بازتاب اوضاع اقتصادی و رفاه اجتماعی قرن پنجم در سفرنامۀ ناصر خسرو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج

2 دانش‌آموخته‌ی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج

چکیده

  سفرنامه­ها منابعی هستند که با استفاده از آن­ها می­توان به بررسی مسائل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، دینی، تاریخی، جغرافیایی، نوع لباس، خوراک و آداب و رسوم و غیره پرداخت. در میان سفرنامه­های فارسی، سفرنامۀ ناصر خسرو را شاید بتوان دقیق­ترین منبع در نوع خود به شمار آورد. توصیف ناصر خسرو در این اثر از مکان­ها،  جوانب مختلف را در بر می­گیرد. یکی از این جنبه­­ها توجّه به وضعیّت اقتصادی مناطق است. وی با دقّت، به توصیف اوضاع اقتصادی مناطقی که در طی سفر از آن­ها عبور کرده، از جمله وضعیّت تجارت، کشاورزی، صنعت و عوامل موثّر بر رشد اقتصادی شهرها و نیز شاخص­های رفاه مانند عمارت ها، تولیدات کشاورزی و مشاغل پرداخته­است. رونق و شکوفایی اقتصاد شهرها بیشتر به عواملی چون:  تدبیر حاکمان، شرایط اقلیمی، رواج تجارت و تنوّع مشاغل بستگی داشته­است. بر اساس توصیف­های ناصر خسرو، مصر از جهات مختلف، از اقتصاد و رفاه بهتری برخوردار و از نظر شکوه عمارت­ها، تنوّع محصولات و گوناگونی  مشاغل در میان شهرها شاخص بوده­است. این تحقیق به روش کتابخانه­ای و اسنادی و تحلیل محتوا انجام گرفته­است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reflection of Economic and Social Welfare of the Fifth Century AH in Nasser Khosrow’s Travelogue

نویسندگان [English]

  • Athareh Tajali Ardekani 1
  • Ghobadi Habib’abad2 Eshrat 2

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nasser Khosrow
  • Travelogue
  • Economy
  • Welfare
  1. فهرست منابع :

    کتاب­ها

    1. ابن خلدون، ابوزید عبدالرحمن بن محمد. (1366). العبر. ترجمه محمد ابراهیم آیتی. ج تهران: مؤسسه­ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
    2. باری، نورمن.(1380).رفاه اجتماعی.ترجمه سید اکبر میر حسینی.چاپ اول.تهران:سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
    3. بویل،جان اندرو. (1381).تاریخ ایران کمبریج.ترجمه حسن انوشه .ج چاپ پنجم. تهران: انتشارات امیر کبیر.
    4. تاج­بخش، احمد.(1381).تاریخ تمدن و فرهنگ ایران.چاپ اول. شیراز: انتشارات نوید.
    5. تودارو، مایکل. (1366). توسعه اقتصادی در جهان سوم. ترجمه غلامعلی فرهادی و حمید سهرابی. ج تهران: سازمان برنامه و بودجه.
    6. پرایس،کریستین. (1391).تاریخ هنر اسلامی.ترجمه مسعود رجب نیا.چاپ هفتم. تهران: انتشارات امیر کبیر.
    7. جان احمدی، فاطمه .(1388).تاریخ فرهنگ وتمدن اسلامی. چاپ سوم. قم: دفتر نشرمعارف.
    8. چلونگر،محمد علی .(1385).زمینه های پیدایش خلافت فاطمیان.چاپ دوم. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    9. خوافی،شهاب الدین عبدالله . (1375). جغرافیای حافظ ابرو.تصحیح صادق سجادی.چاپ اول. تهران: انتشارات بنیان.
    10. دزفولیان، کاظم. (1387).اعلام جغرافیایی در متون ادب فارسی تا قرن هشتم هجری. تهران: مرکز چاپ و انتشارات.
    11. طقوش،محمد سهیل. (1387).دولت عباسیان.ترجمه حجت اللهّ رودکی.چاپ چهارم.قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    12. قرچانلو، حسین. (1385).جغرافیایی تاریخی کشورهای اسلامی.چاپ دوم .تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
    13. کسایی، نورالله. (1363). مدارس نظامیه و تأثیرات اجتماعی آن. تهران: انتشارات امیرکبیر.
    14. گروه اقتصاد حوزه و دانشگاه. (1371). مبانی اقتصاد اسلامی. چاپ اول. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
    15. لین پل، استانلی. (1363). تاریخ طبقات سلاطین اسلام. ترجمه عباس اقبال آشتیانی. تهران: انتشارات دنیای کتاب.
    16. مقدسی، شمس­الدین ابو عبدالله محمد بن احمد. (1385)، احسن التقاسیم فی معرفه­الاقالیم. ترجمه م. علینقی منزوی، چاپ دوم. تهران: انتشارات کومش.
    17. مک ایودی، کالن. (1365)، اطلس تاریخی جهان از آغاز تا امروز. ترجمه فریدون فاطمی. تهران : نشر مرکز
    18. قبادیانی، ناصر­خسرو. (1382).سفرنامه. به اهتمام محسن خادم. چاپ اول. تهران: انتشارات ققنوس، با مقدمه­ای در شرح احوال شاعر به قلم آلیس هانسبرگر.
    19. وبر، ماکس. (1384). اقتصاد وجامعه. ترجمه عباس منوچهری. چاپ اول.تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
    20. وزیری، علی نقی. (1369). تاریخ عمومی هنرهای مصور. ج1و چاپ دوم. تهران: انتشارات هیرمند.

    مقالات:

    1. خواجه میرزا، محمود. (1392 ). « منابع مالی فاطمیان ». فصل­نامه­ی علمی- پژوهشی تاریخ اسلام، ش14. صص101-118.
    2. عباسی،  مصیب . (1387) .  « مقدمه­ای برفعالیت­های اقتصادی مسلمین در مصر در قرن 4 و 5 هجری« .  پژوهش نامه­ی تاریخ،   ش11.  صص 147-168.
    3. مهدوی نژاد،م. (1383). «حکمت معماری اسلامی». نشریه علمی پژوهشی دانشکده هنرهای زیبا. ش صص 57-66.
    4. یوسفی، احمدعلی. (1384). «نظام بازار در اقتصاد اسلامی». (مجموعه مقالات همایش اسلام و توسعه­ی اقتصادی). تهران: فرهنگ و توسعه­ی مشاوران.

     

    Reflection of the economic and social welfare of the fifth century in Nasser Khosrow’s travelogue