سیمای هویّت ایرانی در آثار ادبی عصر اسلامی (نگاهی به مقولۀ هویّت در دو کتاب «دو قرن سکوت» و «خدمات متقابل ایران و اسلام»)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه رازی کرمانشاه،

2 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

 از مهم­ترین مباحث حوزة مطالعات فرهنگی و ادبی، شناخت شاکلة هویّت ملّی یک سرزمین، در لابه­لای آثار هنری و ادبی آنهاست. ورود دین اسلام به ایران سبب شد تا عناصر اصلی هویّت این تمدّن، به­آرامی تحت تأثیر فضای تازة سیاسی و عقیدتی، دچار دگرگونی­های عمیقی شود؛ سپس با سیطرة امویان و عبّاسیان، فراز و فرودهایی در روابط ایرانیان با جهان فاتح عربی – اسلامی، پیش آمد. پاره­ای از سازة دیرسال هویّت ایرانی، به کلّی محو شد و بخش­هایی از آن نیز، شاهد دگردیسی­های وسیعی گردید. از آنجا که شعر، ادب و تاریخ هر عصری، تصویری از اوضاع آن است؛ این پژوهش با شیوه­ای توصیفی – تحلیلی، ضمن واگویة برخی از تغییرات در مؤلّفه­های هویّت تاریخی ایران، در سده­های نخست خلافت اسلامی و عصر عباسی، با بهره­مندی از دو اثر ارزشمند خدمات متقابل اسلام و ایران، نوشتة مرتضی مطهری و نیز دو قرن سکوت به قلم عبدالحسین زرین‌کوب، مورد نقد و مقابله قرار ­گرفته­است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Portrayal of Iranian Identity in the Literary Works of the Islamic Era (A Glance at the Issue of Identity in the BooksTwo Centuries of Silence" and"Mutual Service of Islam and Iran”)

نویسندگان [English]

  • Vahid Sabzianpour 1
  • Shahriar Bagherabadi2 2
  • Abbas Karimi 2
1 Professor, Razi University of Kermanshah
2
چکیده [English]

Recognizing national identity of a people through their artistic and literary works is among the most significant issues in the fields of culture and literature. The advent of Islam into Iran changed the old elements of its identity under the influence of new political and ideological atmosphere; with the dominance of the Abbasid and Umayyad dynasties, there appeared ups and downs between Iranians and the Arabs. Part of the ancient structure of Iranian identity totally disappeared, and other parts were transformed extensively. Since poetry, literature, and history of every age serves as the image of that age, this descriptive-analytical study, with the help of two valuable works i.e. "Two Centuries of Silence" by Zarrinkub and "Mutual Service of Islam and Iran” by Motahari, indicates some of the changes in the components of the historical identity of Iran during the first centuries of the Islamic Caliphate and the Abbasid era.   

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic caliphate
  • Abdul Hussein Zarrinkub
  • Iranian identity
  • Morteza Motahari

مراجع

قرآن کریم
اشرف، احمد، 1387؛ هویّت ایرانی به سه روایت، مجلّه بخارا، ش: 66
 
امین، سیّد محسن، 1403ق؛ اعیان الشّیعه، ج1، بیروت: دارالتّعارف للمطبوعات.
بصیر مژدهی، سامیه، 1385؛ آفتاب معرفت،  چ1، تهران: انتشارات نگاه.
بلاذری، احمد بن یحیی، 1998؛ أنساب الأشراف، ط1، دمشق: دارالیقظه.
تاجیک، محمّدرضا، 1376؛ کلمه نهایی شکل­گیری گفتمان هویّت در ایران، نامه پژوهش، ش 7
جیکنز، ریچارد، 1381؛ هویّت اجتماعی، ترجمه: تورج یاراحمدی،تهران: نشر شیرازه.
خفاجی، عبدالمنعم، 1412؛ الحیاة الأدبیّة، بیروت: دارالجیل.
رزازی­فر، افسر، 1379؛ الگوی جامعه­شناختی هویّت ملّی در ایران، فصلنامه مطالعات ملّی، ش: 5،
زرّین­کوب، عبدالحسین، 1378؛ دو قرن سکوت، چاپ: 9، تهران: انتشارات سخن.
شوقی­ضیف، 1431ق؛ تاریخ الأدب العربیّ العصر العبّاسی، ط2، قاهره: دارالمعارف.
العاکوب، عیسی، 1989؛ تأثیر الحکم الفارسیة فی الآدب العربی فی العصر العباسی، دار طلاس للدراسات والترجمة والنشر.
گلدزیهر، ایگنماس، 1971؛ مطالعات اسلامی، ج:2، لندن.
مطهری، مرتضی، 1362؛ خدمات متقابل اسلام و ایران، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
معلّمی، مصطفی، 1391؛ نقش دانشمندان طبرستانی و محیط علمی آن در ....، فصلنامه علمی – پژوهشی تاریخ فرهنگ و تمدّن اسلامی، شماره 9.
معلوف، امین، 1382؛ هویّت­های مرگبار، مترجم: مرتضی ثابت­فر، تهران: نشر ققنوس.
نصر، سیّد تقی، 1358؛ ابدیّت ایران از دیده­ی خاورشناسان، ج 2، تهران.
یوسفی، علی، 1380؛ روابط بین قومی و تأثیر آن بر هویّت ملّی اقوام در ایران، فصلنامه مطالعات ملّی، شماره 8،
 
مجله مطالعات ایرانی
دوره 15، شماره 30
اسفند 1395
صفحه 63-79

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار