بررسی فرهنگ عامه در فیروزشاه نامۀ محمد بیغمی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ولی عصر رفسنجان

2 دانش آموختۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی

چکیده

بدون شک داستان‌های عامیانه بخش مهمّی ازفرهنگ عامه به‌شمارمی‌آید. به‌ویژه درکشورهایی مانند کشور ما که مورخان اعتنایی به شرح و توصیف زندگی مردم نداشته‌اند؛ این داستان‌ها اهمیت بیشتری می‌یابد و به‌عنوان منبعی مهّم برای کسب آگاهی آداب، عادات، رسوم وسنن آن‌ها درمی‌آید. داستان فیروزشاه­نامه پس ازسمک عیّار و داراب نامه ازمهمّ‌ترین داستان‌های عامیانه به‌شمار می‌رود که ازاصالت برخوردار است. فیروزشاه­نامه یکی ازمتون ارزشمند منثور ادبیات فارسی و درواقع مجلد سوم و دنبالۀ کتابی است که دو مجلد آن  به‌عنوان داراب­نامه مشهوراست. این کتاب تألیف محمد بیغمی از آثار قرن نهم هجری است؛ اما پیداست که منشأ بسیار قدیمی‌تر دارد. از این اثر علاوه بر استفاده‌های دستوری، لغوی و زبان‌شناسی، مطالب زیادی درحوزۀ جامعه شناسی تاریخی می‌توان به دست آورد. مطالعه و شناخت این میراث مهمّ فرهنگی، شناخت هرچه بهترگذشتۀ فرهنگی وجامعه شناسی سرزمین ایران را به دنبال دارد و تحوّل فکری وتکامل اجتماعی مردم آن را نشان می‌دهد. بررسی باورها، آیین‌ها و دیگر عناصر فرهنگ عامه درفیروزشاه­نامه موضوع این مقاله است که به شیوۀ توصیفی -تحلیلی با مراجعه به منابع کتابخانه‌ای نوشته شده­است. گفتنی است این کتاب از جهت داشتن عناصرفولکلوریک اثری درخورتوجه است.آداب ورسوم اجتماعی و فرهنگی و باورهای خرافی به ترتیب بالاترین بسامد را در عناصرفرهنگ عامۀ فیروزشاهنامه دارا می‌باشند.         

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating Popular Culture in “Firuz Shah Nameh

نویسندگان [English]

  • Zahra Sayyedyazdi 1
  • Farzaneh Hakimipour 2
1 Assistant Professor, Vali Asr University of Rafsanjan
2 MA in Persian Language and Literature
چکیده [English]

Abstract
  Undoubtedly, folk stories are an important part of popular culture. In countries such as Iran, where historians have been less active in explaining and describing the lives of people, these stories gain more importance and become important sources for gaining information on social life of Iranians and their costoms, habits and traditions. Firuz Shah Nameh, next to Sammak-e Ayyar and Darabnameh, is the most important folk story, enjoying originality. Firuz Shah Nameh is an important text in Persian prose literature, and, in fact it is the third volume of Darabnameh. Mohammad Beighami has written this book in the 9th century AH. However, it is clear that the origin of this book dates back to earlier times. Besides its grammatical, lexical, and linguistic contributions, it could also be beneficial in historical sociology. Studying and understanding this important heritage can lead to the understanding of Iranian history, culture and society. It can also demonstrate the development of Iranian thought and the social evolution of people. Using a descriptive-analytic method and through a library research, this study analyzed thoughts, traditions and other elements of popular culture depicted in the book. It should be mentioned that regarding folk elements, this book is of prime importance. Social and cultural traditions, as well as superstitious beliefs have the highest frequency in the popular culture of Firuz Shah Nameh.
 


 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Popular Culture
  • Firuz Shahn Nmeh
  • Molana Mohammad Beighami
کتابنامه
الف. کتاب­ها
1.بلوک‌باشی، علی. (1377). نقد و نظر(معرفی و نقد آثاری در ادبیات مردم شناسی). تهران:دفترپژوهش‌های فرهنگی.
2.___________.(1389). در فرهنگ خود زیستن و به فرهنگ‌های دیگر نگریستن. تهران:گل آذین.
3. بیغمی، محمد بن احمد.(1386).فیروزشاه­نامه، به‌کوشش ایرج افشار. مهران افشاری. تهران:چشمه.
4. تمیم­داری، احمد.(1390). فرهنگ عامه. تهران : مهکامه.
5. روح الامینی، محمود.(1378). فرهنگ فارسی عامیانه. تهران:نیلوفر.
6. زرین­کوب،  عبدالحسین.(1371). یاداشت­ها و اندیشه­ها. تهران : اساطیر .
.
7. شعربافیان، حمیدرضا.(1383).باورهای عامیانه درایران(به گزارش سیاحان غربی). بی­جا: محقّق.
8.  شکورزاده، ابراهیم. (1363).عقاید و رسوم مردم خراسان. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
9. قرایی­مقدّم، امان­الله.(1382).انسان­شناسی فرهنگی (مردم­شناسی فرهنگی).تهران: ابجد.
10. کتیرایی، محمود. (۱۳۷۸ ). از خشت تا خشت. تهران: مؤسّسۀ‌ مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
11. ماسه، هانری.(1378). معتقدات و آداب ایرانی. ترجمۀ مهدی روشن­ضمیر. تبریز: مؤسّسۀ تاریخ و فرهنگ ایران.
12. محجوب، محمدجعفر.(1387). ادبیات عامیانۀ ایران(مجموعه مقالات دربارۀ افسانه‌ها، آداب و رسوم مردم ایران). به کوشش حسن ذوالفقاری، تهران :چشمه.
13.  ملکیان اصفهانی، رسول.(1385).اسرار سحر و جادو. اصفهان : شهید حسین فهمیده.
14. میهن­دوست، محسن.(1382)، اوسنه‌های بخت. تهران : مرکز.
15. همایونی‌، صادق‌.(1379). ترانه‌های‌ محلّی‌ فارس‌. شیراز: بنیاد فارس­شناسی.
16. یاحقی، محمدجعفر.(1375­). فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی. چاپ دوم. تهران:سروش.
 
ب. مقاله­ها
17. پورداوود. ابراهیم. (1320). «فروردین». ایران امروز. س3. ش1. صص 7- 11.
18. سرکاراتی، بهمـن. (1350). «پـری­: تحقیقـی در حاشـیة اُسـطوره­شناسـی تطبیقـی ». نـشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی تبریز. ش97- 100، صص1- 32.
18. صرفی، محمّدرضا. (۱۳۸۳).«بازتاب باورهای خرافی درمثنوی». نشریة دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنرکرمان. شمارة ۱۵ (پیاپی۱۲). صص 103- 128.
16. ___________.(1341). «مطالعه در داستان‌های عامیانۀ فارسی­». دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. س 10. ش2 . پیاپی 38.