خوشه‏ بندی روایت‏ های اوسنه‏ عامیانه «سنگ صبور»

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 ا ستاد رشتۀ ژنتیک دانشگاه شیراز ، ایران.

2 استاد سیستماتیک گیاهی دانشگاه شیراز، ایران.

10.22103/jis.2020.13108.1891

چکیده

در جمعیت‏های انسانی آمیختگی‏های قومیتی و همزمان با آن آمیختگی‏های فرهنگی به وفور رخ داده است. میزان مهاجرت بین دو جمعیت، تابعی از فاصله جغرافیایی بین آنهاست. از سوی دیگر نیز شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جمعیت‏های نزدیک به هم، بسیار به هم شباهت دارد. انتظار می‏رود که روایت‏های مختلف یک داستان عامیانه به هم شباهت داشته باشد. به منظور بررسی درستی این فرضیه، در پژهش حاضر به بررسی فنتیکی 37 روایت از داستان عامیانه «سنگ صبور» در جمعیت‏های ایران و یک روایت از افغانستان پرداخته شد. در روایت‏های مورد استفاده مجموعا 40 ویژگی که برخی بیش از دو سطح داشتند استخراج شد. پس از تبدیل آنها به ویژگی‏های دو حالتی (صفر و یک)، در مجموع 53 ویژگی دو حالتی بدست آمد. اطلاعات وارد نرم‏افزار آماری SPSS شد. خوشه‏بندی روایت‏ها با استفاده از «فاصله اقلیدسی» و آنالیز «پیوستگی درون‏گروه‏ها» انجام شد. همبستگی فاصله‏های جغرافیایی و اقلیدسی معنی‏دار می‏باشد (r=+0.197, df=701, P<0.001). با توجه به کوچک بودن شدت همبستگی، فاصله جغرافیایی نمی‏تواند توجیه کننده تفاوت‏های بین روایت‏ها باشد. روایت‏های مورد مطالعه در دو خوشه مجزا قرار گرفتند. خوشه اول تعداد 28 روایت و خوشه دوم 10 روایت را در خود جای داده است. خوشه اصلی دوم شامل 10 روایت است. روایت‏های خوشه‏های اصلی تفاوت عمده‏ای بویژه در ماجراهای ابتدای داستان با یکدیگر دارند. در تمامی روایت‏های خوشه اول، «پیشگویی» می‏شود که «قهرمان داستان» در آینده با مشکلات زیادی روبرو خواهد شد، در حالیکه در 9 مورد از ده روایت خوشه دوم، اشاره‏ای به پیشگویی برای آینده قهرمان داستان نشده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Clustering of narratives of the “Sang-e Saboor” folktale

نویسندگان [English]

  • Mostafa Saadat 1
  • Ahmad Reza Khosrawy 2
1 Shiraz University
2 Department of Biology, College of Sciences, Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]

 
1.Introduction
Mutation in DNA, migration, natural selection, type of non-random matting (such as consanguineous marriages) and genetic drift (in small size populations) are factors caused alterations of allelic frequencies in populations (Saadat and Amirshahi 2011, 1-12). The above-mentioned factors are evolutionary forces.
Folktales, like living organisms, have evolutionary pathways. Folktales experience sudden changes (mutation), and moving from a population to another population (migration). Some parts of folktales change according to some environmental factors (such as economic, political and cultural), which is very similar to natural selection. Some parts of different folktales join with each other, which is similar to non-random matting. Finally, some large levels of changes randomly occur in folktales in small communities (similar to genetic drift).
In biology, there are several methods for clustering organisms (including animal and plants). Two of these methods are 'phenetics' and “phylogenetics” clustering. It should be noted that phenetics methods are based on similarities (or differences) without attention to ancestress. In the present study we tried to clustering of 38 narratives of a very famous Iranian folktale (Sang-e Saboor). Sang-e Saboor is a tale type 894 according to the Aarne-Thompson–Uther tale type index..
 
2. Methodology
In order to verify the validity of this hypothesis, in the present study, phenetics clustering analysis of 37 narratives of Sang-e Saboor in Iranian populations (Anjavi-Shirazi 2015, 317-390; Qatali 2010, 229-332; Ardalani 2003; 233-236; Elwell-Sutton 2007, 368-374; Behrangi and Dehqani 2002, 128-132; Pak 2012, 65-67; Sarfi 2008, 21-24; Fagiri 2003, 57-60; Arji 2006, 125-128; Takahara and Vakilian 2002, 97-100; Moaed-Mohseni 2002, 567-568) and a narrative from Afghanistan (Herat) was carried out (Rahmani 1998, 142-146).
In the narratives used, a total of 40 features were extracted, some with more than two levels. After converting them to bi-state (zero and one) properties, a total of 53 bi-state characteristics were obtained (Table 1). The clustering was carried out using 'Euclidean distance' and analysis of 'within-group linkage'.
Geographical distances between each two locations of narratives were obtain by 'Google Map'. The migration rate between two populations is a function of their geographical distance. Correlation between 'Euclidean distance' and 'geographical distance' was evaluated by Pearson correlation coefficient.
Data was entered into the Statistical Package for Social Sciences software (SPSS Inc., Chicago, IL, USA) (version 11.5). A P-value less than 0.05 was considered statistical significant. All P values were two-tailed.
 
3. Results and Discussion
Table 2 should the distance matrix of each narrative with the other 37 narratives. Figure 1 shows the correlation between 'Euclidean distance' and 'geographical distance'. The correlation between geographical and Euclidean distances is statistical significant (r=+0.197, df=701, P<0.001). It should be noted that determination coefficient (r2) to be equal to 0.0388, which it means that about 3.8% of variations in 'Euclidean distances' might be interpreted by geographical distances.
Given the weak correlation, the geographical distance cannot explain the differences between narratives. The study narratives were classified in two distinct clusters (Fig. 2). The first and second clusters contains 28 and 10 narratives, respectively. The narratives of the main clusters have major differences, especially in the early stages of the story. In the first cluster, it's predicted that the hero of the story will face a lot of problems in the future, while in 9 out of ten narratives of the second cluster, there is no prediction for the future of the hero of the story.
On the other hand, there are similarities between some of narratives of the second cluster and another Iranian folktale (Dokhtar-e narag o torang) (Pak 2012, 173-181; Anjavi-Shirazi 2014, 19-68). It is obvious that the mentioned similarities might be a reflection of their common ancestors. Some investigators used phylogenetic clustering in order to find the evolutionary relationship between different folktales (Ross et al., 2013; O’Brien et al., 2016). Further phylogenetic studies are needed to find the possible common ancestors of Sang-e Saboor and Dokhtar-e narag o torang folktales.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Folktale
  • Sang-e Saboor
  • Clustering
  • Phenetics clustering
  • Iran. ory
کتابنامه
  الف. منابع فارسی
- ارجی، علی اصغر. (1385). افسانه‏های قوچان. چاپ اول، مشهد: ماه جان.
- اردلانی، شمس‏الحاجیه. (1382). قصه‏ها و افسانه‏های استان بوشهر. چاپ اول، بوشهر: انتشارات بوشهر.
- الول‏ساتن، لارنس پل. (1386). توپوزقلی میرزا. چاپ اول، تهران: نشر ثالث.
- انجوی‏شیرازی، سید ابوالقاسم. (1393). دختر نارنج و ترنج. چاپ دوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
- انجوی‏شیرازی، سید ابوالقاسم. (1394). عروسک سنگ صبور. چاپ دوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
- باقری، مهری. (1376). دین‏های ایرانی پیش از اسلام. چاپ اول، تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز.
- بهرنگی، صمد؛ دهقانی، بهروز. (1381). افسانه‏های آذربایجان. چاپ سوم، تهران: انتشارات مجید.
- پاک، عبدالصاح. (1391). افسانه‏های اقوام ایرانی. چاپ اول، تهران: کتابسرای تندیس.
- تاکه‏هارا، شین؛ وکیلیان، سید احمد. (1381). افسانه‏های ایرانی بروایت امروز و دیروز. چاپ اول، تهران: نشر ثالث.
- دولت‏آبادی، هوشنگ. (1395). جای پای زروان، خدای بخت و تقدیر. چاپ اول، تهران: نشر رازگو.
- ذوالفقاری، حسن. (1394). زبان و ادبیات عامه ایران. چاپ اول، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
- ذوالفقاری، حسن .(1395). باورهای عامیانه مردم ایران. چاپ دوم، تهران: نشر چشمه.
- رحمانی، ‌روشن. (1377). افسانه‏های دری. چاپ اول، تهران: انتشارات سروش.
- سعادت، مصطفی؛ امیرشاهی، پریوش. (1390). مبانی ژنتیک جمعیت. چاپ دوم، شیراز:انتشارات دانشگاه شیراز.
- صرفی، محمدرضا. (1387). افسانه‏های مردم کرمان. چاپ اول، کرمان: مرکز کرمان شناسی.
- فقیری، ابولقاسم. (1382). قصه‏های مردم فارس. چاپ اول، شیراز: انتشارات نوید شیراز.
- قتالی، سیدعبدالجلیل. (1389). هفتاد افسانه از افسانه‏های بندر خمیر (هرمزگان). چاپ اول، شیراز: ایلاف.
- مؤیّدمحسنی، مهری. (1381). فرهنگ عامیانه سیرجان. چاپ اول، کرمان: مرکز کرمان‌شناسی.
  ب. منابع لاتین
-Amirshahi P, Sunderland E, Farhud DD, Tavakoli SH, Daneshmand P, Papiha SS (1989). Serum proteins and erythrocyte enzymes of populations in Iran. Human Heredity 39:75-80.
-Amirshahi P, Sunderland E, Farhud DD, Tavakoli SH, Daneshmand P, Papiha SS (1992). Population genetics of the peoples of Iran I. Genetic polymorphisms of blood groups, serum proteins and red cell enzymes. Intentional Journal of Anthropology 7:1-10.
-Bazrgar M, Karimi M, Fathzadeh M, Senemar S, Peiravian F, Shojaee A, Saadat M (2008). Apolipoprotein E polymorphism in Southern Iran: E4 allele in the lowest reported amounts. Molecular Biology Reports 35:495-499.
-Nasseri G, Zahedi T, Mousavi-Kazerooni F, Saadat M. Prevalence of null genotypes of glutathione S-transferase T1 (GSTT1) and M1 (GSTM1) in seven Iranian populations.  Iranian Journal of Public Health 2015;44:1655-1661.
-O’Brien MJ, Buchanan B, Eren MI (2016). Clovis colonization of Eastern North America: A phylogenetic approach. Sci TechnolArchaeological Res 2:67-89.
-Pemble S, Schroeder KR, Spencer SR, Meyer DJ, Hallier E, Bolt HM, Ketterer B, Taylor JB (1994). Human glutathione S-transferase theta (GSTT1): cDNA cloning and the characterization of a genetic polymorphism. Biochemistry Journal 300:271-276.
-Rafiee L, Saadat I, Saadat M (2010). Glutathione S-transferase genetic polymorphisms (GSTM1, GSTT1 and GSTO2) in three Iranian populations. Molecular Biology Reports 37:155-158.
-Ross RM, Greenhill SJ, Atkinson QD (2013). Population structure and cultural geography of a folktale in Europe. ProcR Soc B 280: 20123065.
Saadat M (2006). Genetic polymorphisms of glutathione S-transferase T1 (GSTT1) and susceptibility to gastric cancer: a meta-analysis. Cancer Science 97:505-509.
-Saadat M (2015). Distribution of ACE insertion/deletion (I/D) polymorphism in Iranian populations. Molecular Biology Research Communications 4:63-66.