بچّه‌خوانی در ادبیّات عامّه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بین‌المللی اهل‌بیت(ع)، تهران، ایران.

10.22103/jis.2023.20887.2438

چکیده

بچّه‌خوانی اصطلاحی است مربوط به دو حوزة ادبیّات عامّه: تعزیه (شبیه‌خوانی) و ادبیّات مکتب‌خانه‌ای. در تعزیه کودکانی که در نقش‌هایی همچون طفلان مسلم، سکینه و رقیّه شبیه‌خوانی می‌کنند، اصطلاحاً بچّه‌خوان نامیده می‌شوند و در ادبیّات مکتب‌خانه‌ای نیز منظور از بچّه‌خوانی، کتاب‌هایی است که برای آموزش کودکان در دورۀ قاجار و اوایل پهلوی به صورت منظوم و منثور تألیف می‌شده‌ است. در این مقاله، پس از تبیین این اصطلاح در تعزیه و ادبیّات مکتب‌خانه‌ای، به ابعاد مختلف موضوع پرداخته و کوشش شده است تا جوانب مختلف مسئله، جستارگشایی شود. با این هدف، شیوۀ آموزش و تربیت کودکان در شبیه‌خوانی به منظور ایفای نقش‌های گوناگون و نیز منابع و مواد درسی در مکتب‌خانه‌ها بررسی می‌شود. پیش از این دربارۀ بچّه‌خوانی، صرفاً اطّلاعاتی پراکنده وجود داشته است و مقالۀ حاضر، از حیث پرداختن مستقل به این موضوع، اهمّیّت دارد. روش تحقیق در این نوشتار، توصیفی ـ تحلیلی و روش گردآوری اطّلاعات، کتابخانه‌ای و سندپژوهی است. از نتایج این پژوهش برمی‌آید که استفاده از قصّه در فرآیند آموزشیِ کودکان دورۀ قاجار و بهره‌مندی از حضور کودکان مستعد و خوش‌صدا در اجرای مراسم شبیه‌خوانی، نشان‌دهندۀ توجّه ارباب هنر در سده‌های پیشین به تربیت نسلی و پرورش صحیح و اصولیِ کودکان با تکیه بر قصّه و نمایش است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

bachehkhani in folk literature

نویسنده [English]

  • moslem nadalizadeh
language department, Ahlul-bayt international university, Assistant professor of Persian language and literature, Tehran, Iran
چکیده [English]

bachehkhani is a term related to two fields of public literature: Ta'ziyeh and school literature. In Ta'ziyeh, children who imitate the roles of Muslim, Sakineh, and Ruqiya, are called children's books, and in school literature, children's books are books that are used to educate children in The Qajar and early Pahlavi periods were written in verse and prose. In this article, after explaining this term in Ta'ziyeh and school literature, various dimensions of the issue have been discussed and an effort has been made to explore various aspects of the issue. With this aim, the method of education and training of children in simulating reading as well as resources and teaching materials in schools are examined. Before this, there was only scattered information about reading to children, and the present article is important in terms of dealing independently with this issue. The research method in this article is descriptive-analytical and the method of collecting information is library and document research. The results of this research show that the use of stories in the educational process of children during the Qajar period and the benefit of the presence of gifted and good-voiced children in the performance of impersonation shows the attention of the masters of art in previous centuries to generational education and correct and principled upbringing of children by relying on stories and drama.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Folk literature
  • bachekhani
  • ta'ziyeh
  • maktabkhaneh