بررسی نسخۀ خطی تاریخ سلاطین عجم (روزمه خسروان پارسی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار تاریخ دانشگاه لرستان

چکیده

  تاریخ سلاطین عجم یکی از آثار وقار شیرازی، پسر وصال شیرازی، در دوره­ی بازگشت ادبی و سده­ی سیزدهم هجری است. این اثر به دلیل هماهنگی و هم­گامی با موج ادبی زمانه­ی نویسنده از جایگاه ویژه­ای برخورداراست. این اثر تاریخ ایران باستان را همانند الگوهای مورد استفاده­ی خود در چهار دورۀ پیشدادیان، کیانیان، اشکانیان و ساسانیان مورد بررسی­قرارداده و در آن تلاش­کرده تا سبک خراسانی و زبان فارسی سره را در نوشتۀ خود به­کارگیرد و از نظر تاریخی نیز  تلاش­کرده تا هم­گام با باستان­گرایی شکل­گرفته، در این دوره بتواند نقشی ایفا نماید. در پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر متن نسخۀ خطی تاریخ سلاطین عجم سعی بر آن است تا بخش پیشدادیان نسخۀ خطی «تاریخ سلاطین عجم» را مورد بررسی قرار داده، منابع وقار شیرازی برای نگارش این اثر و همچنین بررسی فضای فرهنگی معاصر با دوره­ی نویسنده شناسایی شود.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of the Manuscript of “The History of Iranian Kings

نویسنده [English]

  • Sahmeddin Khazaee
Assistance Profesor of History of Lorestan University
چکیده [English]

                      
Abstract                                                               
“The History of Iranian Kings” is one of the works of Vaghar Shirazi, son of Vesal Shirazi, in the literary return period and 13th century AD. It has a special significance for its conformity with the literary taste of the author’s age. Like his own models from the four periods of Pishdadian, Kayanian, Parthian and Sassanid, the author has taken advantage of ancient Iranian history and he has tried to use pure Persian language and Khorasani literary style in his writing; historically, too, he has attempted to play a role in the archeology of his time. Based on a descriptive-analytical method, and relying on the manuscript, this study attempts to examine the Pishdadian section of the manuscript of “The History of Iranian Kings” (Tarikh-e Salatin-e Ajam), to identify the sources used by Vaghar Shirazi, and to investigate its contemporary cultural condition.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Vaghār Shirāzi
  • History of Persian Kings
  • Rouzmeh Khosravan-e Pārsī
  • Shāhnāmeh
  • Persian Restoration literary era
کتابنامه
الف. کتاب­ها
۱. آدمیّت، فریدون. (۱۳۵۷). اندیشه­های میرزا آقاخان کرمانی. تهران: پیام.
۲. اشپولر، و دیگران. (۱۳۸۰). تاریخ­نگاری در ایران. ترجمۀ یعقوب آژند. تهران: نشر گستره.
۳. انوار، سید عبدالله. (۱۳۵۱). فهرست نسخ خطی کتابخانۀ ملی (جلد سوم کتب فارسی از شماره ۱۰۰۱-۱۵۰۰). تهران: نشر وزارت فرهنگ و هنر.
۴. براون، ادوارد. (۱۳۷۵). تاریخ ادبیات ایران از صفویه تا عصر حاضر. ترجمۀ بهرام مقدادی. تحشیۀ ضیاءالدین سجادی و عبدالحسین نوائی. تهران: مروارید.
۵. ________ . (۱۳۷۶). یک سال در میان ایرانیان. ترجمۀ ذبیح الله منصوری. تهران: صفّار.
۶. بهار، محمدتقی (۱۳۸۱). سبک­شناسی یا تاریخ تطوّر نثر فارسی (جلد ۲). تهران: زوار.
۷. _______. (۱۳۸۶). سبک­شناسی یا تاریخ تطوّر نثر فارسی (جلد ۳). تهران: امیرکبیر.
۸. بهرام بن فرهاد و فرزانه پارسی. (۱۲۲۳ یزدگردی). شارستان (با) چارچمن. بندر بمبئی.
۹. پیرنیا، حسن و عباس اقبال آشتیانی. (۱۳۸۰). تاریخ ایران از آغاز تا انقراض قاجاریه. تهران: خیام.
۱۰. توکّلی طرقی، محمد. (۱۳۸۱). تجدّد بومی و بازاندیشی تاریخ. تهران: نشر تاریخ ایران.
۱۱. شکوری، ابوالفضل. (۱۳۷۱). جریان­شناسی تاریخ­نگاریها در ایران معاصر. قم: بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی ایران.
۱۲. حسینی فسائی، حاج میرزا حسن. (۱۳۷۸). فارسنامۀ ناصری­(ج ۲). به تصحیح منصور رستگار فسائی. تهران: امیرکبیر.
۱۳. دانش­پژوه، محمدتقی. (۱۳۴۱). فهرست نسخه­های خطی کتابخانه دانشکدۀ ادبیات (ضمیمۀ سال دهم مجلۀ دانشکدۀ ادبیات). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
۱۴. فردوسی، حکیم ابوالقاسم. (۱۳۷۴). شاهنامۀ فردوسی (ج ۱). به تصحیح ژول مول. تهران: علمی و فرهنگی.
۱۵. میرخواند، محمد بن خاوند شاه بن محمود. (۱۳۸۰). تاریخ روضة الصفا فی سیرة الانبیاء و الملوک و الخلفا (بخش اول و دوم از جلد اول). به تصحیح جمشید کیان­فر. تهران: اساطیر.
۱۶. منزوی، احمد. (۱۳۸۲). فهرستواره کتاب­های فارسی (جلد ۲). تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.                         
۱۷. _________ . (بی­تا).  فهرست نسخه­های خطی فارسی (جلد ۶). تهران: نشر مؤسّسۀ فرهنگی منطقه­ای.
۱۸. وقار شیرازی، احمد بن محمد شفیع. تاریخ سلاطین عجم. نسخه خطّی متعلّق به کتابخانۀ ملی، به شمارۀ ثبت ۱۲۱۱ف.
۱۹. ___________. (۱۳۸۲). دیوان وقار شیرازی (۱۲۳۲-۱۲۹۸). به تصحیح داریوش کاظمی،  و مقدمه­نویسی ماهیار نوابی. کرمان: دانشگاه آزاد اسلامی کرمان.
۲۰. ماهیار نوّابی، یحیی. (۱۳۳۵). خاندان وصال شیرازی. بی­جا: چاپخانه شرکت سهامی چاپ کتاب آذربایجان.
۲۱. هدایت، رضا قلی­خان. (۱۳۸۲). مجمع­الفصحا (بخش سوم از جلد دوم). به تصحیح مظاهر مصفّا، تهران: امیرکبیر.
ب. مقاله­ها
22. آدمیّت، فریدون. (۱۳۴۶). «انحطاط تاریخ نگاری در ایران». سخن. سال ۱۷ ، ش ۱، فروردین. صص ۱۷-۲۹.
23. افشار، ایرج. (۱۳۸۰). «نگاهی گذرا به تاریخ نگاری ایرانیان». یاد پاینده: مجموعه چهل گفتار پژوهشی . به کوشش رضا رضازاده لنگرودی. تهران.
24. سلیمان­زاده، علیرضا. (۱۳۸۹). «جستاری در نسخۀ خطی روزمه خسروان پارسی». گنجینه اسناد. سال بیستم، ش ۷۹، پاییز. صص ۲۲-۴۱.
25. ربیعی، منیژه. (۱۳۸۰)، «تاریخ نگاری در دوره قاجار و پهلوی». دانشنامۀ جهان اسلام (ج ۶). تهران: دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
26. زرگری­نژاد، غلامحسین. (۱۳۸۰). «خاوری شیرازی و تثبیت مکتب تاریخ­نویسی استرآبادی». تاریخ، ضمیمۀ مجله دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی. سال دوم، شماره یکم، مرداد. صص ۲۰۱-۲۳۵.
27. صفت­گل، منصور. (۱۳۷۸). «تاریخ نویسی در ایران: از دارالفنون تا بر افتادن فرمانروایی قاجاریان». دانشگاه انقلاب. ش ۱۱۲، پاییز. صص ۱۵۳-۱۹۶.