بررسی کاسه‌ها و پیاله‌های فلزی هخامنشی از نظر شکل، جایگاه، تزئینات و حوزۀ پراکنش

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری باستان‌شناسی دانشگاه تهران

2 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد باستان‌شناسی دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

  هنر هخامنشی، هنری ترکیبی است که در نهایت ظرافت و زیبایی جلوه­گری­ می­کند. یکی از ظریف‌ترین مصنوعات هنرمندان قلمرو هخامنشی، ظروف فلزی به­ویژه کاسه­ها هستند. کاسه­های هخامنشی یکی از مدارک مهمی است که از مناطق مختلف شاهنشاهی به­دست­­آمده­­است. برخی از این کاسه­ها دارای کتیبۀ سلطنتی می­باشند که حاکی از اهمیّت این­گونه از ظروفدر دربار هخامنشی است. این کاسه‌ها اطلاعات ارزشمندی در زمینۀ فلزکاری، شیوۀ تزئینات، تکنیک­ ساخت، ارتباطات تجاری، اجتماعی، اقتصادی و هنری در اختیار افراد صاحب فن قرار­می­دهد. پژوهش پیش رو سعی بر آن دارد با نگاهی توصیفی- تحلیلی و بهره­گیری از مطالعات کتابخانه­ای و تجزیه و تحلیل نقوش، تزئینات و شکل کاسه­ها، اهمیّت و جایگاه کاسه­های فلزی را در جامعۀ هخامنشی مورد مطالعه قرار­دهد؛ همچنین تلاش می­شود بر اساس مطالعات تطبیقی میان کاسه­ها و پیاله­ها و بررسی حوزۀ پراکندگی آنها، منشأ اقتباس شکلی و تزئینی در ساخت کاسه­های فلزی هخامنشی مشخص و تحلیل­گردد. نتایج حاصل از این بررسی حاکی از گستردگی کاسه­ها و پیاله­های فلزی هخامنشی به­ویژه نوع زورقی آن، در سرتاسر شاهنشاهی است. وجود آرایه­های گیاهی هم­چون گل نیلوفر، روزت و تزئینات بادامی­شکلی که در سایر هنرهای هخامنشی مانند نقوش برجسته مشاهده­ می­شود، بر کاسه­ها نیز شناسایی­شد. به علاوه تا مدت­ها پس از سقوط هخامنشیان، سنت ساخت کاسه­ها و پیاله­های فلزی به سبک آن­ها در مناطق مختلف رواج داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Survey of the Achaemenid Metal Bowls and PhialsRegarding Their Form, Status, Decoration, and Distribution

نویسندگان [English]

  • Ali Asghar Salahshoor 1
  • Samer Nazari 2
  • Marziyeh Sherbaaf 2
1 . PhD Student of History, Tehran University
2 . MA in Archeology, Isfahan Art University
چکیده [English]

The Achaemenid art is a combinatorial art with its elegance and beauty. One of the most elegant artifacts by Achaemenian artists is metal wares, especially bowls. The Achaemenid bowls are one of the most important documents discovered in different parts of the Empire. Some of these bowls have royal inscriptions which represent the importance of these types of wares in the Achaemenid court. These bowls give us significant information about metalwork, decorating style, techniques of production, and commercial, social, economic, and artistic communications. Based on a descriptive-analytical view, the aim of this study is to examine the status and importance of metal bowls in the Achaemenid society. Also, it tries to determine the forms and decorations of bowls and Phials, as well as their dispersion domain, similarities and the main workshops to produce them. This study is based on the library method with comparing and analyzing bowls' patterns. It shows the spread of Achaemenid metal bowls and phials, especially the carina form, throughout the empire. Plant decorations such as lotus, rosette, etc. can be seen on the bowls, like on other Achaemenid artifacts (e.g. reliefs). The tradition of making metal bowls in Achaemenid style continued in different regions even after the fall of the Empire.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Achaemenid
  • Metallurgy
  • Carina bowls
  • Distribution domain

مراجع

کتابنامه
الف. کتاب­ها
1.کالیکان، ویلیام. (1384). باستان­شناسی و تاریخ هنر در دوران مادی­ها و پارسی­ها. ترجمۀ گودرز اسعد بختیار. تهران: پازینه.
2. کخ، هاید ماری.(1387). از زبان داریوش. ترجمۀ پرویز رجبی. چاپ سیزدهم. تهران: کارنگ.
3. گانتر،آن. سی و جت، پل. (1383). فلز­کاری ایران در دوران هخامنشی، اشکانی و ساسانی. ترجمۀ شهرام حیدر آبادیان. تهران: گنجینۀ هنر.
4. گرشوویچ، ایلیا. (1387). تاریخ ایران دورۀ هخامنشیان. ترجمۀ مرتضی ثاقب­فر. تهران: جامی.
5. گیرشمن، رومن. (1371). هنر ایران در دوران ماد و هخامنشی. ترجمۀ عیسی بهنام، تهران: علمی فرهنگی.
6. یداللهی، سیما.(1376). شناخت و تحلیل مقایسه ای زیور آلات فلزی عصر آهن ایران، 1500 – 550 ق.م. پایان نامۀ کارشناسی ارشد باستان­شناسی، دانشگاه تربیت مدرس.
ب. منابع لاتین
7.Allen, L. (2005). The Persian Empire: A History. London: British Museum.
8. Boardman, J. (2000). Persia and the West: An Archaeological Investigation of the Genesis of Achaemenid Persian Art. New York: Thames and Hudson.
9. Curtis, J. (2004). The Oxus treasure in the British museum. Brill NV, Leiden.
10. Dusinberre, E. R. M. (2003). Aspects of Empire in Achaemenid Sardis. Cambridge: Cambridge University Press.
11. Luschey, H. (1939). Die Phiale. Bleicherode am Harz. Verlag Carl Nieft.
12. Moorey, P. R. S. (1974). Ancient Persian Bronzes in the Adam Collection. London: Faber and Faber.
13. Pfrommer, M. (1987). Studien zu alexandrinischer und grossgriechicher Toreutik fruhhellenistischer Zeit (Archaeoloische Forschungen 16), Berlin.
14. Richter. M. A. and Milne, M. J. (1935). Shapes and names of Athenian vases. New York: The Metropolitan Museum of Art.
15. Schmidt, E. (1957). Persepolis II: Contents of the Treasury and Other Discoveries. Chicago: University of Chicago Press.
ب. مقاله­ها
16. Alvarez-Mon, J. (2009). «Ashurbanipal’s Feast: A View from Elam». Iranica Antiqua 44, 131-180.
17. Çokay-Kepçe, S. & Recke, M. (2007). Achaemenid Bowls in Pamphylia. In Achaemenid impacton Local Populations and Cultures in Anatolia, eds. I. Delemen & O. Casabonne, 83-96. Istanbul: Turkish institute of Archaeology.
18. Curtis, J. (2005). The Archaeology of the Achaemenid Period. In Forgotten Empire: World of Ancient Persia, ed. Curtis & Tallis. London: British Museum.
19. Curtis, J., Cowell, M. & Walker, C. (1995). «A Silver Bowl of Artaxerxes I ». Iran 33, 149-153.
20. Dumbrell, J. (1971). «The Tell el-Maskhuta Bowls & the Kingdom of Qedar in Persian Period». Bulletin of American Schools of Oriental Research 203, 33–44.
21. Dusinberre, E. R. M. (1999). «Satrapal Sardis: Achaemenid Bowls in an Achaemenid Capital». American Journal of Archaeology 103 (1), 73-102.
22. Gunter, A., Root, M. (1998). «Replacing, Inscribing, Giving: Ernst Herzfeld and Artaxerxes' Silver Phiale in the Freer Gallery of Art». Ars Orientalis 27, 3-30.
23. Hamilton,W. (1966). «A Silver Bowl in the Ashmolean Museum». Iraq 28 (1), 1-17.
24. Khosravi, L., Mousavi Kouhpar, M., Neyestani, J. & Hojabri Nobari, A. (2010). «Unknown rulers of Neo- Elamite in Loristan during 1st millennium B. C». Journal of Humanities, Vol. 17 (2), 39-54.
25. Knauss, F. (2006). «Ancient Persia & the Caucasus». Iranica Antiqua 41, 79-118.
26. Laing, E. J. (1995). «Recent Finds of Western-Related Glassware, Textile & Metalwork in Central Asia & China, AAs 49». Bulletin of the Asia Institute 9, 1-18
27. Licheli, V. (2007). Oriental Innovations in Samtskhe (Southern Georgia) in the 1st Millenium BC. In Achaemenid Culture and Local Traditions in Anatolia, southern Caucasus & Iran. eds. Ivantchik & Licheli, ACSS 13: 55-66, Leiden.
28. Magee, P. (2004). Excavations at Tepe Yahya, Iran 1967 – 1975: The Iron Age Settlement. American School of Prehistoric Research Bulletin 46, Peabody Museum of Archaeology & Ethnology, Harvard University.
29. Magee, P., Petrie, C. A., Knox, R., Khan, F & Thomas, K. (2005). «The Achaemenid Empire in South Asia & Recent Excavations in Akra in Northwest Pakistan». American journal of Archeaology 109 (4), 711-741.
30. Mathieson, I., Bettles, E., Davies, S. & Smith, H. (1995). «A Stela of the Persian Period from Saqqara». The Journal of Egyptian Archaeology 81, 23–41.
31. Miller, M. (2008). «"Manners Makyth Man": Diacritical Drinking in Achaemenid Anatolia».
32. Muscarella, O., Caubet, A. & Tallon, F. (1992). Susa in the Achaemenid Period. In Royal City of Susa. eds. P. Harper, J. Aruz & F. Tallon. New York: Metropolitan Museum of Art.
33. Nylander, C. (1968). «Assyria Grammata: Remarks on the 21st Letter of Themistokles». Opuscula Atheniensia 8, 119-36.
34.  Özgen, I. (2010). Lydian Treasure. In The Lydians and Their World, ed. N. D. Cahill, 305-338. Istanbul: Yapı Kredi Yayınları.
35. Petrie, C., Magee, P. & Nasim Khan, M. (2008). «Emulation at the Edge of Empire: The Adoption of Non-local Vessel Forms in the NWFP, Pakistan during the Mid-Late 1st Millenninm BC». Gandaharan Studies 2, 1-16.
36. Razmjou, Sh. (2005). Religion and Burial Customs. A chapter in Forgotten Empire, eds. J. Curtis & N. Tallis, 150- 181. London: British museum Press.
37. Reade, J. (1986). «A Hoard of Silver Currency from Achaemenid Babylon». Iran 24, 79-89.
38. Simpson, St, J., Cowell, M. R. & S. La Niece. (2010). Achaemenid Silver T. L. Jacks and the Mazanderan Connection. In The World of Achaemenid Persia, eds. J. Curtis & St J. Simpson, 429-442. London: I. B. Tauris & Co Ltd.
39. Simpson, St, J. (2005). The Royal Table. In Forgotten Empire: The World of Achaemenid Persia,eds. J.Curtis & N.Tallis, 104-111. London: British Museum.
40. _______. (1998). «Late Achaemenid silver bowl from Mazanderan». British Museum Magazine, issue 32.
41. Stacul, G. (1993). «Kalako-deray, Swat: 1989-1991 Excavation report». East & West 43, 69-94.
42. _______.(1980). «Bir-kot-ghundai (Swat, Pakistan): 1978 Excavation Report». East & West 30, 55-65.
43._______. (1969).«Excavation near Ghālīgai (1968) and Chronological Sequence of Protohistorical Cultures in the Swāt Valley». East and West 19, 44-91.
44. Treister, M. (2012). The Treasure of Silver Rhyta From Erebuni. In Рабаджиев К., Шалганова Т., Ганева-Маразова В., Стойчев Р., (ред.), Изкуство и идеология. Сборник в чест на Иван Маразов. София: 117-146.
45._______. (2010). Achaemenid & Achaemenid Inspired Goldware & Silverware Jewellery & Arms & their Imitation to the North of Achaemenid Empire. In Achaemenid Impacts in the Black Sea, eds. Nieling & Rehm, 223-279. Denmark.
46._______. (2009). «Silver Phialai from the Prokhorovka Burial-mound No. 1». Ancient Civilizations from Scythia to Siberia 15 (1), 95-135.
47._______. (2007). The Toreutics of Colchis in the 5th-4th Centuries BC. In Achaemenid Culture and Local Traditions in Anatolia, southern Caucasus and Iran. eds. A. Ivantchik & V. Licheli, ACSS 13 (1-2): 67-107. Leiden, Brill.
48. Vogelsang, W. (1985). «Early historical Arachosia in South-east Afghanistan. Meeting-place between East & West». Iranica Antiqua 20, 55-99.
49. Wilkinson, Ch. K. (1955). «Assyrian and Persian Art». The Metropolitan Museum of Art Bulletin 13 (7), 213-224.
50. Zournatzi, A. (2000). «Inscribed Silver Vessels of Odrysian Kings». American Journal of Archaeology 104 (4), 683-706.
مجله مطالعات ایرانی
دوره 16، شماره 31
شهریور 1396
صفحه 101-125

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار