پدیدارشناسی آیین کُتل در ایل بختیاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

  آیین‌ها جزء لاینفک فرهنگ هر جامعه­ای محسوب می‌شوند. بی‌شک حیات ملت­ها و آداب‌ورسوم آنان بستگی به تداوم عناصر و مؤلفه­های فرهنگی و تاریخی‌شان دارد. در این راستا پژوهش حاضر باهدف تحلیل پدیدارشناختی آیین کُتل بر اساس تجربه‌ی زیسته‌ی مشارکت­کنندگان در ایل بختیاری ساکن شهرستان دزفول انجام شده است. محقق در این پژوهش کیفی از روش پدیدارشناسی، نمونه­گیری هدفمند و تکنیک مصاحبه عمیق با 17 نفر از طوایف مختلف ایل بختیاری که در این آیین­ شرکت می‌کردند­، برای جمع‌آوری اطلاعات بهره جسته­ است. تمامی مصاحبه­ها ضبط و بلافاصله روی کاغذ نگاشته و با رویکرد تفسیری تحلیل شد. یافته­های پژوهش نشان می‌دهد که پیشینه تاریخی و اسطوره‌ای این آیین به «سوگ سیاوش»  بر می‌گردد. علاوه بر این، 24 مفهوم از مصاحبه­های انجام­شده با مشارکت­کنندگان استخراج گردید که در قالب 5 مقوله اصلی دسته­بندی شدند و عبارتند از: «هویت­جویی‌، «وحدت­بخشی»، «مشارکت خودانگیخته»، «معنابخشی به زندگی»، «تحمل‌پذیری». نتایج پژوهش بیانگر آن است که برگزاری چنین آیین‌هایی در نزدیک کردن افراد و طوایف مختلف به یکدیگر و تأثیر­گذاری بر رفتارشان نقش مهمی داشته و موجب تداوم فرهنگ جامعه و آداب و رسوم آنان می‌شود.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Phenomenology of Kotal Ritual in Bakhtiari Tribe

نویسنده [English]

  • Daryoush Rezapour
Assistant Professor, Department of Social Sciences, Payam-e Nour University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Introduction

Rituals are an integral part of any society's culture. In today's modern world, human beings are still dominated by religions and beliefs that have their roots in the distant past, and according to Karl Jaspers, human beings today are still indebted to a pivotal period in history; A period in which the ancient religions of the world emerged from the corners of the world in almost a single period and have affected our lives to this day (Jasper, 1998, p. 55). In our society, Rituals, especially mourning Rituals, are formed from pieces of ancient Iran, Islamic culture, and modern world ideas, which have a certain breadth and dynamism and affect a large part of our behavior (Moradkhani and Ghobadi, 2011, p.94). In Dezful city, every year we see rituals that carry a special meaning for the people of each nation. One of these rituals is the Kotal ritual, which is common among the Bakhtiari Tribe living in this city. The present study seeks to answer the questions in a phenomenological way: when does the historical and mythological background of this religion date back to? How is it implemented? What is the experience of people participating in this ritual? How do they understand its meaning and understanding?

Methodology

The present research has utilized a qualitative approach and phenomenological method. The studied population includes 17 people who participated in this ritual between 2015 and 2019. Data were collected using the in-depth interview and purposive sampling methods. For the data analysis, the participants' statements were first recorded and implemented, then carefully listened to and studied several times by the researcher.

Discussion

Findings showed that social identity is the product of interactions between different groups. Through rituals, people interact with each other and provide themselves with a fixed identity and point of reliance amid inconsistencies and beliefs, thereby obtaining a sense of identity through getting to know themselves. In this regard, the actions and rites that people perform in this ritual cause their thoughts and beliefs to be connected and aligned. It also creates a kind of social contract in which individuals, through voluntary cooperation, express their efforts to flourish their capabilities for the benefit of the organization or community. Finally, participants believe that in addition to joy and happiness, life also has sufferings and difficulties. Participation in this religion causes the formation of faith in human beings and by interpreting bitterness correctly, it sweetens it, and by leading humans to believe in the resurrection, any pain and suffering inflicted by nature or others, the Almighty God will make up for it in a different way.

Conclusion

The findings show that this ritual goes back to the mourning of Siavash, which is especially evident in the ritual of burying the dead. Participants experience a sense of peace of mind by standing together and guarding their social identity; accordingly, society will seek to maintain identity patterns by expanding the social space and removing social barriers and restrictions for different social strata. Despite valuing sorrow, grief, and suffering, the Kotal ritual has institutionalized social and cultural relations and connects generations, passing beliefs, rituals, and oral literature from the past to the present. Participants' behaviors, practices, and etiquettes during the ritual play a meaningful role in the participants' lives. Overally, the participation of the goal community in the Kotal ritual has a mythological-historical background. With voluntary and spontaneous participation in these rituals, participants seek to give meaning to life while seeking and identifying with their peers.  This group of people also strengthens their resilience and tolerance in the face of life's difficulties. In addition, creating unity and strengthening the spirit of solidarity is one of the social functions of individuals' participation in collective rituals and ceremonies; the continuity of Kotal ritual is the proof of this claim.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bakhtiari tribe
  • Identity
  • Kotal ritual
  • Phenomenology
  • Siavash Mourning
-ازکیا، مصطفی؛ غفاری، غلامرضا.(1380). «بررسی رابطه بین اعتماد و مشارکت اجتماعی در نواحی روستایی شهرستان کاشان». نامه علوم اجتماعی. دوره­ی 17. شماره 17. صص 31-3.
-استفنسون، باری.(1397). آیین. ترجمه داریوش رضاپور. تهران: نشر حکمت
-ایمان، محمدتقی.(1393). روش­شناسی تحقیقات کیفی.چاپ دوم. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
- استروس، آنسلم؛ کوربین، جولیت.(1390). اصول روش تحقیق کیفی، نظریه­ی مبنایی؛ رویه­ها و شیوه­ها. ترجمه­ بیوک محمدی. چاپ دوم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
-ارشادی فارسانی، اعظم.(1388). «آیین کتل بندون در ایل بختیاری». فصلنامه نجوای فرهنگ، شماره­ 13. صص 54-49
-الیاده، میرچا.(1394). رساله‌ای در تاریخ ادیان.ترجمه جلال ستاری. چاپ پنجم. تهران: انتشارات سروش
-بیتس، دانیل؛ پلاگ، فرد.(1390).انسان شناسی فرهنگی.ترجمه محسن ثلاثی. چاپ نهم. تهران: انتشارات علمی
-پالس، دانیل(1382). هفت نظریه در باب دین، ترجمه محمد عزیز بختیاری. قم: موسسه پژوهشی امام خمینی
-حصوری، علی. (1384). سیاوشان. چاپ دوم. تهران: نشر چشمه
-رودنبولر، اریک.(1387).ارتباطات آیینی از گفتگوهای روزمره تا جشن­های رسانه­ای شده، ترجمه عبدالله گیویان. تهران: دانشگاه امام صادق
-ریتزر، جرج.(1389). نظریه جامعه‌شناختی معاصر و ریشه­های کلاسیک آن. ترجمه شهناز مسمی‌پرست. تهران: نشر ثالث
-ریویر، کلود.(1386).انسان شناسی سیاسی. ترجمه ناصر فکوهی. چاپ سوم. تهران: انتشارات نشر نی
-صالح پور، زینب.(1386). «اسب در فرهنگ ایرانی». فصلنامه نجوای فرهنگ، سال دوم. شماره­ی4. صص162- 155
-فکوهی، ناصر.(1398). تاریخ اندیشه و نظریه­های انسان شناسی. چاپ دوازدهم. تهران: نشر نی
-قائمی، فرزاد.(1393). «نقد و تحلیل ساختار آیینی اسطوره­ی سیاوش». فصلنامه نقد ادبی. شماره­ 25. صص 184-153
-قبادی، علیرضا؛ علی­پور، پروین.(1391). «تحلیل کارکردی مراسم و مناسک دینی». دو فصلنامه اسلام و علوم اجتماعی. سال چهارم. شماره­ 8. صص 92-84
-قلی پور، سیاوش.(1396) «مردم شناسی سُوگ(پِرس) در ایل کاکاوند». فصلنامه نامه انسان شناسی. سال پانزدهم. شماره‌ی 27. صص 147-125

-گیلانی، نجم الدین؛ گیلانی، آذرنوش.(1393). «سوگ سیاوش و شباهت آن به سوگ آیین‌های محلی». فصلنامه ادبیات و زبان‌های محلی ایران زمین. دوره‌ی چهارم. شماره‌ی 1. صص 202-181

-لطیف پور، احمد.(1385).تاریخ دزفول. تهران: انتشارات فرهنگ مکتوب
-مرتضوی، نرگس سادات؛ یاراللهی، نعمت الله.(1393). «فراتحلیل رابطه‌ی بین تاب‌آوری و سلامت روان». مجله اصول بهداشت روانی. سال هفدهم. شماره 3. صص 103-8
-مددی، حسین.(1378). «آیین کتل: نمایش رمز و احساس در ایل بختیاری ». مجله نمایش. شماره­ 19-14. صص 59-56
- مرادخانی، صفیه؛ قبادی، پرستو.(1390). «آیین سوگواری در ایل کاکاوند». فصلنامه فرهنگ مردم ایران. شماره 26. صص 120-94
-مرشدی زاد، علی.(1387). «نمادها و آیین­ها در ایران پس از انقلاب و نقش آن­ها در همبستگی ملی». فصلنامه مطالعات ملی. شماره­ 4. صص 98-73
-مک لولین، شون.(1383). دین مراسم مذهبی و فرهنگ. ترجمه افسانه نجاریان. اهواز: نشر رسش
-مسکوب، شاهرخ.(1351). «سوگ سیاوش( در مرگ و رستاخیز) ». تهران: انتشارات خوارزمی
-مُل، ژول.(1369). شاهنامه فردوسی. به کوشش جهانگیر افکاری. جلد دوم. تهران: جیبی
-همیلتون، ملکم.(1389). جامعه شناسی دین. ترجمه­ محسن ثلاثی. چاپ هفتم. تهران: نشر ثالث
-یاسپرس، کارل.(1373).آغاز و انجام تاریخ. ترجمه­ محمدحسن لطفی. چاپ دوم. تهران: نشر خوارزمی
منابع لاتین:
-Bell, C. (1992).Ritual Theory, Ritual Practice. New York: Oxford University Press.
-Faherty, R. L. (1990),"Sacrifice", The New Encyclopedia Britannica, vol 26
-Geertz, C, (2004)“Religion as a cultural System”, in M. Banton (ed) Anthropological Approaches to the study of Religion, A.S.A. Monographs no.3, London
-Glaser, B., and Anselm S. (1967). The Discovery of Grounded Theory: Strategies for Qualitative Research, Aldine Transaction.