شیوه های ساخت، و کارکرد نوواژه های ترکیبی در شعر شفیعی کدکنی

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 گروه ادبیات/ دانشکدة زبان و ادبیات فارسی/ دانشگاه شهید باهنر کرمان/ کرمان/ ایران

2 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

3 دانشگاه شهید باهنر کرمان

10.22103/jis.2023.21526.2488

چکیده

شاعران صاحب سبک در هر دوره با نوآوری، به سخن خود نوعی تشخّص بخشیده‌اند. یک مورد از این نوآوری‌ها ساخت ترکیبات تازه است. شفیعی کدکنی از جمله شاعرانی است که بهره‌گیری از واژه‌های ترکیبی در شعر او بسامدی چشمگیر دارد. پاره‌ای از این واژه‌ها، برساختة شاعر هستند و پاره‌ای دیگر کمابیش در شعرکهن یا شعر معاصر فارسی، سابقۀ کاربرد دارند. در این مقاله، توجّه و تأکید، بر نوواژه‌های مشتق و مرکّبی است که شاعر، متناسب با زبان شعر خود، ساخته و به کارگرفته است. با توجّه به اهمیّت واژه‌سازی در شعر، ضروری می‌نماید که این ویژگی در شعر شاعران شاخص زبان فارسی کاویده شود. شفیعی‌کدکنی یکی از شاعران برگزیدۀ شعر معاصر است که سروده‌هایش مجال چنین کاوشی را می‌دهد. دستمایۀ پژوهش پیش رو، شیوه‌های ترکیب‌سازی در دو مقولۀ اسم و صفت و تأثیر آن در بهسازی سروده‌های این شاعر است. این پژوهش به شیوۀ توصیفی_ تحلیلی انجام شده است. محدودة مورد بررسی، هفده دفتر شعر شفیعی‌کدکنی است که سرانجام در سه مجموعه، تجمیع شده‌اند. ساخت اسم و صفت مرکّب و مشتق در شعر شفیعی‌کدکنی به یکی از این چند روش انجام گرفته است: اسم یا صفت مشتق حاصل از افزودن وند اشتقاقی به تکواژ پایه؛ دو اسم در کنار هم (اضافة مقلوب)؛ یک اسم و یک صفت (ترکیب وصفی مقلوب)؛ دو اسم در کنار هم با رابطة تشبیه (اضافة تشبیهی) و ... . بسامد و گوناگونی اسامی و صفات مرکّب و مشتق به‌کار رفته در شعر شفیعی‌کدکنی، شامل 85 مورد اسم، و 93 مورد صفت است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The ways of making, and the function of compound idioms in Shafi'i Kadkani's poetry

نویسندگان [English]

  • akbar naghavi 1
  • Mahmoud Modabberi 2
  • Pouran Alipour 3
1 Persian literature/uni bahonar kerman/ kerman/ iran
2 Peofessor, persian language and literature department
3 Sahaid bahonar
چکیده [English]

Poets with style in every era have given their speech a kind of identity with innovation. One of these innovations is the creation of new compounds. Shafii‌ Kedakani is one of the poets who uses compound words in his poetry with remarkable frequency. Some of these words are created by poets and some others have a history of use in ancient or contemporary Persian poetry. In this article, the attention and emphasis is on the derivative and compound words that the poet has made and used according to the language of his poetry.Considering the importance of word formation in poetry, it is necessary to analyze this feature in the poetry of prominent poets of Persian language. Shafii Kodkani is one of the selected poets of contemporary poetry, whose poems allow such an exploration. The basis of the upcoming research is the methods of composition in the two categories of nouns and adjectives and its effect in improving the poems of this poet. This research was done in a descriptive-analytical way.The scope of the study is the seventeen books of Shafi'i Kadkani's poetry, which were finally collected in three collections. The construction of compound and derivative nouns and adjectives in Shafi'i Kadkani's poetry is done in one of the following ways: the derivative noun or adjective is the result of adding a derivational verb to the base morpheme. and... the frequency and variety of compound and derivative nouns and adjectives used in Shafi'i Kadkani's poetry includes 85 nouns and 93 adjectives.

کلیدواژه‌ها [English]

  • New words
  • synthesis
  • compound
  • derivative
  • Shafi'i‌ Kedkani