تقدس درخت و انتقال آن در حوزه هلیلرود، بررسی شود. یافتههای تحقیق نشان میدهد که مهمترین شیوههای تجلی قداست از طریق همنشینی درخت با امر قدسی صورت گرفته است. کهنسالی و قدمت درخت، ارتباط دادن درخت با فرد مقدس، درخت به عنوان جایگاه اجنه و نیروهای غیبی، هم نشینی درخت با مردگان و خاصیتهای طبیعی و دارویی از مهمترین عوامل تقدیس درخت در حوزه هلیل رود محسوب میشوند.
https://jis.uk.ac.ir/article_2844_9cb274462c7438620c7bb17b7b0cba22.pdf
2021-02-19
25
44
10.22103/jis.2020.14620.1965
اسطوره
تقدیس
هلیل رود
درخت
توتم
محسن
اکبری زاده
botlab2005@yahoo.com
1
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه جیرفت، ایران
LEAD_AUTHOR
فاطمه
طاهری
mbotlab@gmail.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران
AUTHOR
-الیاده، میرچا. (1387). مقدّس و نامقدّس. ترجمه نصرالله زنگویی. چ دوم. تهران: سروش.
1
- الیاده، میرچا. (1389). رساله در تاریخ ادیان. ترجمه جلال ستاری. چ اول. تهران: سروش.
2
-الیاده، میرچا. (1392).آیینها و نمادهای تشرّف. ترجمۀ مانی صالحی علامه.چ اول. تهران: انتشارات نیلوفر.
3
- انصاری، زهرا، جمالی عاطفه و بدریه زارعی.(1393). «بررسی و طبقهبندی انگاره اساطیری درخت-مرد در قصههای عامیانه هرمزگان». نشریه ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی. س 10. ش 36، 35-65.
4
-پیرایش شیرازی نژاد، مژگان. (1390). « ریشههای اساطیری و ارزشهای نمادین آب و درخت و همنشینی امام زادهها با آنها»، مجله مطالعات ایرانی، س 10، ش 19 .113-130.
5
-چندلر، دانیل،(1386). مبانی نشانهشناسی. چ اول. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
6
-دورکیم، امیل.(1393). صور بنیانی حیات دینی. ترجمۀ باقر پرهام. چ پنجم. تهران: مرکز.
7
-زمردی، حمیرا.(1382). نقد تطبیقی ادیان و اساطیر در شاهنامه فردوسی، خمسه نظامی و منطقالطیر. چ دوم. تهران: زوار.
8
-زمردی، حمیرا. (1380). «تجلیات قدسی درخت». ضمیمه مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. س 4. ش 4-، 197-209.
9
- فروید، زیگموند.( 1362). توتم و تابو . ترجمۀ ایرج پورباقر.چ اول. تهران: نشر آسیا.
10
- فریزر، جیمز جرج.(1387). شاخه زرین. ترجمۀ کاظم فیروزمند.چ اول. تهران: آگاه.
11
-کاسیرر، ارنست.(1387).فلسفه صورتهای سمبلیک. ترجمۀ یدالله موقن. ج دوم، چ دوم. تهران: هرمس.
12
- مجیدزاده، یوسف.(1382). جیرفت کهنترین تمدن شرق. چ اول. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
13
- واشقانی فراهانی، ابراهیم. (1389).«سرآغاز گیاهان دراساطیر ایرانی» مجلّۀ مطالعات ایرانی. دانشگاه باهنر کرمان. ش 17، 237-262.
14
- همتی، همایون. (1377). «رودولف اتو و کتاب مفهوم امر قدسی» نشریه کتاب ماه دین. ش12، 23-26.
15
-یاحقی، محمد جعفر.(1386). فرهنگ اساطیر و داستانوارهها در ادبیات فارسی. چ اول. تهران: فرهنگ معاصر.
16
17
ORIGINAL_ARTICLE
اعتبارسنجی شواهد تاریخی کرزن دربارۀ دریاهراسی ایرانیان
کرزن سیاستمدار و نویسندۀ انگلیسی با آوردن دو شاهدمثال از قرون هشتم و نهم هجری-حافظ شیرازی و عبدالرزاق سمرقندی- ایرانیان را دریاترس و فاقد روحیه دریانوردی میداند. این تحقیق در صدد است با گردآوری دادهها به روش کتابخانه ای و تحلیل آنها، وضعیت فعالیت دریایی ایرانیان را در قرن هشتم و نهم هجری قمری با تکیه بر منابع داستان های مورد استفاده کرزن و منابع پشتیبان دیگر- به ویژه سفرنامۀابنبطوطه- روشن کند. بر اساس این پژوهش اظهارنظرهای کرزن درباره دریا هراسی ایرانیان قابل نقد است؛ او بر اساس شواهد ناکافی و نادیده گرفتن دادههایی که ازقضا در منابع مورداستفادۀ او هم موجود است قاعدهای کلی ساخته است؛ این درحالی است که مشاهدۀ دقیق این منابع و منابع همعصر آنها مؤید این است که بهرغم اضطراب تعداد کمی از ایرانیان -که برای اولین بار دریا را میدیدند اقشار بسیاری از آنها در قرون هشتم و نهم هجری قمری در عرصه دریاها مشغول فعالیت بودند.
https://jis.uk.ac.ir/article_2845_95eb60b226f2bf77609f3169dc41e3e0.pdf
2021-02-19
45
67
10.22103/jis.2020.14926.1985
کرزن
ایرانیان
دریاهراسی
یعقوب
تابش
y.tabesh@hsu.ac.ir
1
استادیار گروه تاریخ دانشگاه جکیم سبزواری، سبزوار، ایران
LEAD_AUTHOR
کتابنامه
1
-ابنبطوطه، محمد بن عبدالله. (۱۳۴۸). سفرنامۀ ابنبطوطه. ترجمۀ محمدعلی موحد. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
2
-ابن حوقل، محمد بن حوقل. (1938). صورة الأرض. بیروت: دار صادر.
3
-اقبال، عباس. (۱۳۲۸) مطالعاتی در باب بحرین و جزایر و سواحل خلیجفارس. تهران: چاپخانه مجلس.
4
-بارتولد، واسیلی ولادیمیروویچ. (۱۳۵۱). خاورشناسی در روسیه و اروپا. ترجمه حمزه سردادور. تهران: ابنسینا.
5
-بختیاری، سعید. (۱۳۸۲). اطلس جامع گیتاشناسی. تهران: موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.
6
-پرتو، افشین. (۱۳۸۱)، «سفر لرد کرزن به خلیجفارس». اطلاعات سیاسی – اقتصادی. ش 183-184، صص 116-135.
7
-پرتو، افشین. (1390). «پرسه سیاسی لرد کرزن در خلیجفارس در سال 1903 م.». در پژوهشنامه خلیجفارس (دفتر سوم). گردآورندگان عبدالرسول خیراندیش، مجتبی تبریزنیا، تهران: خانه کتاب.
8
- حافظ، شمسالدین محمد. (۱۳۷۳). دیوان حافظ. تصحیح قزوینی، غنی. تهران: مهتاب و علمی.
9
-حسن، هادی. (۱۳۷۱). سرگذشت کشتیرانی ایرانیان از دیرباز تا قرن شانزدهم میلادی. ترجمه امید اقتداری. تحقیق احمد اقتداری. تهران: بهنشر.
10
- رائین، اسماعیل. (۱۳۵۰). دریانوردی ایرانیان. تهران: سکه.
11
- ریکس، توماس. (۱۳۵۰). «دریانوردی در خلیجفارس و رابطه با افریقای شرقی از قرن نهم تا قرن دوازدهم میلادی». فرهنگ ایرانزمین. سال 18، ش 1، صص 399-432.
12
- سرافرازی، عباس. (۱۳۹۶). «نقش لرد کرزن در جلوگیری از نفوذ روسیه در خلیجفارس (دوره قاجار)». مطالعات فرهنگی و سیاسی خلیجفارس. سال 4، ش 13، ص 31-47.
13
-سعدی، مصلح بن عبدالله. (1385). کلیات سعدی. تصحیح محمدعلی فروغی. تهران: هرمس و مرکز سعدیشناسی.
14
-سمرقندى، کمالالدین عبدالرزاق. (۱۳۸۳)، مطلع سعدین و مجمع بحرین، تهران: پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى.
15
- صفا، ذبیحالله. (۱۳۷۸). تاریخ ادبیات در ایران. جلد 3، 4.تهران: فردوس.
16
-فرشته، محمدقاسم. (۱۳۸۷). تاریخ فرشته. تصحیح محمدرضا نصیری. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
17
-فسائی، حسن. (۱۳۸۲). فارسنامه ناصری. جلد 1. تصحیح منصور رستگار فسائی. تهران: امیرکبیر.
18
-فیگوئروا، دن گارسیا دسیلوا. (۱۳۶۳). سفرنامۀ دن گارسیا دسیلوا فیگوئروا، ترجمه غلامرضا سمیعی. تهران: نشر نو.
19
-کرزن ، جورج ناتانیل. (۱۳۸۰). ایران و قضیه ایران. جلد 2. ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
20
-لرد کرزن در خلیجفارس (۱۳۷۰). تهران: وزارت امور خارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی.
21
-لسترنج، گای. (۱۳۶۴). جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، ترجمه محمود عرفان، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، علمی و فرهنگی.
22
-مقدسی، محمد بن احمد. (1361). احسن التقاسیم. ترجمه علینقی منزوی. تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان.
23
-نطنزى، معینالدین. (۱۳۶۶). منتخب التواریخ. تصحیح ژان اوبن. تهران: خیام.
24
-نطنزى، معینالدین. (1383). منتخب التواریخ معینی. به اهتمام پروین استخری. تهران: اساطیر.
25
-هاولی، دونالد. (۱۳۷۷). دریای پارس و سرزمینهای سواحل متصالح. ترجمه حسن زنگنه، بوشهر: موسسه فرهنگی همسایه.
26
-وثوقی، محمدباقر. (۱۳۸۰). تاریخ مهاجرت اقوام در خلیجفارس: ملوک هرموز. شیراز: دانشنامه فارس.
27
-وثوقی، محمدباقر. (۱۳۸۴)، تاریخ خلیجفارس و ممالک همجوار. تهران: سمت.
28
-وثوقی، محمدباقر و صفت گل، منصور و همکاران (۱۳۹۷)، تاریخ بنادر، فنون دریایی و دریانوردی ایرانیان در آیینه اسناد. تهران: سازمان بنادر و دریانوردی، مرکز بررسیها و مطالعات راهبردی.
29
-وصاف الحضره. (1338 ق)، تاریخ وصاف. تهران: کتابخانه ابنسینا.
30
-Barbosa, Duarte. (1866). A Description of the Coasts of East Africa and Malabar in the Beginning of the Sixteenth Century. (H. E. J. Stanley, Tran). London: Hakluyt Society.
31
-Curzon, George Nathaniel. (1892). Persia and the Persian Question. London: Longmans, Green & Company
32
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی مفاهیم زیبایی شناسی در مثنوی معنوی بر اساس نظریات ژرف ساختی
زیبایی شناسی یکی از مباحث مهم و بنیادین در ادبیات ملل است، از این رو بررسی این موضوع در آثار اصیل ادبیات فارسی و با استناد به دیگر نظریه های زیبایی شناختی در این خصوص ضرورت دارد. از مثنوی معنوی می توان به منظور شناخت مفهوم و کارکرد زیبایی، به آن توجه و استناد کرد. که مهم ترین مبانی زیبایی شناسی عرفانی تبیین شده است. مسئلۀ مورد پژوهش، بررسی مفاهیم ژرف ساختی زیبایی شناسی بر اساس تناسب، کمال، ذوق و لذت در مثنوی معنوی است. در مفهوم «تناسب و هارمونی» از منظر مولانا، اصل وجود تمام مخلوقات هستی از جانب خداوند متعال است و موجودات نمونه ای از جان و روح الهی هستند، بنابراین در ذات آن ها تناسب و هماهنگی وجود دارد و در آفریده های خداوند کژی و عدم تناسب نیست و همۀ موجودات متعادل و سازوار آفریده شده اند. در مفهوم «لذت» نیز، مولانا به دو معنی از لذت ظاهری و باطنی قائل است. او لذت را به معنی حس خوشایند و مطلوبی که از معانی چیزی حاصل شده باشد، تعریف می کند و تنها لذت هایی را اصیل می داند که حاصل دریافت عقل تعالی یافته انسان باشد. در مفهوم «کمال»، مولانا زیبایی را قرین و مرتبه ای از کمال می داند. او کمال موجودات را در رسیدن آن به اصل و حقیقت وجودی خود می داند و هر قدر که به آن مرتبه نزدیک باشد کامل و زیباست. روش تحقیق، توصیفی – تحلیلی بوده و روش گرد آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای است.
https://jis.uk.ac.ir/article_2846_be7c67b7fa864f14f09e6b6ebe5d7418.pdf
2021-02-19
69
99
10.22103/jis.2020.14264.1948
زیبایی شناسی
تناسب
ذوق و لذت
کمال
ژرف ساختی
سمیرا
رمضانی
sramezani666@yahoo.com
1
گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز،ایران
LEAD_AUTHOR
کامران
پاشایی فخری
pashaiekamran@yahoo.com
2
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
AUTHOR
پروانه
عادل زاده
adelzadehparvaneh@yahoo.com
3
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد تبریز. ایران
AUTHOR
کتابنامه
1
الف. منابع فارسی
2
- اعوانی، غلامرضا. (1375). حکمت هنر معنوی. چاپ اول. تهران: گروس.
3
- فلاطون، (1380). دورۀ آثار افلاطون. ج1. ترجمۀ محمدحسن لطفی و رضا کاویانی. تهران: انتشارات خوارزمی.
4
- انصافپور، غلامرضا.(1372). فرهنگ فارسی کامل. تهران: انتشارات گنجینه.
5
- بلخاری، حسن. (1387). معنا و مفهوم زیبایی «المناظر» و «تنقیح المناظر». چاپ اول. تهران: فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران.
6
- بهرامی، مهدی.(1394). «رابطه زیباییشناسی و متافیزیک از فارابی». فصلنامۀ علمی پژوهشی کیمیای هنر. شمارۀ 14، ص95-105.
7
- پازوکی، شهرام، (1382). «مقدماتی دربارۀ مبادی عرفانی هنر و زیبایی در اسلام با اشاره به مثنوی معنوی». نشریه هنرهای زیبا. شماره 15، ص4-13.
8
- تاتارکیویچ، ولادیسلاف. (1396). تاریخ زیباییشناسی. ترجمۀ هادی ربیعی. جلد 2. چاپ اول.تهران: انتشارات مینوی خرد.
9
- تولستوی، لئون. (1350 ). هنر چیست؟. مترجم کاوه دهقان. تهران: انتشارات امیرکبیر.
10
- پورجوادی، نصرالله. (1366). اشراق و عرفان. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
11
- دانشور، سیمین. (1375). شناخت و تحسین هنر. تهران: نشر سیامک.
12
- دورانت، ویل. (1374). لذات فلسفه. ج1. ترجمۀ عباس زریاب. چاپ پنجم. تهران: علمی و فرهنگی.
13
- دورانت، ویل (1387). تاریخ فلسفه.ترجمۀ عباس زریاب. چ بیستویکم. تهران: علمی و فرهنگی.
14
- زمانی، کریم. (1392). شرح جامع مثنوی معنوی.تهران: اطلاعات.
15
- ژیمنز، مارک .(1387). زیبایی شناسی چیست؟.مترجم محمدرضا ابوالقاسمی. تهران: نشر ماهی.
16
- سوانه، پیر. (1388). مبانی زیبایی شناسی. ترجمۀ محمد رضا ابوالقاسمی. تهران: نشر ماهی.
17
- سهروردی، شهابالدین یحیی. (1375)، مجموعه مصنّفات شیخ اشراق، ج3و2. تصحیح و مقدمة هانری کربن، سید حسین نصر و نجفقلی حبیبی، تهران: مؤسّسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
18
- شیرازی، صدرالدین.(1378). اسرار الآیات. تهران: انجمن حکمت و فلسفه، بیتا.
19
- صهبا، فروغ، (1384). «مبانی زیباییشناسی شعر». نشریه علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز. شماره44، ص 90-109.
20
- علایی، مشیت.(1387).جستارهای زیباییشناسی هرمنوتیک و ساختارشکنی. تهران: اختران.
21
- فارابی، ابونصر.(1991). آراء اهل مدینه فاضله. تحقیق: البید نصر نادری. بیروت: دارالمشرق.
22
-کاپلستون، فردریک. (1368). تاریخ فلسفه (یونان و روم). ج1. ترجمه جلال الدین مجتبوی. تهران: انتشارات علمی و سروش.
23
-کوکلماس، یوزف. (1381). هایدگر و هنر. ترجمۀ محمدجواد صافیان. چاپ اول، آبادان: نشر پرسش.
24
-مددپور، محمد.(1390). آشنایی با آرای متفکران دربارۀ هنر. ج2. تهران: انتشارات سوره مهر.
25
-وزیری، علینقی. (1363). زیبایی شناسی در هنر و طبیعت. تهران: انتشارات هنرمند.
26
-هگل، گئورک ویلهلم فردریش. (1363)، مقدمهای بر زیباییشناسی. ترجمه و مقدمه: محمود عبادیان. تهران: نشر آواز.
27
ب.منابع لاتین
28
-Leibniz, (2000). Gottfried Wilhelm Leibniz (1646-1716) On Art and Beauty. In Harrison, C., Wood, P. J., & Gaiger, J. Art in Theory 1648-1815: An Anthology of Changing Ideas. Blackwe.
29
- Wolff, Christian, .(1726)Rational Thoughts on the Aims of Natural Things, second edition (Frankfurt and Leipzig( modern rerint Hilesheim: Georg Ilms
30
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی ظهور شعر عارفانه در ایران و انگلستان
ظهور شعر عارفانه در ایران و انگلستان در یک بازة زمانی یکسان صورت نگرفته است. در ایران شعر عرفانی از اوایل قرن ششم هجری به بعد با ظهور سنایی شکلی گسترده مییابد و با عطار، مولوی و حافظ تا قرن هشتم به اوج شکوفایی خود میرسد. در انگلستان نیز با شکلگیری رنسانس در قرن هفدهم میلادی شعر مذهبی و عرفانی با جاندان آغاز میشود و با شاعران متافیزیک چون بلیک، وردزورث و براونینگ در قرن هجدهم و نوزدهم به اوج میرسد و در اواخر قرن نوزدهم با توجه به تغییرات ساختاری در نظام کلیسا و رواج بیدینی، بیشتر به شعر مذهبی نزدیک میشود. وجوه مشترک شاعران عارف ایران و شاعران متافیزیک انگلستان در این است که هردو گروه معتقد بودند که شاعر مترجم اسرار ملکوتی است و شعر و سخنان شیوای شاعر میتواند این رموز الهی را به بهترین شکل ملموس و نمایشی کند. مقاله حاضر، که حاصل یک پژوهش کتابخانهای-توصیفی است، به طور مشخص به معرفی شاعرانی میپردازد که سرودههایشان ریشه در عرفان و گرایش با یکی شدن با مبدأ هستی دارد. یافتههای این پژوهش حاکی از آن است که محوریترین موضوعات شعری عارفان این بخش از ادبیات فارسی و انگلیسی شامل خودشناسی برای رسیدن به کمال انسانی در پرتو فیض و رحمت الهی، عشق الهی از طریق تجربۀ بیواسطه و داشتن ارتباطی آگاهانه از جلوههای خداوند در طبیعت و تأمل در آفرینش، رسیدن به حیاتی معنوی و دیدن جمال بیانتهای خداوندی از این شاعران است.
https://jis.uk.ac.ir/article_2847_734baccde88fe49d7d52240bf2661a57.pdf
2021-02-19
101
132
10.22103/jis.2020.14776.1974
عرفان
ادبیات انگلیسی
شعرعارفانة فارسی
شاعران متافیزیک
شاعران عارف
اسماعیل
زارع بهتاش
behtash@cmu.ac.ir
1
دانشیار زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار، ایران
LEAD_AUTHOR
فاطمه
الهامی
elhami@cmu.ac.ir
2
استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار، ایران
AUTHOR
کتابنامه
1
الف. منابع فارسی
2
- قرآن مجید.
3
-ابنعربی، محیالدین. (1396). انسان کامل. ترجمه گلبابا سعیدی. تهران: جامی.
4
-پورنامداریان، تقی. (1384). گمشدة لب دریا. چ2. تهران: سخن.
5
-حافظ شیرازی، مولانا شمس الدین محمد.(1371). دیوان غزلیات. بهکوشش خلیل خطیبرهبر، چ9. تهران: صفیعلیشاه.
6
-دهخدا، علیاکبر. (1339). لغتنامه. تهران: موسسة دهخدا.
7
-رزمجو، حسین. (1370). انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی . مشهد: آستان قدس رضوی.
8
-زرینکوب، عبدالحسین. (1373). ارزش میراث صوفیه. چ7. تهران: امیرکبیر.
9
- زرینکوب، عبدالحسین . (1386). با کاروان حله. چ11. تهران: علمی.
10
-ژورف، ادوارد .(1371). هفت بند نای. تهران: انتشارات گلشن.
11
-سجادی، سیدجعفر.(1373). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. چ2. تهران: طهوری.
12
-سجادی، سیدضیاالدین.(1380). مقدمهای بر مبانی عرفان و تصوّف. چاپ نهم. تهران: سمت.
13
-سنایی، مجدودبن آدم. (1390). دیوان سنایی غزنوی. چ4. تهران: نگاه.
14
- شریفیان، مهدی. (1386). جامعهشناسی ادبیات صوفیه. همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
15
-شفیعیکدکنی، محمدرضا. (1390). «مثلث شعر عرفانی: سنایی، عطار و مولانا»، نشریه حافظ، شماره 80، صص8-37.
16
-عطار، محمدبن ابراهیم. (1371). منطق الطیر. چاپ هشتم. تهران: علمی و فرهنگی.
17
- عطار، محمدبن ابراهیم. (1345) دیوان عطار. تصحیح تقی تفضلی. چاپ دوم. تهران: علمی و فرهنگی.
18
-الهی قمشه ای، حسین. بهشتی شیرازی، سید احمد. (1381). کیمیا: دفتری در ادبیات و هنر و عرفان. تهران: انتشارات روزنه.
19
-مولوی، جلالالدین محمدبلخی (1372) مثنوی. بهکوشش محمد استعلامی. جلد1. چ 4، تهران: زوار.
20
- مولوی، جلالالدین محمدبلخی. (1384). کلیات شمس تبریزی( 2جلد). چ5. تهران: پیمان.
21
-میرصادقی، میمنت. (1373). واژهنامه هنر شاعری. تهران: کتاب مهناز.
22
-یوسفی، غلامحسین. (1371). چشمة روشن. چ4. تهران: انتشارات علمی.
23
ب. منابع لاتین
24
-Abjadian, Amrollah. (1978). A Literary History of England: Middle English Literature. vol. 2. Shiraz: Shiraz University Press, 1987.
25
-Abrams, M.H. (1993).A Glossary literary terms. International Edition. New York: HBJ.
26
-Armstrong, Isobel.(1996). Victorian Poetry: Poetry, Poetics and Politics. London: Routledge.
27
-Brookes, Ian. Editor-in-chief. The Chambers Dictionary, New Ninth Edition. (2005). Edinburgh: Chambers Harrap Publishers Ltd., 2005.
28
Burrow, Colin.(2013). Metaphysical Poetry. London: Penguin Classics, Davidson, G. “S. T.(2009) Coleridge”. Blackwell companion to the Bible in English Literature. London, Wiley-Blackwell. 2009, 413-424.
29
-Drabble, Margaret.(1983). Oxford companion to English Literature. Oxford: Oxford University Press.
30
-Elahi Ghomshe, Hossein.(2002). Kemeya [= Alchemy]: Essays on literature, art and mysticism. Tehran: Rozaneh Publications.
31
-Galens, David.(2002). Literary movements for students. New York: Thomson Gale.
32
-Gellman, J. “Mysticism”.Stanford Encyclopedia of Philosophy: https://plato.stanford.edu/entries/mysticism/. 2004.
33
-Greenblatt, Stephen. General Editor.(2006). The Norton Anthology of English Literature. 2 vols. New York: W. W. Norton & Company.
34
-Mills, K. The Brownings.(2009). The Blackwell Companion to the Bible in English Literature. London, Wiley-Blackwell. 2009, 282-495.
35
Roberts, J. & C. Rowland. (2009). “William Blake”. The Blackwell Companion to the Bible in English Literature. London, Wiley-Blackwell. 273-282.
36
-Sooratgar, L.(1969). Literary History of England: from the Fourth to the Eighteenth Century. Tehran: Tehran University Press.
37
-Spurgeon, F. E Caroline. .(1903). Mysticism in English Literature. Tennessee: General-Books Net, 1903, rept. 2010.
38
-Thomson, N.S. Elbert.(1921). “Mysticism in Seventeenth-Century English Literature”. Studies in Philology. University of North Carolina Press. vol. 18, No. 2.Apr. 1921, 170-231. https://www.jstor.org/stable/4171790. Accessed: 14-03-2019 18:58 UTC.
39
-Zare-Behtash, Esmail.(2008). “Faith and Doubt in Victorian Poetry”. Journal of Human Sciences. No. 58/Summer, 91-116.
40
-Zare-Behtash.(2013). "English Metaphysical Poetry in Context". Journal of Lyrical Literature Researches, 10 (19, 77-102
41
ORIGINAL_ARTICLE
پژوهشی در چیستی و کارکرد قلعه سلیمان جیرفت
قلعه سلیمان، یکی از مهمترین و معروفترین قلعههای جیرفت و حوزۀ هلیلرود است. این قلعه در جنوب غربی شهر جیرفت قرار گرفته و از جمله قلعههای کوهستانی است.با وجود شهرت این قلعه و ذکر نام آن در منابع تاریخی، پژوهشهای زیادی دربارۀ آن صورت نگرفته و به نظر میرسد اطلاعاتی که دربارۀ آن وجود دارد چندان قرین صحت نیست.این پژوهش در قالب یک تکنگاری به این اثر پرداخته و با طرح این پرسش که چه کاربردهایی میتوان برای این اثر طبیعی ـ تاریخی متصور شد تلاش کرده از زوایای مختلفی بدان بنگرد. شیوۀگردآوری اطلاعات در این پژوهش میدانی و کتابخانهای است و از شیوۀ تحلیل فضایی و تحلیل محتوای متون استفاده شده است. بر پایة نتایج، این قلعه ویژگیهایی دارد که با وجود شرایط دفاعی فوقالعاده نمیتوان آن را یک قلعۀ مسکونی، نظامی یا مسکونی یا حتی پادگان نظامی دانست بلکه به نظر میرسددر دورۀ سلجوقیان کرمان برای منظورهای خاصی از جمله برای نگهداری و حبس زندانیان خاص ساخته یا در نظر گرفته شده است.اما در دوره-های بعد، پس از فروپاشی سلجوقیان، این کارکردحکومتی خود را از دست داده و توسط گروههای مختلف عموما مخالف با حکومتهای وقت استفاده شده است.
https://jis.uk.ac.ir/article_2848_53f6e5cd262806928e0d346584c9a3b1.pdf
2021-02-19
133
162
10.22103/jis.2020.14619.1966
"جیرفت"
"قلعۀ سلیمان"
"دوران اسلامی"
"سلجوقیان کرمان"
"باستانشناسی"
میثم
شهسواری
shahsavar2891@gmail.com
1
استادیار گروه باستانشناسی دانشگاه جیرفت، ایران
LEAD_AUTHOR
سعید
امیرحاجلو
s.amirhajloo@modares.ac.ir
2
استادیار گروه باستانشناسی دانشگاه تربیت مدرس تهران، ایران.
AUTHOR
کتابنامه
1
- ابناثیر، عزالدین علی. (1386). تاریخ کامل، جلد (11). برگردان حمیدرضا آژیر. چاپ یکم. تهران: انتشارات اساطیر.
2
- ابن اسفندیار، بهاءالدین محمد بن حسن. (1366). تاریخ طبرستان. جلد یکم. به تصحیح عباس اقبال آشتیانی. به اهتمام محمد رمضانی. تهران: انتشارات پدیده خاور
3
- ابن حوقل. (1366). سفرنامه. ترجمه و توضیح دکتر جعفر شعار. چاپ دوم. تهران: موسسۀ انتشارات امیرکبیر.
4
- استخری، ابواسحاق ابراهیم. (1347). مسالک و ممالک. به کوشش ایرج افشار. تهران: انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
5
- افضلالدین کرمانی، ابوحامد احمدبن حامد. (1326). بدایعالازمان فی وقایع کرمان. فراهم آورنده: دکتر مهدی بیانی. تهران: دانشگاه تهران.
6
- اسکندربیک ترکمان. محمدیوسف مورخ.، (1317). ذیل تاریخ عالمآرای عباسی. به تصحیح سهیلی خوانساری. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
7
- اشراقی، احسان. (1353). «چشماندازی به قلعههای اصطخر و قهقهه در روزگار صفویه». هنر و مردم. مرداد 1353، شماره 142. صص 16-23.
8
- امیرحاجلو، سعید. شهسواری، میثم. (1395). «تحلیل سیستم دفاعی ساکنان دشت جیرفت در سدههای نخست تا سدههای میانه اسلامی» در: جیرفتنامه. تدوین محبوبه شرفی با مشارکت عملی انجمن ایرانی تاریخ. تهران: انتشارات نگارستان اندیشه.
9
- امینی، ابراهیمبن میرجلالالدین. (1383). فتوحات شاهی(تاریخ صفویه از آغاز تا 920 هجری). تصحیح محمدرضا نصیری. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
10
- باستانیپاریزی، محمدابراهیم. (2536). آسیای هفتسنگ. تهران: انتشارات دانش.
11
- پاپلی یزدی، محمدحسین. جهانبانی، روح ا نگیز. (1381. «هفت اقلیم». تحقیقات جغرافیایی. شماره پیاپی 63-64. زمستان و بهار 1380،1381.
12
- چوبک، حمیده. (1383). تسلسل فرهنگی جازموریان ـ شهر قدیم جیرفت. رسالۀ دکتری. دانشگاه تربیت مدرس (منتشر نشده)
13
- حافظ ابرو، عبدالله بن لطف الله. (1378). جغرافیای حافظ ابرو، جلد 3، مصحح محمدصادق سجادی، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب
14
- حافظ ابرو، عبدالله بن لطف الله. (1380). زبدهالتواریخ. جلد یکم. مصحح کمال حاجسیدجوادی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
15
- خواندمیر، غیاثالدین بن همام الدین حسینی.(1333). تاریخ حبیب السیر فی اخبار افراد بشر. جلد چهارم. مقدمۀ جلالالدین همایی. زیر نظر محمد دبیرسیاقی. تهران: کتابخانۀ خیام.
16
- شهسواری، میثم. (1388). بررسی روشمند باستانشناختی تپۀ باستانی تمبخرگ واقع در شهرستان رودبار جنوب استان کرمان. پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، (منتشر نشده)
17
- شهسواری، میثم و رضا مهرآفرین. (1389). «جغرافیای تاریخی سرزمین رودبار جنوب در دوران اسلامی». مجلۀ مطالعات ایرانی. شمارۀ 18. صص: 179-214.
18
- شهسواری، میثم و رضا مهرآفرین (1395). «قلعهدختر جیرفت: توصیف، تحلیل، کاربرد». در: جیرفتنامه، تدوین محبوبه شرفی با مشارکت عملی انجمن ایرانی تاریخ. تهران: انتشارات نگارستان اندیشه.
19
- صفا، عزیزالله. (1390). تاریخ جیرفت و کهنوج. کرمان: مرکز کرمانشناسی.
20
- صفی نژاد، جواد. (1381). «مقدمه». در: جهان نامه[بازنویسی کتاب جهان نامه اثر محمد بی نجیب بکران تالیف قرن هفتم هجری]، موسسۀ فرهنگی اهل قلم. تهران: چاپ اول.
21
- طبری، محمد بن جریر. (1375). تاریخ طبری. جلد (5). ترجمۀ ابولقاسم پاینده. تهران: انتشارات اساطیر، چاپ پنجم.
22
- عبدالله گروسی، عباس. (1374). جغرافیای تاریخی ناحیۀ بمپور بلوچستان(پهلپره). انتشارات جهاددانشگاهی. تهران. چاپ اول.
23
- عبدالرزاق سمرقندی، کمالالدین عبدالرزاق ابن اسحاق. (1372). مطلع سعدین و مجمع بحرین. جلد اول. دفتر دوم. به اهتمام عبدالحسین نوایی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
24
- کُتُبی، محمود. (1364). تاریخ آل مظفر. به اهتمام و تحشیۀ عبدالحسین نوایی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
25
- مرعشی، ظهیرالدین بن نصیرالدین. (1364). تاریخ گیلان و دیلمستان. مصحح منوچهر ستوده. تهران: اطلاعات.
26
- میرجعفری، حسین. (1378)، «قلعۀ قهقهه و اهمیت آن در عصر صفویه».مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان. شمارههای 18و19. صص: 1-18.
27
- میرزامحمد ابراهیم خبیصی. (1386). سلجوقیان و غز در کرمان. تهران: نشر علم.
28
ناصرالدین منشیکرمانی. (1362). سمط العلی للحضره العلیا. به تصحیح و اهتمام عباس اقبال آشتیانی. تهران: انتشارات اساطیر، چاپ دوم.
29
- نجمی، شمسالدین. (1381). گاهشمار تاریخ کرمان. جلد اول. کرمان: انتشارات مرکز کرمانشناسی.
30
- نوایی، عبدالحسین. «مقدمۀ چاپ اول». در: تاریخ آل مظفر. به اهتمام و تحشیۀ عبدالحسین نوایی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
31
- وزیری، احمدعلیخان. (1364). تاریخ کرمان. تصحیح و تحشیه باستانیپاریزی. تهران: انتشارات علمی.
32
ORIGINAL_ARTICLE
پژوهش تطبیقی بر مراسم چهل و یک منبری شهرضا
آئینهای عاشورایی و مراسم عزاداری ماه محرم در نواحی مختلف ایران به اشکال گوناگون برگزار میشود. برپایی هر کدام از این آئینها بسته به روزهای ماه محرم متفاوت است. روز نهم ماه محرم، تاسوعا، به نوبه خود آئینهای خاصی دارد. یکی از آئینهای روز تاسوعا مراسم «چهل و یک منبری» است که در شهرهای مختلف ایران با تفاوتهایی برگزار میگردد. «شهرضا» واقع در حدود 70 کیلومتری جنوب شرقی اصفهان یکی از شهرهایی است که در آن در روز تاسوعا مراسم چهل و یک منبری همچنان برقرار است.انجام این مراسم در شهرضا تا کنون در هیچ منبعی ذکر نشدهاست. در این پژوهش سعی بر آن است تا در ابتدا مردمنگاری و مکان یابی این آئین در به صورت مبسوط در شهر شهرضا بررسی و سپس به مقایسۀ تطبیقی آن از لحاظ نام، نمادها و چگونگی اجرا با دیگر مناطق ایران پرداخته شود. برای بررسی نحوه برگزاری چهل و یک منبری در شهرضا از پژوهش میدانی با مصاحبه از اهالی محل و مشاهده مشارکتی پژوهشگران، و برای یافتن چگونگی برگزاری این مراسم در دیگر نقاط ایران از منابع کتابخانهای استفاده شدهاست.
https://jis.uk.ac.ir/article_2849_a7b6e0f89521730acd2a717ff3538cdc.pdf
2021-02-19
163
189
10.22103/jis.2020.15023.1990
عزاداری ماه محرم
تاسوعا
چهل و یک منبری
شهرضا
سید سپهر
طباطبائی
tabatabaei.aut@gmail.com
1
گروه مهندسی برق، دانشکده فنی و مهندسی، مرکز آموزش عالی شهرضا، شهرضا، ایران
LEAD_AUTHOR
پیمان
راعی
peymanraei@yahoo.com
2
گروه فرهنگ مردم، بنیاد ایرانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
AUTHOR
کتابنامه
1
- آقاعباسی، یدالله. (1391). دانشنامه نمایش ایرانی. تهران: قطره.
2
- اعتماد السلطنه، محمدحسن. (1385). روزنامه خاطرات. به کوشش ایرج افشار. تهران: آبی.
3
- اعظام قدسی، حسن. (1342). کتاب خاطرات من یا روشن شدن تاریخ صدساله. بیجا: چاپخانه حیدری.
4
- افشار سیستانی، ایرج. (1382). فرهنگ شهرها و استانهای ایران. تهران: سازمان چاپ و انتشارات سازمان اوقاف و امور خیریه.
5
- اکبری بیرق، حسن. (1393). دانشنامه فرهنگ مردم ایران. زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی. تهران: مرکز دایرۀالمعارف بزرگ اسلامی.
6
- باقی، عمادالدین. (1394). چهل منبر، دانشنامه فرهنگ مردم ایران. زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی. تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
7
- پاینده لنگرودی، محمود. (1355). آیینها و باورداشتهای گیل ودیلم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
8
- پرتو، افشین؛ کشوردوست، علیرضا. (1372). نگاهی به سوگواری محرم در شهر لاهیجان. تهران: کتاب کادوس.
9
- جمالی، مسیحالله. (1374). تاریخ شهرضا. قم: دهاقانی.
10
- حاجیقاسمی، کامبیز. (1389). امامزادهها و مقابر. تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
11
- دریاگشت، محمدرسول. (1375). «آیینهای سوگ محرم در لاهیجان». کلک. دوره 1، شماره 73-75، صص 81-90.
12
- رضایی، جمال. (1381). بیرجندنامه. به کوشش محمود رفیعی. تهران: هیرمند.
13
- سایکس، سر پرسی. (1397). دههزار مایل در ایران. ترجمۀ حسین سعادت نوری. تهران: دنیای کتاب.
14
- شاطری، علی اصغر. (1385). «محرم در کاشان»، فصلنامه فرهنگ مردم. سال پنجم، شماره 19-20، صص 112-118.
15
- شعاع، اصغر و دیگران. (1392). محرم و صفر در فرهنگ مردم ایران. تهران: مرکز تحقیقات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
16
- صدر حاج سید جوادی، احمد. (1375). دایرۀالمعارف تشیع. جلد 2. زیر نظر احمد صدرحاج سید جوادی، بهاءالدین خرمشاهی، کامران فانی. تهران: نشر شهید سعید محبی.
17
- طاووسی، علی. (1392). شهر کاشان. پایاننامۀ دورۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما: دکتر مهران سهرابزاده، بنیاد ایرانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی.
18
- کربرز یار احمدی، غلامحسین. (1388). فرهنگ مردم بروجرد. به کوشش علی آنیزاده. تهران: طرح آینده.
19
- لوتی، پیر. (1372). سفرنامه به سوی اصفهان. ترجمه بدرالدین کتابی. تهران: اقبال.
20
- ماسه، هانری. (1387). معتقدات و آداب ایرانی (از عصر صفویه تا دورۀ پهلوی). مترجم: مهدی روشن ضمیر. چاپ اول. تهران: شفیعی.
21
- مستوفی، عبدالله. (1324). شرح زندگانی من. تهران: زوار.
22
- ناظمالاسلام کرمانی، محمد. (1349). تاریخ بیداری ایرانیان. به کوشش علیاکبر سعیدی سیرجانی. تهران: امیرکبیر.
23
- وامبری، آرمینیوس. (1372). زندگی و سفرهای وامبری شامل سیاحت درویش دروغین. ترجمه محمدحسین آریا. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
24
- وجدانی، بهروز. (1383). «نقش حسینیهها در برگزاری مراسم عزاداری ماه محرم در شهرستان بیرجند». مجموعه مقالات سومین همایش محرم و فرهنگ مردم ایران، تهران.
25
- وکیلیان، احمد.(1383). «نذر و نیاز در عاشورای حسینی»، مجموعه مقالات سومین همایش محرم و فرهنگ مردم ایران. به کوشش پژوهشکده مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی ، تهران.
26
- یاوری، حسین. (1388). فرهنگ عامه. تهران: سیمای دانش.
27
ORIGINAL_ARTICLE
طب و طبابت در عهد سلسلههای افشاریه و زندیه (1148 هـ .ق/1735.م.-1209 هـ .ق/1794م)
دوران سلسلههای افشاریه و زندیه یکی از بحرانیترین ادوار تاریخ ایران اسلامی است. وقوع جنگهای مکرّر داخلی و خارجی، اسباب ضعف تمامی ساختارهای حکومتی و حیات اجتماعی را سبب گردید. این در حالی بود که اروپائیان در این زمان با سرعت بسیار در جهت پیشرفت علمی از جمله در حیطه پزشکی حرکت و ایرانیان نیز مسیر عکس آن را طی مینمودند. به رغم چنین وضعیّت نابسامانی که حیات علمی و فرهنگی کشور نیز متأثر از آن بود، در این دوران شاهد نمود معدودی از پزشکانی هستیم که در واقع آخرین نسل پزشکان مطرح ایران محسوب میشوند. تشخیص دقیق بیماریها به صورت نظری و عملی و شیوههای درمان آن و برتری داشتن در برابر برخی پزشکان اروپایی که در ایران این عهد حضور داشتند، از نکات بسیار مهم پزشکی این دوره است. مقاله حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی درصدد معرفی اطبای ایرانی و فرنگی و مقایسۀ آنان در امر طبابت و تشریح دقیق وضعیت پزشکی این دوره است. نتایج پژوهش نشان از حضور آخرین نسل پزشکان نامدار ایران در این دوره و برتری برخی از پزشکان ایرانی در تشخیص و درمان بیماریها در برابر پزشکان اروپایی است.
https://jis.uk.ac.ir/article_2850_74cb69a6f59cd60df53154df39d1bfd9.pdf
2021-02-19
191
213
10.22103/jis.2020.14935.1981
سلسلۀ افشاریه
سلسلۀ زندیه
اطبای ایرانی
اطبای فرنگی
بیماریها
محمدسید
طیبی
m.tayybi@uk.ac.ir
1
دانشیار بخش تاریخ دانشکده ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه شهیدباهنر کرمان ، ایران.
AUTHOR
مهدی
اسدی
asadimehdi60@gmail.com
2
استادیار بخش تاریخ دانشکده علوم انسانی دانشگاه شهیدباهنر کرمان،ایران
LEAD_AUTHOR
کتابنامه
1
-آصف، محمدهاشم. (رستم الحکماء)، (1348). رستم التواریخ. تهران: چاپ تابان.
2
- استرآبادی، میرزامهدی. (1390). جهانگشای نادری. تهران: انتشارات دنیای کتاب.
3
- الگود، سیریل. (1356). تاریخ پزشکی ایران و سرزمینهای خلافت شرقی. ترجمۀ باهر فرقانی. تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
4
- الگود، سیریل. (1375). طب در دورۀ صفویه، ترجمۀ محسن جاویدان. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
5
- امداد، حسن. (بیتا). شیراز در گذشته و حال. شیراز: اتحادیه مطبوعاتی فارس، چاپ موسوی.
6
- بازن، پریر. (1340). نامههای طبیب نادرشاه.ترجمۀ علیاصغر حریری. تهران: چاپ تابان.
7
- موسوی بجنوردی، کاظم .(1396). تاریخ جامع ایران. جلد 14.چاپ سوم. تهران: مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
8
- جان پری. (1383). کریم خان زند.تاریخ ایران بین سالهای 1779-1747.ترجمه علی محمد ساکی. تهران: انتشارات آسونه.
9
- حزین، محمدعلی. (1375). تاریخ و سفرنامۀ حزین. تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
10
- خورموجی، میرزا جعفر. (1380). نزهت الاخبار (تاریخ و جغرافیای فارس). تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
11
- دنبلی، عبدالرزاق بیگ. (1349). تجربة الاحرار و تسلیة الابرار. بخش نخست.تبریز: انتشارات مؤسسه تاریخ و فرهنگ ایران.
12
- دوکلوستر. (1349). تاریخ نادرشاه. ترجمۀ محمدباقر امیرخانی. تهران: کتابفروشی سروش تبریز با همکاری مؤسسه فرانکلین.
13
- زرین کوب، عبدالحسین.(1394). تاریخ مردم ایران. جلد1. چاپ 16. تهران: امیرکبیر.
14
- ژان اوتر. (1336). سفرنامه (عصر نادرشاه). ترجمۀ علی اقبالی، تهران: سازمان انتشارات جاویدان.
15
- شعبانی، رضا. (1377). تاریخ اجتماعی ایران در عصر افشاریه. ج1. تهران: نشر قومس.
16
- صدیق، عیسی.(1338). تاریخ فرهنگ ایرانازآغاز تا زمان معاصر. تهران: دانشگاه تهران.
17
- طبیب اصفهانی. (1377). دیوان.تهران: انتشارات سنایی.
18
- غفاری کاشانی، ابوالحسن. (1369).گلشن مراد. تهران: انتشارات زرین.
19
- غفاری کاشانی،احمد. (1404هـ .ق). تاریخ نگارستان.تهران: کتابفروشی حافظ.
20
- فورد جونز، سرهار. (1356). آخرین روزهای لطفعلیخان زند. ترجمۀ هما ناطق -جان گرین. تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
21
- قدوسی، محمدحسین. (1339). نادرنامه. مشهد: چاپخانه خراسان.
22
-کلانتر، میرزا محمد. (1362). روزنامه میرزا محمد کلانتر. تهران: کتابخانه طهوری ـ کتابخانه سنایی.
23
-کشمیری، خواجه عبدالکریم. (1970م). بیان واقع. لاهور: اداره تحقیقات پاکستان دانشگاه پنجاب.
24
-گزارش کارملیتها از ایران (در دوران افشاریه و زندیه). (1381). ترجمۀ معصومه ارباب. تهران: نشر نی.
25
- گلستانه، ابوالحسن.(1344).مجمل التواریخ پس از نادر. تصحیح مدرس رضوی. تهران: ابن سینا.
26
-گلشنی، سید علیرضا. (2012م). میرزا هاشم علوی خان شیرازی: سفیر مکتب پزشکی شیراز در شبه قارۀ هند. شیراز: دفتر مطالعات تاریخ پزشکی ایران در دانشگاه علوم پزشکی شیراز.
27
- لکهارت، لارنس.( 1379). ایران در زمان نادرشاه. ترجمۀ مشفق همدانی. تهران: انتشارات کتابخانه ابن سینا.
28
- مایکل اسکورتی. (1388). ایران در عصر نادر. ترجمۀ صادق زیبا کلام و سید امیر نیاکویی. تهران: انتشارات روزنه.
29
- مروی، محمدکاظم. (1369). عالم آرای نادری. ج1. ج2. تهران: نشر علم.
30
- موسوی نامی اصفهانی،میرزا محمدصادق.(1368). تاریخ گیتیگشا. تهران: انتشارات اقبال.
31
- مهراز، رحمتالله. (1348). بزرگان شیراز. تهران: انتشارات انجمن آثار ملی.
32
- مینورسکی، (1381).ایران در زمان نادرشاه. ترجمۀ رشید یاسمی تهران: دنیای کتاب.
33
- نجمآبادی،محمود.(1366).تاریخ طب در ایران پس از اسلام. ج2. تهران: دانشگاه تهران.
34
- نوایی، عبدالحسین.(1376). کریم خان زند. تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی وابسته به مؤسّسه انتشارات امیرکبیر.
35
- ورهرام، غلامرضا. (1366). تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران در عصر زند. تهران: مؤسسه انتشارات معین.
36
- ویلیام فرانکلین.(1358). مشاهدات سفر از بنگال به ایران. ترجمۀ محسن جاویدان. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
37
- هدایت، رضاقلیخان.(1385). روضة الصفا.ج9. تهران: انتشارات اساطیر.
38
39
ORIGINAL_ARTICLE
تأملی بر کارکردهای آئینی ساز سُرنا در فرهنگِ مردم زاگرس
سازِ سُرنا در بین بسیاری از اقوام و تمدنهای جهان رایج بوده و کارکردهای گوناگونی (رزمی، بزمی و آئینی)، دارد. اما در نزد مردم زاگرُس کارکردهای بیشتر و متفاوتتری دارد. اصولاً سازِ سُرنا، در میان مردم زاگرس، بهویژه مردم لُر و کُرد، از جایگاه ویژهای برخوردار بوده و با جان و دلِ آنها در پیوند است. از جمله کارکردهای این ساز در فرهنگِ مردمِ زاگرس، میتوان به کارکردِ رزمی، بزمی، تسلی بخشی در سوگ، پیامرسانی، امیدبخشی و کارکرهای اساطیری و رازگونه مانند: طلبِ باران، طلبِ پسر، رهاننده ماه از دست نیروهای اهریمنی، کمک در پیدا شدن جسدِ مفقود شده در رودخانه اشاره کرد. در این مقاله تلاش بر این است با استناد منابع کهن و استمداد از نظریات فلاسفهای مانند ارسطو، افلاطون، شوپنهاور، نیچه و ویلدورانت به این سؤالات پاسخ داده شود که سازِ سُرنا در فرهنگ مردم زاگرس چه کارکردهایی دارد و ریشه و فلسفهی این کارکردها در چیست؟
https://jis.uk.ac.ir/article_2851_84249460b9bfb3f25ae1900a18327bfd.pdf
2021-02-19
215
235
10.22103/jis.2019.13982.1934
ساز سُرنا
فرهنگ
زاگرس
کارکردهای آئینی
نجم الدین
گیلانی
gilani@ferdowsi.um.ac.ir
1
گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
LEAD_AUTHOR
مختار
فیلی
mfili@gmail.com
2
گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران.
AUTHOR
کتابنامه
1
-ارسطو. (1384). سیاست. ترجمه حمید عنایت. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
2
- اسدی طوسی، علی بن احمد. (1394). گرشاسبنامه. به کوشش محمود امیری سالار و نادر مطلبی کاشانی. تهران: سخن.
3
- افلاطون. (1383). جمهوری. ترجمه فؤاد روحانی. تهران: انتشارا علمی و فرهنگی.
4
- بریان، پییر. (1386). تاریخ امپراتوری هخامنشیان از کوروش تا اسکندر. ترجمۀ مهدی سمسار. تهران: فرزان روز.
5
- بیرونی، ابوریحان. (1352). آثارالباقیه. بقلم اکبر داناسرشت. تهران: ابنسینا.
6
- پورداود، ابراهیم. (2536). یشتها. به کوشش بهرام فرهوشی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
7
- تورات. عهد جدید وعهد قدیم (کتابمقدس). (بی تا ). به همت انجمن پخش کتب مقدسه. در سازمان ملل به چاپ رسید (ممهور به مهر شورای خلیفه گری تهران): تهران.
8
- حصوری، علی. (1378). سیاوشان. تهران: نشر چشمه.
9
- دورانت، ویل. (1378). تاریخ تمدن. ترجمه احمد آرام. تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
10
- دوستخواه، جلیل. (1385). اوستا کهنترین سرودها و متنهای ایرنی. تهران: مروارید.
11
رضی، هاشم. (1388). اوستا. تهران: بهجت.
12
- سعدی شیرازی، مشرفالدین مصلح. (1321). بوستان سعدی. تصحیح محمدعلی فروغی. تهران: فرهنگ جاوید
13
- شارپ، نارمن. (1346). فرمانهای شاهنشاهان هخامنشی. شیراز: دانشگاه شیراز.
14
- شوپنهاور، آرتور. (1388). جهان همچون اراده و تصور. ترجمۀ رضا ولییاری. تهران: مرکز.
15
- فردوسی، ابوالقاسم. (1393)، شاهنامه فردوسی، بر اساس نسخه مسکو، تهران: انتشارات پورصایب.
16
- کریستنسن، آرتور. (1333)، ایران در زمان ساسانیان. ترجمه رشید یاسمی. تهران: نگاه.
17
- گیلانی، نجمالدین؛ اکبری، مرتضی؛ یاری، سیاوش. (1396). «بررسی تطبیقی سوگآئینهای لری و کردی با سنت سوگواری در شاهنامه». فصلنامه ادبیات تطبیقی، دوره9، شماره 17. صص 205- 174.
18
- مولوی، جلالالدین محمد بلخی. (1383). غزلیات شمس. به تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: امیرکبیر.
19
- نیچه، فردریش. (1386). غروب بتان. ترجمه مسعود انصاری. تهران: جامی.
20
- نیچه، فردریش. (1392). حکمت شادان. ترجمه جمال آل احمد، سعید کامران و حامد پولادوند. تهران: جامی.
21
- هردوت. (1368). تواریخ. ترجمۀ ع. وحید مازندرانی. تهران: چاپخانه آشنا.
22
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی مقایسهای گناه دیو و تحوّل او در اسطورههای ایران باستان و تعزیههای شست بستن دیو
دیو در ادیان باستانی و ادبیات اسطورهای ایران مصداق بدی و شر بود. تجلی این بدی در آیین زرتشتی در قالب صفات رذیله و در تاریخ باستان به عنوان افراد منحرف یا دشمن تصویر میشد. در دوران اسلامی و در ادبیات سامی نیز همانندهایی برای این مفهوم و نماد وجود دارد. غول، شیطان و جن، امتدادی از دیو باستانی است. در داستان تعزیه شست بستن، با همین نماد برخورد داریم. تجلّی آز، خشم یا ایشمه و اَژَدهاک در دیو تعزیه شست بستن، عناصر ایرانی این مفهوم را تشکیل میدهند و روند تحولی دیو در تعامل با انبیاء سامی و نهایتاً تحول شخصیتی دیو به دست امام علی حاکی از پذیرش و شکل و رنگ یافتن این اسطوره در قالب حقایق اسلامی است. این پژوهش سعی دارد با بررسی متن شش اثر تعزیهای که در آن سخن از گناه دیو و تحوّل اوست، میزان تطبیق آن را با ماهیت دیو در ادبیات باستانی نشان دهد.
https://jis.uk.ac.ir/article_2852_5baf1cb008d2fe1cbfdd5b94984402c7.pdf
2021-02-19
239
267
10.22103/jis.2021.14753.1972
آز
شست بستن
دیو
امام علی
مهدی
محمد
mohamadi@abu.ac.ir
1
استادیار گروه تاریخ اسلام دانشکده علوم اسلامی دانشگاه بین المللی اهل بیت، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
عادل
مقدادیان
meghdadiyan@gmail.com
2
استادیار گروه ادیان و عرفان دانشکده علوم اسلامی دانشگاه بین المللی اهل بیت، تهران، ایران
AUTHOR
ابوالفضل
تاجیک
a.tajik1100@gmail.com
3
استادیار گروه ادیان و عرفان دانشکده علوم اسلامی دانشگاه بین المللی اهل بیت، تهران، ایران
AUTHOR
کتابنامه
1
الف. منابع فارسی
2
- قرآن کریم
3
- آذرگشسب، فیروز.(1378) گاتها یا سرودهای آسمانی زرتشت. تهران: فروهر.
4
- آقا جمال خوانسارى، محمد بن حسین. (1366). شرح آقا جمال خوانسارى بر غرر الحکم و درر الکلم. مصحح: جلال الدین حسینى ارموى محدث. تهران: دانشگاه تهران.
5
- آموزگار، ژاله. (1395). تاریخ اساطیری ایران. تهران، سمت.
6
- آموزگار، ژاله.(1371). «نقد و نظر: دیوها در آغاز دیو نبودند». کلک. شماره 30، صص16-24.
7
- آیدنلو، سجاد.(1388). «نکتههایی از روایات پایانِ کارِ ضحاک». فصلنامة علمیپژوهشی کاوش نامه. سال دهم، شماره 18، صص9-48.
8
- ابراهیمی، معصومه.(1392). «بررسی سیر تحول مفهومی دیو در تاریخ اجتماعی و ادبیات شفاهی». دوفصلنامة فرهنگ و ادبیات عامه. دورة 1، شمارة 2، صص 53-82..
9
- ابن درید، محمد بن حسن.(1988). جمهرة اللغه. بیروت: دار العلم للملایین.
10
- ابن شاذان قمى، أبوالفضل شاذان بن جبرئیل. (1363). الفضائل، قم: رضی.
11
- اکبری مفاخر، آرش. (1388).«مینوشناسی اهریمن در اوستا و متون پهلوی». جستارهای ادبی. شماره: 167، صص127-149.
12
- اکبری مفاخر، آرش.(1389). «هستیشناسی دیوان در حماسههای ملّی برپایۀ شاهنامه فردوسی». کاوش نامه. سال یازدهم، شماره 21، صص61-87.
13
- اکبری مفاخر، آرش.(1391). «بنیادهای اساطیری و حماسی دیوان مازندران در شاهنامه». پژوهشنامه ادب حماسی. سال هشتم، شماره 14، صص27-59.
14
- اکبری مفاخر، آرش.(1387). «دیوان در متون اوستایی و فارسی باستان». مجله مطالعات ایرانی. سال هفتم، شماره14، صص51-64.
15
- اوستا (1371).گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه. تهران: مروارید.
16
- اوشیدری، جهانگیر. (1371). دانشنامۀ مزدیسنا( واژهنامه توضیحی آیین زرتشت). تهران: نشر مرکز.
17
- بهار، مهرداد. (1376). جستاری در فرهنگ ایران.تهران: فکر روز.
18
- بهار، مهرداد. (1396). پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: آگاه.
19
- بهار، مهرداد. (1390) ادیان آسیایی. تهران: چشمه.
20
- پورداوود، ابراهیم. (1377). یشتها. تهران: انتشارات اساطیر.
21
- تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد. (1366). تصنیف غررالحکم و دررالکلم. مصحح: مصطفى درایتى. قم: دفتر تبلیغات.
22
- تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد. (1410). غرر الحکم و درر الکلم. مصحح: سید مهدى رجایى. قم:دار الکتاب الإسلامی.
23
- جعفر بن محمّد. (1400). مصباح الشریعة. بیروت، اعلمی.
24
- حیدری ،حسین ؛ قاسم پور، محدثه.(1394) «ناسازگاری سیمای اهریمن و دیوان در شاهنامه با متون زردشتی» ، مجلۀ پژوهشهای ادیانی. سال سوم، شماره5. صص9-33
25
- دارمستتر، جیمس. (1382) مجموعۀ قوانین زردشت یا وندیداد اوستا. تهران: دنیای کتاب.
26
- دهقانیان نصرآبادی، کاظم. (1392). نسخههای خطّی تعزیه در شهرستان تفت. مجمع ذخائر اسلامی، دفتر اوّل.
27
- دیلمى، حسن بن محمد (1412) إرشاد القلوب إلى الصواب. قم:شریف الرضی.
28
-راجی کرمانی، ملّابمانعلی. (1395). حملۀ حیدری(ج اول). به تصحیح نجمه حسینی سروری (و دیگران). چاپ سوم.کرمان: انتشارات دانشگاه باهنر کرمان.
29
- راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (1374) مفردات الفاظ قرآن. تهران: مرتضوی.
30
- رجاء زفرهای، محمّدعلی.(1387). مجالس تعزیه. به کوشش محمّدحسن رجاء زفرهای. نسخۀ خطّی فاقد شماره، تهران:کتابخانۀ ملّی جمهوری اسلامی ایران.
31
- زمرّدی، حمیرا؛ نظری، زهرا. (1390). «ردپای دیو در ادب فارسی». فصلنامه علمی- تخصصی علامه. شماره 31، صص 55-98
32
- شاکر تفرشی، میرزا بابا نایب، مجلس شستبستن دیو، نسخۀ خطّی به شمارۀ 20241 در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی.
33
- شجری، رضا. (تابستان 1382). «تحلیل و بررسی عنصر آز در شاهنامه فردوسی». پژوهشهای ادبی، شماره 1. صص65- 82
34
- فارغ گیلانی، فارغنامه. نسخۀخطّی به شمارۀ 5/ 7565 در کتابخانۀ ملّی جمهوری اسلامی ایران.
35
- فردوسی، ابوالقاسم. (1379). شاهنامه. بر اساس چاپ مسکو. به ویرایش سعید حمیدیان.تهران: قطره.
36
- بهار، مهرداد. (1397). بندهش. تهران: توس.
37
- کرمی، اکرم؛ پارساپور، زهرا.(تابستان ۱۳۹۵). «بازشناخت تحلیلی گونههای کمترشناختهشده در نوع ادبی شعر علوی». فصلنامه نظریه و مطالعات ادبی. دوره ۱، ش۳، صص ۵۵-۷۸
38
- لیثى واسطى، على بن محمّد. (1376). عیون الحکم و المواعظ. مصحح: حسین حسنى بیرجندى، حسین، قم: دار الحدیث.
39
- مجلسى، محمّدباقر بن محمّدتقى (1403) بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
40
- راشد محصل. (1366). گزیدههای زادسپرم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
41
- معینالبُکا، میرزا باقر. مجلس شستبستن دیو. نسخۀ خطّی شمارۀ 20242 کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی.
42
- مکنزی، دیوید نیل. (1383). فرهنگ کوچک پهلوی. ترجمۀ مهشید میرفخرایی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
43
- نادعلیزاده، مسلم؛ محمدی، مهدی.(1398).«بررسی تطبیقیِ ساختار و محتوای شش روایت منظوم از داستان شست بستن دیو». دوفصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه. سال هفتم. شماره 27، صص 27-.51
44
- ورام بن أبیفراس، مسعود بن عیسى. (1369). مجموعه ورّام، آداب و اخلاق در اسلام ترجمه تنبیه الخواطر. مترجم: محمّدرضا عطایى، مشهد: بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى.
45
- هینلز، جان (1368) شناخت اساطیر ایران. ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی. تهران: چشمه.
46
ب. منابع لاتین
47
-Herrenschmidt, Clarisse; Kellens, Jean (1993), "*Daiva", Encyclopaedia Iranica, 6, Costa Mesa: Mazda, pp. 599–602
48
-J. Kellens, and E. Pirart, (1988) "Les textes vieil-avestiques I", Wiesbaden, pp. 30-32, 133-40
49
ORIGINAL_ARTICLE
آموزههای سلوک در مثنوی مولوی و بازتاب آنها در مثنویهای سلطانولد
مولانا جلالالدّین از عرفای شهیر جهان اسلام است که تلاطم امواج تعلیماتش سراسر جهان را فرا گرفته است؛ مثنوی معنوی او مجموعهای است مشحون از تعالیم و آموزههای بیبدیل که بشر را به سعادت حقیقی رهنمون می-سازد. سلطانولد به عنوان فرزند و مرید مولانا از دریای معارف پدر سیراب گشته و با تجربیات و مکاشفات جدیدی که در عرصۀ عرفان دارد، به آنها تبلوری خاص بخشیده است. نگارندگان در این جستار آموزههای سلوک را در مثنوی مولوی بررسی میکنند و میزان بازتاب آنها را در مثنویهای سلطانولد آشکار میسازند. نتیجۀ پژوهش ما را به این حقیقت رهنمون میکند که بسیاری از آموزههای عرفانی موجود در مثنوی معنوی در این مثنویها بازتاب یافته و سلطانولد در مباحثی مانند ریاضت، جوع، چلهنشینی و ذکر از اندیشۀ مولانا تأثیر پذیرفته است. مولانا و به تبع او سلطانولد راه رستگاری را در ریاضت و جهاد اکبر میدانند و به سالکان توصیه میکنند که سخرۀ نفس امّاره نشوند و در سایۀ عنایت انسان کامل آن را مهار کنند؛ علاوه بر این، عارف بلخی و مریدش سلطانولد جوع را متعلق به خاصان حق و این موهبت الهی را موجب شکوفایی قابلیتهای معنوی انسان دانستهاند. در اندیشۀ مولانا و به تأسی از او سلطانولد خلوت و عزلت امری ضروری نیست و مصاحبت با انسان کامل بسی برتر از آن است؛ این دو مرشد طریقۀ مولویه ذکر خدا را زدایندۀ اوهام از خاطر مریدان میدانند و مراتب ذاکران را متفاوت میشمارند.
https://jis.uk.ac.ir/article_2853_c166db4e8746217fd20972744bc0dd93.pdf
2021-02-19
269
299
10.22103/jis.2019.13703.1920
مولوی
سلطانولد
مثنوی معنوی
مثنویهای سلطانولد
آموزههای سلوک
داود
واثقی
d.vaseqhi@gmail.com
1
دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه یزد، ایران
LEAD_AUTHOR
مهدی
ملک ثابت
maleksabet@yazd.ac.ir
2
استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه یزد، ایران
AUTHOR
محمد کاظم
کهدویی
mkka35@yahoo.com
3
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد، ایران
AUTHOR
کتابنامه
1
قرآن کریم.
2
- ابن بابویه، محمّد بن علی.(1403ه.ق). معانیالأخبار. به اهتمام علی اکبر غفاری. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزۀ علمیه قم.
3
- ابن عربی، محییالدّین.(1384). فتوحات مکیه. ترجمه. تعلیق و مقدمه از محمّد خواجوی. باب 61 ـ74. چاپ دوم.تهران: انتشارات مولی.
4
- ابن قیم جوزیه، ابو عبد الله محمّد بن ابى بکر الدمشقى.(1425ه.ق). مدارجالسالکین. به اهتمام عبد الغنى محمّد على الفاسى. بیروت: دارالکتب العلمیه.
5
- افلاکی، شمسالدّین محمّد.(1362). مناقبالعارفین. به کوشش تحسین یازیجی. چاپ تهران: انتشارات دنیای کتاب.
6
- باخرزی، یحیی.(1383). اورادالاحباب و فصوصالآداب. به اهتمام ایرج افشار. چاپ دوم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
7
- بدلیسی، ابى یاسر عمار بن محمّد.(1999م). بهجةالطایفة. به اهتمام ادوارد بدین. بیروت: دار النشر فرانز شتاینر.
8
- ترمذی، محمّد بن علی.(1428ه.ق). کیفیةالسلوک الى ربالعالمین. به اهتمام عاصم ابراهیم الکیالى الحسینى الشاذلى الدرقاوى. بیروت: دار الکتب العلمیه.
9
- چیتیک، ویلیام.(1389). راه عرفانی عشق: تعالیم معنوی مولوی. ترجمۀ شهابالدّین عباسی. چاپ پنجم. تهران: نشر پیکان.
10
- خرگوشی، ابو سعد عبد الملک بن محمّد.(1427ه.ق). تهذیبالاسرار فى أصول التصوّف. به اهتمام امام سیّد محمّد على. بیروت: دار الکتب العلمیه.
11
- زروانی، مجتبی.(1384). «خلوت در تصوّف». مجلۀ مطالعات عرفانی کاشان. شمارۀ اول.صص147 ـ 134.
12
- زمانی، کریم.(1389). میناگر عشق: شرح موضوعی مثنوی معنوی مولانا جلالالدّین بلخی. چاپ هشتم. تهران: نشر نی.
13
- سپهسالار، فریدون بن احمد.(1387). رساله سپهسالار در مناقب حضرت خداوندگار. به تصحیح محمّد افشین وفایی. چاپ دوم. تهران: انتشارات سخن.
14
- سلطانالعلما، بهاءالدّین محمّد بلخى.(1382). معارف. به اهتمام بدیعالزّمان فروزانفر. چاپ سوم. تهران: انتشارات طهوری.
15
- سلطانولد، بهاءالدّین محمّد.( 1389). ابتدانامه. به تصحیح محمّدعلی موحد و علیرضا حیدری. تهران: انتشارات خوارزمی.
16
- سلطانولد، بهاءالدّین محمّد.(1376).انتهانامه. به تصحیح محمّدعلی خزانه دارلو. تهران: انتشارات روزنه.
17
- سلطانولد، بهاءالدّین محمّد.(1359). ربابنامه. به تصحیح علی سلطانی گردفرامرزی. تهران: انتشارات مؤسسه مطالعات اسلامی مک گیل.
18
- سلطانولد، بهاءالدّین محمّد.(1377). معارف سلطانولد. به تصحیح نجیب مایل هروی. چاپ دوم. تهران: انتشارات مولی.
19
- سلمی، ابو عبد الرحمن محمّد بن الحسین.(1414). تسعة کتب فى اصول التصوّف و الزهد. به اهتمام سلیمان ابراهیم آتش. الناشر للطباعه و النشر و التوزیع و الاعلان.
20
- سنایی غزنوی، ابو المجد مجدود بن آدم.(1383). حدیقةالحقیقة و شریعةالطریقة. به اهتمام محمّد تقی مدرس رضوی. چاپ ششم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
21
- سهروردی، شهابالدّین ابوحفص.(1375). عوارفالمعارف. ترجمۀ ابومنصور بن عبدالمؤمن اصفهانی. به اهتمام قاسم انصاری. چاپ دوم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
22
- شمس تبریزی، محمّد بن علی.(1391). مقالات شمس تبریزی. به تصحیح محمّدعلی موحد. چاپ چهارم. تهران: انتشارات خوارزمی.
23
- شهیدی، سیّد جعفر.(1373). شرح مثنوى. تهران: انتشارات علمى و فرهنگى.
24
- شیمل، آن ماری.(1374). ابعاد عرفانی اسلام. ترجمه و توضیحات از عبدالرحیم گواهی. تهران: دفتر نشر فرهگ اسلامی.
25
- قشیری، عبدالکریم بن هوازن.(1374). رساله قشیریه. ترجمة ابوعلی حسن بن احمد عثمانی. به تصحیح بدیعالزّمان فروزانفر. چاپ چهارم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
26
- مجلسی، محمّد باقر.( 1403ه.ق). بحارالأنوار. چاپ دوم. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
27
- محقق ترمذی، برهانالدّین.(1377). معارف: مجموعه مواعظ و کلمات سیّد برهانالدیّن محقق ترمذی. به تصحیح بدیعالزمان فروزانفر. چاپ دوم. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
28
- مستملی بخاری. اسماعیل.(1363). شرح التعرف لمذهب التصوف. به تصحیح محمّد روشن. تهران: انتشارات اساطیر.
29
- مولوی، جلالالدّین.(1389). فیه ما فیه. به تصحیح بدیعالزّمان فروزانفر. تهران. انتشارات امیر کبیر. چاپ سیزدهم.
30
- مولوی، جلالالدّین. (1363). مثنوی معنوی. به تصحیح رینولد ا. نیکلسون. به اهتمام نصرالله پورجوادی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
31
- میبدی، ابوالفضل رشید الدّین.(1371). کشفالأسرار و عدةالأبرار. به اهتمام علیاصغر حکمت. چاپ پنجم. تهران: انتشارات امیر کبیر.
32
- نجمالدّین کبری، احمد بن عمر.(1364). رساله الی الهائم الخائف من لومة اللائم. تصحیح و توضیح از توفیق هاشم سبحانی. تهران: سازمان انتشارات کیهان.
33
- نجم رازی، ابوبکر عبدالله بن محمّد.(1389). مرصاد العباد. به اهتمام محمّد امین ریاحی. چاپ چهاردهم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
34
- همایی، جلالالدّین.(1385). مولوینامه: مولوی چه میگوید؟. تهران: نشر هما. چاپ دهم.
35
ORIGINAL_ARTICLE
انگارهها، کنشها و رفتارشناسی اژدها در قصّههای ایرانی
اژدها موجودی مشترک در اسطوره، حماسه و قصّههای عامیانۀ ایرانی است که خاستگاه ظهور و بروز آن باورهای اساطیری و حماسی است و در اندیشه و خیال عامّه نیز پرورش یافتهاست. اژدها هم در آثار اساطیری و حماسی و هم در افسانهها و قصّههای عامیانه ظهور مییابد. این پژوهش انگارۀ اژدها را در مجموعۀ چهار جلدی قصّههای ایرانی انجوی شیرازی به شیوۀ توصیفی- تحلیلی کاویده است. هدف از این پژوهش، شناخت ویژگیهای ظاهری، خوراک، زیستگاه و رفتارشناسی اژدها در قصّههای عامیانه است. بررسیها نشان میدهد که انگارۀ انداموار اژدها، خوراک و زیستگاه وی در قصّههای عامه و باورهای حماسی و اساطیری همپوشانی چشمگیری دارد. رویارویی اژدها و قهرمان بنمایهای اساطیری- حماسی است که ریشه در نبرد میان خیر و شر دارد. در این نوشتار، با رفتارشناسی اژدها نشان دادهاست گاهی اژدها کنشها و رفتارهایی در قصّههای مورد مطالعه دارد که نمیتوان این موجود را شریرِ محض دانست، اگرچه بیشتر اژدها با کنشهایی ویرانگر ظاهر و در نبرد با قهرمان قصّه نابود خواهد شد. این کنشهای مخرّب در قصّههای ایرانی عبارت از: شکار، نبرد با قهرمان، محاصرۀ آب، گرفتن قربانی و افسونگری. سرنوشت و سرانجام اژدها در قصّهها با کنش-های مخرّب، انفعالی و یا سازندهاش تناسب دارد.
https://jis.uk.ac.ir/article_2854_74f4ea3fc59134a1f30b06aa5168ff66.pdf
2021-02-19
301
321
10.22103/jis.2020.14727.1971
اژدها
خوراک
زیستگاه
رفتارشناسی
قصّه های ایرانی
سحر
یوسفی
sahar.yosefi69@gmail.com
1
دانشجوی دورۀ دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه رازی کرمانشاه، ایران
AUTHOR
محمّد
ایرانی
moham.irani@gmail.com
2
دانشیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
LEAD_AUTHOR
خلیل
بیگزاده
kbaygzade@yahoo.com
3
دانشیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
AUTHOR
امیرعبّاس
عزیزی فر
a.azizifar@razi.ac.ir
4
استادیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه رازی. کرمانشاه، ایران
AUTHOR
کتابنامه
1
- اوستا (کهنترین سرودهای ایرانیان). (1382). گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه. چاپ نهم. تهران: مروارید.
2
- انجوی شیرازی، سیّدابوالقاسم. (1393). دختر نارنج و ترنج. چاپ سوم. جلد دوّم. تهران: امیرکبیر.
3
- انجوی شیرازی، سیّدابوالقاسم. (1393). گل به صنوبر چه کرد. چاپ دوّم. جلد اوّل. تهران: امیرکبیر.
4
- انجوی شیرازی، سیّدابوالقاسم. (1355). عروسک سنگ صبور (قصّههای ایرانی). چاپ اوّل. تهران: امیرکبیر.
5
- انجوی شیرازی، سیّدابوالقاسم. (1353). قصّههای ایرانی. چاپ اوّل. تهران: امیرکبیر.
6
- پاکباز، روئین. (1385). دایرهالمعارف هنر. جلد اوّل. چاپ اوّل. تهران: فرهنگ معاصر.
7
- پیگوت، ژولیت. (1374). شناخت اساطیر ژاپن. ترجمۀ باجلان فرّخی. چاپ اوّل. تهران: اساطیر.
8
- خالقیمطلق، جلال. (1372). گل رنجهای کهن. چاپ اوّل. تهران: مرکز.
9
- رزمجو، حسین. (1381). قلمرو ادبیات حماسی ایران. جلد دوّم. چاپ اوّل. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
10
- رستگار فسائی، منصور. (1379). اژدها در اساطیر. چاپ اوّل. تهران: توس.
11
- سرکاراتی، بهمن. (1385). سایههای شکار شده. چاپ دوّم. تهران: طهوری.
12
- شوالیه، ژان و آلن گربران. (1384). فرهنگ نمادها. ترجمۀ سودابه فضایلی و علیرضا سید احمدیان. جلد اوّل. چاپ دوّم. تهران: جیحون
13
- طوسی، محمّد بن محمود بن احمد. (1387). عجایبالمخلوقات. چاپ سوم. تهران: علمی و فرهنگی.
14
- عسگری، زهرا ؛ فریده داوودیمقدّم. (1397). «بررسی بازتاب نزاع سیمرغ و اژدها در قالیهای ایرانی». جستارهای ادبی. سال چهاردهم. شمارۀ 50. صص168-137.
15
- فیتس جرالد، چالز پاتریک. (1384). تاریخ فرهنگ چین. ترجمۀ اسماعیل دولتشاهی. چاپ دوّم. تهران: علمی و فرهنگی.
16
- قائمی، فرزاد. (1389) «تفسیر انسانشناختی اسطورۀ اژدها و بنمایۀ تکرارشوندۀ اژدهاکشی در اساطیر». جستارهای ادبی. سال چهل و سوم. شمارۀ 171. صص 26-1.
17
- کرتیس، وستا سرخوش. (1376). اسطورههای ایرانی. ترجمۀ عبّاس مخبر. چاپ دوّم. تهران: نشر مرکز.
18
- کویاجی، جی. سی. (1378). اسطورههای ایران و چین (ریشهشناسی اسطورههای شاهنامه و فنگ شین ین آی).ترجمۀ کوشیار کریمیطاری. چاپ اوّل. تهران: نواندیش.
19
- مارزلف، اولریش. (1371). طبقهبندی قصّههای عامیانه. ترجمۀ کیکاووس جهانداری. چاپ اوّل. تهران: صدا و سیمای جمهوری اسلامی.
20
- محجوب، محمّدجعفر (1387). ادبیات عامیانۀ ایران(مجموعه مقالات دربارۀ افسانهها، آداب و رسوم مردم ایران). به کوشش حسن ذوالفقاری. جلد اوّل. چاپ اوّل. تهران: چشمه.
21
- مزداپور، کتایون (1386). داغ گل سرخ و چهارده گفتار دیگر دربارۀ اسطوره. چاپ دوّم. تهران: اساطیر.
22
- ویدن گرن، گئو (1377). دینهای ایران. ترجمۀ منوچهر فرهنگ. چاپ اوّل. تهران: آگاهان ایده.
23
- یونگ، کارل گوستاو (1387).انسان و سمبولهایش. ترجمۀ محمود سلطانی. چاپ ششم. تهران: جامی.
24