The Formation of Connection between Urmia Lake Basin and East Anatolia Ali Binandeh

Document Type : Research Paper

Author

- Assistant Professor of Archeology, Bu-Ali Sina University, Hamedan

Abstract

 Urmia Lake Basin with its special natural and geographical conditions has always attracted the attention of different groups of people from prehistory to the present. The connection of Urmia Lake basin with North Mesopotamia by corridors like Kel-e Shin and Haj Omran is much easier than the its connection with other regions, specially with central Zagros. Some see the formation of this connection a result of the migration of people in North Mesopotamia to this region, seeking better pastures and conditions through the valleys connecting the western part of Urmia Lake basin to North Iraq. According to archaeological evidences, during the Chalcolithic period, the connection between North-West Iran and East  Anatolia had been formed by Erzurum, the east of Aras river, and the periphery of Urmia Lake. Although in the discussion of cultural similarities, the evolution process of societies must be also taken into account, the evidences and records suggest that this culture is much more influenced by Mesopotamia and has been transferred through Zagros valleys.
 

 

Keywords


کتابنامه
 الف. کتاب‏ها
1 .فیروزمندی، بهمن. (1385). باستان­شناسی و هنر آسیای صغیر. تهران: سمت.
2. کارگر، بهمن(1374). بررسی و گمانه­زنی در اهرنجان و قره‏تپه سلماس. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه تهران.
3. متیوز، راجر. (1393). پیش از تاریخ بین‏النهرین از دورۀ پارینه­سنگی تا پایان دورۀ حلف. ترجمۀ بهرام آجرلو. چاپ اول. تبریز: نشر دانشگاه هنر اسلامی.
4. ویت، مری و .ر.دایسون. (1382). گاهنگاری ایران از حدود هشت هزار سال تا دوهزار پیش از میلاد. ترجمۀ اکبر پورفرج و احمد چایچی. چاپ اول . تهران: نسل باران.
ب. مقاله‏ها
 5.آجورلو، بهرام. (1392). «دورۀ نوسنگی قدیم در منطقۀ دریاچۀ ارومیه، چشم‏اندازی از نوسنگی شدن و تأثیر سنّت­های زاگرس». فصلنامۀ هنر و تمدن شرق. سال اول، شمارۀ اول، صص 25-32
6. ________. (1391). «اقلیم دیرین ایران در عصر نوسنگی». پژوهش‏های ایران‏شناسی. سال 2. شمارۀ 1، صص 1-20.
7. بیگلری، فریدون و رضا غفاری. (1383). «گزارش مقدماتی کشف صنایع پارینه­سنگی میانی در نزدیکی مراغه، جنوب شرقی دریاچه ارومیه». مجموعه مقالات همایش بین­المللی باستان‌شناسی ایران: حوضۀ شمال غرب. به کوشش مسعود آذرنوش. سازمان میراث فرهنگی وگردشگری(پژوهشگاه)، پژوهشکده باستان­شناسی، صص 19 – 26.
8. ترینکاوس، اریک. (1385). «بازنگری استخوان ران منسوب به انسان از غار تمتمه». ترجمه و تلخیص فریدون بیگلری. باستان­شناسی. سال دوم، ص 11.
9.حیدری، سامان و الهام قصیدیان. (1383). «گزارش مقدماتی بررسی­های باستان­شناختی در قسمت­های تراورتنی منطقۀ تخت سلیمان بر اساس شواهد باستان­شناختی در اواخر پلیستوسن». مجموعه مقالات همایش بین­المللی باستان­شناسی ایران: حوضۀ شمال غرب. به کوشش مسعود آذرنوش. سازمان میراث فرهنگی وگردشگری (پژوهشگاه)، پژوهشکده باستان­شناسی، صص 27-43. 10. حیدری، رضا. (1386). «نتایج دومین فصل پژوهش­های باستان­شناختی در محوطه باستانی ربط سردشت 1385». گزارش­های باستان­شناسی، شمارۀ 7 ، ج 1، صص  203-218 .
11. خان­محمدی، بهروز. (1393)، «استقرارهای پیش از تاریخ دشت ارومیه از دورۀ نوسنگی تا پایان عصر مس‏و‏سنگ». دوفصلنامه پژوهش­های باستان­شناسی مدرس. سال پنجم و ششم. شمارۀ دهم و یازدهم، صص 161-143.
12. خسروی، شکوه. خطیب شهیدی، حمید و سجاد علی­بیگی. (1388). «حوضۀ آبریز ابهر‏رود در دورۀ مس‏وسنگ: مروری بر استقرارهای دالمایی حاشیۀ شمال غربی مرکز فلات ایران»، پیام باستان­شناس. دورۀ 6. شمارۀ 12 ، صص 37-52.
13. خطیب شهیدی، حمید. و علی بیننده. (1387). «الگوهای استقراری پیش از تاریخ حوضه سیمینه رود». خلاصه مقالات دومین همایش بین‏المللی  باستان‏شناسان جنوب آسیا. شیراز. ص 44.
15. رزّاقی، حسین و حمید فهیمی. (1383). «گزارش مقدماتی گمانه­زنی در تپه جلبر(خان‏بابا)، آذربایجان غربی، مرداد 1375».  مجلۀ باستان­شناسی و تاریخ. سال هجدهم. شماره دوم، صص52-59.
16. ساعد موجنسی، امیر. (1392). «حوضۀ آب‏گیر رودخانه قزل­اوزن در دورۀ مس­وسنگ: براساس بررسی­های باستان­شناختی شهرستان بیجار». پژوهش­های باستان­شناسی ایران.  دورۀ 3. شمارۀ 5، صص 25-50.
17. طلایی، حسن و بهرام آجرلو. (1387). «درآمدی بر بازنگری عصر نوسنگی در آذربایجان»، مجله دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. شماره 85، صص 77-99.
18. فانیان، خسرو. (1350). «روابط فرهنگ­های کلکولیتیک بین دو دریاچه (رضائیه- وان) مقدمه­ای بر دوران کلکولیتیک نامگذاری و طبقه­بندی تاریخ ادوار باستانی»، بررسی‏های تاریخی. شماره 37، صص 15 - 52.
19. کارگر، بهمن. (1383). «قالایچی:زیرتو مرکز مانا لایه IB،1381-1378». مجموعه مقالات همایش بین­المللی باستان­شناسی ایران: حوضۀ شمال غرب. به کوشش مسعود آذرنوش، سازمان میراث فرهنگی وگردشگری (پژوهشگاه). پژوهشکده باستان­شناسی. صص 229-245.
 20. مترجم، عباس و مهناز شریفی. (1393). «تحلیلی بر کارکرد و ماهیت نماد کالاها (توکن) و پیکرک‏های گلی در دورۀ مس‏وسنگی تپه قشلاق تالوار، کردستان» پژوهش­های باستان‌شناسی ایران. دورۀ 4. شمارۀ 7، صص 27-46.
21. ملک­شهمیزادی، صادق. (1395). «دورۀ مس سنگی در فلات مرکزی ایران براساس پژوهش­های طرح بازنگری سیلک». آفتاب آمد دلیل آقتاب. مجموعه مقالاتی در تجلیل و تمجید و تکریم خودم. جلد دوم. نسخه دیجیتالی، صص 115-135.
22. نادری، رحمت. (1385). «گزارش کشف شواهد احتمالی پارینه­سنگی قدیم در تراس‌های رودخانۀ سیمینه­رود»، پیام باستان­شناس. سال سوم شمارۀ 5، صص 5-12.
ج. منابع لاتین                 
23.Abedi Akbar, Behrooz Omrani  and Azam Karimifar (2015), Fifth and fourth millennium BC in north-western Iran Dalma and Pisdeli revisited, Documenta Praehistorica XLII , 321-338.
24. Ajorloo, B.(2013).  "The Early Neolithic Period in the Urmia Lake Region A Prospect of Neolithization and Impression of Zagros Traditions". jocO quarterly, Vol.1, No.1. Pp 31-40.
25.Alizadeh K., Eghbal H. and Samei S.( 2015). “Approaches to Social Complexity in Kura-Araxes Culture: a View from Kohne Shahar (Ravaz) in Chaldiran, Iranian Azerbaijan”. Paleorient 41(1): 37–54.
26.Binandeh, A & B. Kargar .(2008). “Ghour Ghaleh Jan Aqa: a Mannaean fortress in north-western Iran”. Antiquity 82 (315). (http://antiquity.ac.uk/projgall/315.html)
27.Binandeh, A, A. H. Nobari, J. Neyestani, and H. Vahdati Nasab. (2012). “New Archaeological Research in North West of Iran, Prehistoric Settlement of Little Zab River Basin”. International Journal of Humanities, Vol. 19(2). Pp. 27-42.
28.Braidwood, R. J., and B. Howe. (1960). PrehistoricInvestigations in Iraqi Kurdistan, Chicago: University of Chicago Press.
28.Braidwood, R. J.1983, JARMO CHRONOLOGY, in L. S. Braiwood, R.J.Braiwood, B. Howe, C. A. Reed and P. J. Watson (eds.), Prehistoric archaeology along the Zagros flanks, The Oriental institute of the University of Chicago, vol. 105: 537-540.
29.Broushaki, F., Thomas, M.G., Link, V., López, S., van Dorp, L., Kirsanow, K., Hofmanová, Z., Diekmann, Y., Cassidy, L.M., Díez-del-Molino, D. and Kousathanas, A., 2016. “Early Neolithic genomes from the eastern Fertile Crescent”. Science, 353(6298), pp.499-503.
30.Burney, C. A.  1961. “Excavations at Yanik Tepe, North-West Iran”. Iraq 23 (2). Pp. 138–153.
31.Burney, C. A.  1962. “The Excavations at Yanik Tepe, Azerbaijan, 1961 Second Preliminary Report”. Iraq 24 (2). Pp. 134–152.
32.Burney, C. A.  1964. “Excavations at yanik Tepe, Azerbaijan , 1962 : secend preliminary report . Iraq 26. pp. 54-61.
33.Burney, C. A. 1970a. “Excavation at Haftavan Tepe 1968: First Preliminary Report”. Iran 8.pp. 157–171.
34.Burney, C. A. 1970b. “Haftavan Tepe,” in “Survey of Excavations in Iran during 1968–69”. Iran 8.pp 182–183.
35.Burney, C. A. 1972. “Excavation at Haftavan Tepe 1969: Second Preliminary Report”. Iran 10. Pp. 127–142.
36.Burney, C. A. 1973. “Excavation at Haftavan Tepe 1971: Third Preliminary Report”. Iran 11.pp. 153–172.
37.Burney, Charles. 1958. Eastern Anatolia in the Chalcolithic and Early Bronze Age. Anatolian Studies 8: 157–209.
38.Burton-Brown, T. 1951. Excavations in Azarbaijan, 1948. London: John Murray.
39. Brain 2000. Houseaholds in Transition: Neolithic Social Organization within Southwest Asia. In Life in Neolithic Farming Communities: Social Organization, Identity, and Differentiation. Ian Kuijt, ed. pp: 63-98, New York: Kluwer Academic/Plenum.
40.Cauvin, J., M.-C. Cauvin, D. Helmer and G.Willcox .1997.“L'homme et son environnement au Levant nord entre 30000 et 7500 BP”. Palèorient 23(2): 51-70.
41.Çilingiroğlu, A., 1993. Van-Dilkaya Höyüğü Kazıları Kapanış. XIV. Kazı Sonuçları Toplantısı-I, pp.469-489.
42.Coon, C. S. 1951. Cave Exploration in Iran 1949. Museum Monographs. The University Museum, University of Pennsylvania Philadelphia.
43.Dyson, R. H. Jr. 1956. “Pennsylvania Survey in Iran”. Archaeology 9(4). Pp. 284-85.
44.Dyson, R. H. Jr. 1972. “Excavations at Hasanlu in 1970.” In Pope, Arthur Upham. (ed.). Assisted by P. Ackerman. A Survey of Persian Art 17 (New York: Oxford University Press).pp.  3357-3376.
45.Dyson, R. H., Jr & Young, T. C., Jr. 1960. “The Solduz Valley, Iran: Pisdeli Tepe” .Antiquity 40. Pp. 19–27.
46.Esin, Ufuk. 1983. Zur Datierung der Vorgeschichtlichen Schichten von Değirmentepe bei Malatya in der Ostliche Türkei. In Beitrage zur Altertumskunde Kleinsasiens, Festchrift fur Kurt Bittel , ed. Rainer M. Boehmer and HaraldHauptmann, 175–90. Mainz: Philipp von Zabern.
47.Gülçür, Sevil. 2000. Norşuntepe: Die Chalkolitische Keramik. In Chronologies des Pays du Caucase et de l’Euphrate aux IV–III Millenaires , ed. Catherine Marro and Harald Hauptmann, 375–418. Paris: Institut Français d’Etudes Anatoliennes d’Istanbul.
48.Hamlin, C. 1975. “Dalma Tepe”. Iran XIII. Pp.111-127.
49.Helwing, B. 2004. “The late chalclotic period in the northern Zagros a reappraisal of the cueernt status of research”. in M. Azarnoush (ed.). Proceedings of International Symposium on Iranian Archaeology, Northwest Region. Tehran. pp.11-23.
50.Henrickson, E. F., and Vidali,V., 1987. The Dalma Tradition: Prehistoric interregional cultural integration in the highland of western Iran. Pal´eorient 13: 37–46.
51.Jaubert Jacques, Fereidoun Biglari, Jean-Guillaume Bordes, Laurent Bruxelles, Vincent Mourre, Sonia Shidrang, Rahmat Naderi and Simko Alipour, 2006. New Research on Paleolithic of Iran: Preliminary Report of 200Iranian-French Joint Mission, Archaeological Reports 4, pp. 17-26, Iranian Center for Archaeological Research, Tehran. (In English, with an Farsi abstract)
52.Kargar, Bahman. & A. Binandeh. 2009. “A preliminary report of excavations at Rabat tepe (NW-Iran)”. Iranica Antiqua XLIV. pp 113-129.
53.Kearton R. R. B. 1969. Survey in Azerbaijan. In Survey of excavations in Iran, 1967–8. Iran 7: 186–187. 1970. A Study of Settlement in the Salmas Valley, West Azerbaijan, Iran. Manuscript in the files of the Hasanl Project. University of Pennsylvania. Philadelphia.
54.Khatib-shahidi, Hamid. 2006. “Recent Investigations at Hasanlu and Reconsideration of its Upper Strata”. International Journal of Humanities 13. pp. 17-28.
55.Kiguradze, Tamaz and Antonio Sagona. 2003. On the Origins of the Kura-Araks Cultural Complex. In Archaeology in the Borderlands: Investigations in Caucasia and Beyond , ed. Adam Smith and Karen S. Rubinson, 38–94. Los Angeles: Cotsen Institute of Archaeology.
56.Kliess, W. 1976. "Urartaische Platze Im Iran (Stand Der Forschang Herbst 1975)". AMI. PP: 33.
57.Korfmann, Manfred. 1982. Tilkitepe . Tübingen: Verlag Ernst Wasmuth.
58.Kozbe, G. (2004) Activity areas and social organization within Early Trans-Caucasian houses at Karagündüz Höyük, Van, in A. Sagona (ed.) A View from The Highlands: Archaeological Studies in Honour of Charles Burney (Ancient Near Eastern Studies Supplement Series 12). Peeters: Louvain.
59.Kroll, S. 2005. “The Southern Urmia Basin in The Early Iron Age”. Iranica Antiqua XL. Pp. 65-85.
60.Kroll, S. 2005. Prehistoric Sttlement Patterns in the Maku and Khoy:Regions of Iranian Western Azarbaijan, in: Azarnoush, M. (ed.), Proceedings of International Symposium on Iranian Archaeology:Nortwest Region.Tehran: Iranian Center for Archaeological Reserch :46-53.
61.Kroll. S. 2016. Neolithisation in North-Western Iran, Anatolian Metal VII, Anatolien und seine Nachbarn vor 10.000 Jahren, Anatolia and neighbours 10.000 years ago, Ünsal Yalçın (ed.) Bochum 2016, 167-171 (179-183 in printed version).
62.Kromer, K. & A. Lippert. 1976. “Die   Sterreichischen Ausgrabungen am Kordlar Tepe in Aserbaidschan”. Mitteilungen der Anthropologischen Gesellschaft in Wien 106. Pp. 65–82.
63.Levine, L. D. and Young, T. C. (1986) A summary of the ceramic assemblages of the Central Western Zagros from the Middle Neolithic to the Late Third Millenium B.C. In Colloques Internationaux CNRS, pari, 15-53.
64.Lloyd, Seton , Fuad Safar and Robert J. Braidwood.(1945). Tell Hassuna Excavations by the Iraq Government Directorate General of Antiquities in 1943 and 1944. Journal of Near Eastern Studies, vol. 4, no. 4, pp. 255-289, 1945
65.Matthews Roger, Wendy Matthews and Kamal Rasheed Raheem. (2016). Current Investigations into the Early Neolithic of the Zagros Foothills of Iraqi Kurdistan, in Konstantinos Kopanias and John MacGinnis(eds.) The Archaeology of the Kurdistan Regionof Iraq and Adjacent Regions. 219-228.
66.Maziar S. 2010. Excavations at Kohne Pasgah Tepesi, the Araxes Valley, Northwest Iran: First Preliminary Report. Ancient Near Eastern Studies 47: 165–193.
67.Mellart, J. 1966. The Chalcolithic and Early Bronze Age in the Near East and Anatolia, Beirut: Khayats.
68.Moore, Andrew M.T., Gordon Hillman, and Anthony Legge. 2000. Village on the Euphrates: From Foraging to Farming at Abu Hureyra, Oxford: Oxford University Press.
69.Muscarella, O. W. 1971a . “Sé Girdan”. Iran 9. Pp. 169-170.
70.Muscarella, O. W. 1971b. “Qalatgah: An Urartian Site in Northwestern Iran”. Expedition 13(3-4). Pp. 44-49.
71.Muscarella, O. W. 2003.  “The Chrnology and Culture of Se Gridan: Phase III. Ancient Civilizations from Scythia to Siberia”. International journal of Comparative Studies in History and Archaeology 9. Pp. 31-117.
72.Muscarella, O.W. 1968. “Excavation at Dinkha Tepe 1966”. Metropolitan Museum of Art Bulletin 27(3). Pp. 96-187.
73.Muscarella, O.W. 1969. “The Tumuli at Se Gridan: A Preliminary Report”. Metropolitan Museum Journal 2. Pp. 5-25.
74.Muscarella, O.W. 1973. “Excavation at Agrab Tepe”. Metropolitan Museum Journal 8. Pp.47-76.
75.Muscarella, O.W. 1974. “The Iron Age at Dinkha Tepe,Iran”. Metropolitan Museum Journal 9. Pp. 35-90.
76.Niknami, K.A., Amirkhiz,A.C. and Glascock, M.D., (2010). Provenance studies  of Chalcolithic obsidian artefacts fom near Lake Urumia, Northwestern Iran  Using WXRF Analysis. Archaeometry 52: 19-30
77.Nobari, A. H, A. Binandeh, J. Neyestani, and H. Vahdati Nasab. 2012. “Excavation in Lavin Tepe in Northwest Iran”. Ancient Near Eastern Studies Vol 49. Pp. 95-117.
78.Omrani B., Khatib Shahidi H. and Abedi A. 2012. Early Bronze Age, New Migrants and the Beginning of Township in Azerbaijan, NW Iran. Iranica Antiqua XLVIII: 1–27.
79.Ozfırat, Aynur. 2006. Pre-Classical Survey in Eastern Turkey. Fifth Preliminary Report. Van Lake Basin and Mt. Ağrı Region. Studi Micenei ed Egeo Anatolici 48: 177–207.
80.Palumbi, Giulio. 2007. A Preliminary Analysis on the Prehistoric Pottery from Aratashen (Armenia). In Les Cultures du Caucase (VIe–IIIe millenaires avant notre ere). Leurs Relations avec le Proche-Orient , ed. Bertille Lyonnet, 63–72. Paris: CNRS Editions.
81.Pecorella, P. E. & M. Salvini. 1984. Tra lo Zagros e l”Urmia: ricerche storiche ed archeologiche nell”Azerbaigian iraniano (Incunabula Graeca 78). Roma.
82.Sagona, A. 2000. Sos Höyük and the Erzurum region in late prehistory: A provisional chronology for northeast Anatolia. In C. Marro and H. Hauptmann (eds), Chronologies des pays du Caucase et de l’Euphrate aux IVè–IIIè millénaires, pp 329–373. Paris: de Boccard
83.Sagona, A., Pemberton, E., & McPhee, I. (1993). Excavations at Büyüktepe Höyük, 1992 Third Preliminary Report. Anatolian Studies, 43, 69-83.
84.Sagona, Antonio.2000. Sos Huyük and the Erzurum Region in Late Prehistory: A Provisional Chronology for Northeast Anatolia. In Chronologies des Pays du Caucase et del’Euphrate aux IV–III Millenaires , ed. Catherine Marro and Harald Hauptmann,329–74. Institut Français d’Etudes Anatoliennes d’Istanbul, Varia Anatolica, vol.11. Paris: De Boccard.
85.Simone Mühl , Nieuwenhuyse Olivier, Berghuijs Koen. 2012. A Late Neolithic “fishing net” from Kurdistan, Northern Iraq?. Paléorient, , vol. 38, n1-2. pp. 141-147;
86.Solecki R. L., Solecki R. S. 1973. Tepe Sevan: A Dalma period site in the Margavar valley, Azerbaijan, Iran. Bulletin of the Asia Institute of Pahlavi University 3: 98–117.
87.Solecki, R. 1999. “An Archaeological Survey in West Azerbaijan, Iran”. In Alizadeh, A. & Malek shahmirzadi, S. & Majidzadeh,Y. (eds.),  32 Articles in Honner Ezat Olah Negahban (Tehran). Pp. 28-43
88.Swiney, S. 1975. “Survey in North-West Iran 1971”. East and West 25. pp. 77-96.
89. Talai, Hasn  1983.“Pottery Evidence From Ahranjan Tepe, A Neolithic Site in the Salmas Plain (Azerbaijan, Iran) ”. AMI., Band 16, pp.7-18.
90.Trufelli, Franca. 1997. Ceramic Correlations and Cultural Relations in IVth Millennium Eastern Anatolia and Syro-Mesopotamia. Studi Micenei ed Egeo Anatolici 39.1: 5–33.
91.Voight, M.M. 1983. Haji Firouz Tepe the Neolithic Settlement. The University Museum, University of Pennsylvania.
92.Watson, Patty J. 1982. Th e Halafi an Pottery of Tilkitepe, Seen in the Hittite Museum, Ankara (Citadel), 1955. In Tilkitepe , ed. Manfred Korfmann, 203–12. Tübingen: Verlag Ernst Wasmuth.