آیین‌های عیّاری و جوانمردی در داستان سمک عیّار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین

چکیده

   سمک عیّار قدیمی­ترین نمونة باقی­مانده از داستان­پردازی فارسی است. اولین داستان بلند و طولانی منثورکه امروزه در دست است و یکی از زیباترین و دلکش­ترین داستان‌‌ها در زبان و ادبیات فارسی است که با نثری ساده، روان و زیبا نوشته شده­است. از این کتاب دربارة اوضاع اجتماعی و فرهنگی ایران در قرون ششم و هفتم اطلاعات زیادی به دست می‌توان آورد. از جملة این اطلاعات اجتماعی در مرحلة اول وضع عیّاران یا جوانمردان و رسوم مربوط به آنها در جامعة آن روزگار و قبل از آن است. سمک عیّار فقط داستانی عاشقانه نیست، بلکه می­توان گفت که یک حماسه منثور است که متعلّق به طبقات متوسط و پایین جامعه بوده و به گونه­ای شفاهی نقل می­شده تا آنکه مکتوب شده­است. داستان‌های عامیانه، اصلی بسیار کهن در تاریخ زندگی یک قوم دارند. در این داستان، عیّاران و جوانمردان به همه اصل‌های اخلاقی، انسانی، اجتماعی و مردمی معتقد و پایبند‌ند. آیین‌‌ها، رسوم و اوصاف اخلاقی این طبقه در جای­جای کتاب به تناسب سخن ذکر شده که در این پژوهش مهمترین آنها استخراج و بررسی شده­است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Customs of Ayyaran in the Story of Samak-e-Ayyar

نویسندگان [English]

  • Ali Zarini 1
  • Reza Samizadeh 2
  • Seyed Esmail Ghafelehbashi 3
1 PhD Student of Imam Khomeini International University of Qazvin
2 Assistant Professor of Persian Language and Literature
3 Assistant Professor, Imam Khomeini International University of Qazvin
چکیده [English]

Samak-e-Ayyar is the oldest existing example of storytelling in Persian; it is the first long prose story available today and one of the most beautiful stories in Persian language and literature written in simple and smooth prose. In this book one can understand the social and cultural situation of Iran in the sixth and seventh centuries AH. Among the social information, firstly, comes the situation of Ayyaran and their customs during their own time and before. Samak-e-Ayyar is not only a love story; it can be said that it is a prose epic belonging to the middle and lower classes of the society in the oral form until it was written down. Folk stories have a primeval root in the history of a nation and in this story, Ayyaran respect all moral humane, and social principles. Rituals, manners and moral qualities of Ayyaran are mentioned many times in the book and this study tried to extract and analyze them.
 


 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Ayyar
  • Samak-Ayyar
  • Gentlemanliness
  • Rituals of Ayyaran

مراجع

کتابنامه
الف. کتاب­ها
1. افشاری، مهران و مهدی مداینی. (1381). چهارده رساله در باب فتوت و اصناف. تهران:  چشمه.
2. افشاری، مهران. (1384). آیین جوانمردی (مرام و سلوک طبقة عامة ایران). تهران:  دفتر پژوهش­های فرهنگی.
3. الارجانی، فرامرز بن خداد بن عبدالله الکاتب. (53-1337). سمک عیّار( 5 جلد).  مقدمه و تصحیح پرویز ناتل خانلری. تهران:  انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
4. بهار، محمدتقی. (1375). سبک شناسی( 3جلد). تهران:  امیرکبیر.
5. بهار، مهرداد. (1374) جستاری چند در فرهنگ ایران. تهران:  فکر روز.
6. بیغمی، محمدبن احمد. (1339-1341) داراب­نامه(2 جلد). تصحیح ذبیح الله صفا. تهران:  بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
7. تاریخ سیستان. (1314). تصحیح محمدتقی بهار. تهران:  زوّار.
8.حافظ، شمس­الدین محمد(1374). دیوان حافظ. تصحیح دکتر قاسم غنی. تهران:  دانشگاه تهران.
9. حسن­آبادی، محمود. (1380). مکتب اصالت زن در نقد ادبی. مشهد:  نیکونشر.
10.خالقی مطلق، جلال. (1386). حماسه (پدیده‌شناسی تطبیقی شعر پهلوانی). تهران:  مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی.
11. دهخدا، علی اکبر. (1355). لغت­نامه. تهران:  مجلس شورای ملی.
12. دهستانی، حسین بن احمد. (1360). فرج بعد از شدت. با مقابله و تصحیح اسماعیل حاکمی. تهران:  بنیاد فرهنگ ایران.
13.رزمجو، حسین. (1372). انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی. چاپ دوم. مشهد:  آستان قدس رضوی.
14.رواقی، علی. (1364). قرآن قدس( 2 ج).  تهران:  مؤسّسۀ فرهنگی شهید رواقی.
15.ریاض، محمد. (1382). فتوّت­نامه. به اهتمام عبدالکریم جربزه­دار. تهران:  اساطیر.
16. صرّاف، مرتضی. (1370). رسایل جوانمردان (مشتمل بر هفت فتوّت­نامه). مقدّمه و خلاصۀ فرانسوی هانری کربن. تهران:  انجمن ایران­شناسی فرانسه و انتشارات معین.
17. صفا، ذبیح الله. (1385). تاریخ ادبیات ایران(4 جلد). تلخیص از محمد ترابی.  چ بیست و پنجم. تهران:  ققنوس.
18. عنصرالمعالی، کیکاوس بن اسکندر(1383). قابوس­نامه. به اهتمام و تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران:  علمی و فرهنگی.
19.کاشفی سبزواری، مولا حسین و اعظ. (1350). فتوّت­نامۀ سلطانی. تصحیح محمدجعفر محجوب. تهران:  بنیاد فرهنگ ایران.
20.کربن، هانری. (1385). آیین جوانمردی. ترجمة احسان نراقی. تهران:  سخن.
21.مقدادی، بهرام. (1387). فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی. تهران:  فکر روز.
22.ناتل خانلری، پرویز. (1364). شهر سمک. تهران:  آگاه.
ب. مقاله‌ها
23. حسام­پور، سعید (1384) .« نقش عیّاری در فرهنگ و تمدن ایرانیان». مجلۀ مطالعات ایرانی. س۴، ش ۸.
24. حسن­آبادی، محمود. (1386). « سمک عیّار:  افسانه یا حماسه؟». مجلة دانشکدۀ ادبیات علوم انسانی مشهد. شمارۀ 158. سال 40.
25. شکی، منصور. (1372). «درست دینان». مجلۀ معارف. دورۀ دهم. شمارۀ 1.
26.شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1381). «نگاهی به طراز الاخبار». مجلۀ نامة بهارستان. سال سوم. شمارة 1.
27. ناتل خانلری، پرویز. (1348). «آیین عیّاری». مجلۀ سخن. دورۀ نوزدهم. شمارۀ 1 تا 6.
مجله مطالعات ایرانی
دوره 16، شماره 32
اسفند 1396
صفحه 75-95

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار