نگاهی به قصۀ ک‍ُردی «کَدو»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد ایرانشناسی

چکیده

قصه، به عنوان بخشی از ادبیات عامیانه، دربردارندة آمالی است که غالباً طرح و تحقق­شان در فضای غیر آن، ممکن نبوده؛ ازین‌رو، بررسی قصه‌های عامیانه، می‌تواند شناخت ما را از دنیای درونی انسان‌ها در گذشته بیشتر و بهتر گرداند. تحقیق حاضر که به بازکاوی قصة کُردی «کدو» پرداخته، نشان می‌دهد که قصة مذکور، با ساخت قصه‌های همنوع مشترکاتی دارد و در عین حال با قصه‌های مشابه از لحاظ مضمون و پردازش، تفاوت‌هایی نیز دارد. دیرنگاریِ قصه اگرچه سبب ورود عناصر دخیل در قصه شده، اما شالودة عامیانه­ بودن در محتوای آن نمایان است. درخصوصِ ارتباط قصه با کُردها باید گفت که طرح مواردی در آن که با محیط و معیشتِ کُردها سازگاری دارد، اصالت کُردی بودن قصه را بیشتر مسجل می­گرداند. به هر روی، تحقیق حاضر گامی در راه شناخت درونمایة یکی از قصه­های کُهن کُردی با اجزای پراکندة همنوعش در سایر اطراف و اکناف جهان است تا با تمرکز بر تحلیل این نوع از ژانر ادبی _ قصه در ادبیات شفاهی کُرد _ بر قابلیّت‌های ادبیات عامیانة محلّی بیش از پیش، نظر افکنده شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Glance at the Kurdish Tale of Kadou (the Gourd)

نویسنده [English]

  • Faramarz Aghabeigi
چکیده [English]

Tales, as part of folk literature include desires that are frequently unattainable outside themselves; therefore, investigating folk tales increases our understanding of the inner world of people of the past. This study investigates a Kurdish tale called “Kadou” and shows that there are structural similarities between this tale and others of its kind; it is also stated that there are differences regarding content and creation. Although the tale was written down much later and led to introducing some fictional elements, its folkloric essence is apparent in its content. Regarding the relation of the story with the Kurdish people it should be stated that there are instances from their lives mentioned in the tale that approve of its Kurdish origin. The present study is a step toward recognizing the theme of an old Kurdish tale and others of its kind around the world and to concentrate on analyzing this literary genre – tales in Kurdish oral literature – to shed more light on the capabilities of folk literature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Folk literature
  • Kurdish tale
  • “Gourd”
  • Baby Gourd
  • آقابیگی، فرامرز(1391)، «قوم کُرد ایران در سفرنامه‌ها(از صفوی تا پهلوی دوم)»، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد ایران‌شناسی، یزد: دانشگاه یزد.
  • آموزگار، ژاله(1386)، تاریخ اساطیر ایران، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت).
  • افندی‌بایزیدی، محمود(1369-1368)، آداب و رسوم کُردان، به‌سعی و اهتمام شرق‌شناس مشهور روس الکساندر ژابا، با نظریات، مقدمه و مؤخره‌ی استاد عبدالرحمن شرفکندی«هه‌ژار»، ترجمه و تعلیق و ضمائم از: عزیز محمد‌پور داشبندی، بی‌جا: بی‌نا.
  • برویین‌سن، مارتین‌وان(1379)، جامعه‌شناسی مردم کُرد(آغا، شیخ و دولت): ساختارهای اجتماعی و سیاسی کُردستان، ترجمه‌ی ابراهیم یونسی، تهران: پانیذ.
  • پراپ، ولادیمیر(1368)، ریخت‌شناسی قصه‌های پریان، ترجمه‌ی فریدون بدره‌ای، تهران: توس.
  • چیپک، یرژی(1377)، «درآمدی بر قصه‌های عامیانه‌ی فارسی»، فرهنگ و هنر «ادبیات داستانی»، شماره 49، صص 78-72.
  • حسینی‌شکرایی، احترام‌السادات(1390)، بررسی نقش اعداد از باستان تاکنون، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • دروویل، گاسپار(1365)، سفر در ایران، ترجمه‌ی منوچهر اعتماد مقدم، بی‌جا: بی‌نا.
  • درویشیان، علی اشرف(1366)، افسانه­ها، نمایشنامه­ها و بازیهای کُردی، ج اول: افسانه­ها و متل­ها، چ اول، تهران: روز.
  • دریایی، نسیم(1388)، «پِردیور: معماری هورامان در سده‌ی هفتم بر اساس متون یارسان»، گلستان هنر، شماره 16، صص 101-94.
  • رسول، عزالدین مصطفی(1379)، پژوهشی در فولکلور کُردی، ترجمه­ی عرفان صاحبی، چ اول، ارومیه: صلاح­الدین ایوبی.
  • زرشناس، زهره(1384)، میراث ادبی روایی در ایران باستان، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
  • سلیمی، هاشم(1390)، چیروک(افسانه­ها و قصه­های کُردی)، تهران: آنا.
  • صفی‌زاده، صدیق(1378)، تاریخ کُرد و کُردستان، تهران: آتیه.
  • عالی‌نژاد، سید خلیل(1376)، تنبور از دیرباز تاکنون، تهران: دانش و فن.
  • گرین، الین(1378)، هنر و فن قصه‌گویی، ترجمه‌ی طاهره آدینه‌پور، تهران: ابجد.
  • لیسکو، روژی(1370)، داستان‌های کُهن کُردی به دو زبان فارسی و کُردی و 420 په‌ند و زاراوه، ترجمه‌ی محمد ریانی، تهران: رودکی.
  • مارزلف، اولریش(1371)، طبقه‌بندی قصه‌های ایرانی، ترجمه‌ی کیکاووس جهانداری، تهران: سروش.
  • محجوب، محمدجعفر(1386)، ادبیات عامیانه‌ی ایران(مجموعه مقالات درباره‌ی افسانه‌ها و آداب و رسوم مردم ایران)، به کوشش حسن ذوالفقاری، 2 ج، تهران: چشمه.
  • معصومی، غلامرضا(1354)، «عروسی در ایل کلهر»، هنر و مردم، شماره 160-159، صص 67-58.
  • مهتدی(صبحی)، فضل‌الله(1387)، قصه‌های صبحی، به اهتمام لیما صالح رامسری، ج 1، تهران: معین.
  • میرصادقی، جمال(بی‌تا)، ادبیات داستانی، تهران: ماهور.
  • ـــــــــــــــــــــ(1375)، داستان و ادبیات، تهران: نخستین.
  • نیکیتین، واسیلی(1366)، کُرد و کُردستان، ترجمه‌ی محمد قاضی، تهران: نیلوفر.
  • هدایت، صادق(1325)، «قصه‌ی کدو»، مجله‌ی سخن، دوره‌ی سوم، تهران، شماره 4، صص 285-279.