تحلیل انتقادی روایت‌های منتخب پهلوی‌گرایان و طرفداران دکتر مصدق در بارۀ ‌واقعۀ 28 مرداد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دورۀ دکتری تاریخ انقلاب اسلامی؛ پژوهشکدۀ امام خمینی و انقلاب اسلامی

2 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه الزهرا

چکیده

  در باره روند تکوین، شکل‌گیری و ماهیّت واقعۀ 28 مرداد 1332، روایت‌های گوناگونی، که گاه متعارض و کاملاً وارونه می‌نماید، ارائه شده­است. در مقالۀ حاضر تلاش می‌شود، با تحلیل انتقادی روایت‌های برگزیده پهلوی‌گرایان و طرفداران دکتر محمد مصدق، دلایل و فرایندهایی ردیابی شود که، راویان را به‌کانون‌سازی، شخصیّت‌پردازی و برجسته‌سازی پیرامون واقعۀ 28 مرداد 1332 رهنمون ساخته­است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، نگاه متفاوت راویان، که از زاویۀ دید ویژه‌ای نشئت می‌گرفته­است، شبکه‌های معنایی و محتوایی گوناگونی را از واقعۀ 28 مرداد ارائه داده­است؛ تاجایی­که، گروهی از راویان، واقعۀ 28 مرداد را «کودتا» دانسته، آن را نکوهش کرده‌اند و شماری دیگر، آن را به‌مثابۀ «قیام و رستاخیز ملّی» مورد ستایش قرار داده‌اند. مدّعای پژوهش حاضر این است که: علایق، خاستگاه و جایگاه خانوادگی، عقیدتی- ایدئولوژیکی، سیاسی و اجتماعی راویان، زوایای دید و شبکه‌های معنایی و محتوایی گوناگونی را در آثار و نوشته‌های آنها پدید آورده؛ موجب شده است تا، در تحلیل گفتمانیِ دلایل بروز واقعۀ 28 مرداد، به‌ برجسته‌سازی‌ها و حاشیه‌رانی‌ها، کانون‌سازی‌ها و شخصیّت‌پردازی‌های دلخواه دست بزنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Critical Analysis of Some Narratives regarding Mordad 28 1332; (Case Study: Narratives of the Followers of Dr. Mossadegh, and the Royalists)

نویسندگان [English]

  • Mozafar Shahedi 1
  • Esmail Hassanzadeh 2
1 PhD Student of History of Islamic Revolution
2 Assistant Professor, Al-Zahra University
چکیده [English]

Abstract
Regarding the formation and nature of the incident of Mordad 28 1332, various narratives, at times contradictory and contrariwise, have been presented. Through a critical analysis of selected narratives of the supporters of Pahlavi regime, and those of Dr. Mohammad Mosaddegh, the present study examines the process of and the reasons for the narrators’ focalization, characterizations and aggrandizement on the events of Mordad 28, 1332. The study found that, based on different opinions originating from certain viewpoints, narrators have presented different semantic and conceptual networks regarding the incidents of Mordad 28, to the extent that some consider it as a "coup d’état" and have condemned it, and others praise it as "a revolution and a National Resurrection." This study claims that interests, origins and familial, ideological, political and social status of the narrators has led to different viewpoints semantic and content networks and subjective renderings in their works.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Mordad 28 1332
  • Critical analysis of narrative
  • Focalization
  • Aggrandizement
  • Characterization
  • Pan-Pahlavi
کتابنامه
1. احمدی، بابک. (138). رسالۀ تاریخ( جستاری در هرمنوتیک تاریخ). تهران: مرکز.
2. ارفع، حسن. (1377). در خدمت 5 سلطان. ترجمۀ احمد نوّاب. تهران: مهرآیین.
3. پهلوی،‌ محمدرضا. (1371). پاسخ به‌تاریخ. ترجمۀ حسین ابوترابیان. تهران: مترجم.
4. تولان، مایکل. (1393). روایت‌شناسی(درآمدی زبان‌شناختی-­انتقادی). مترجمان: فاطمه علوی و فاطمه نعمتی. تهران: سمت
5. حائری، عبدالهادی. (1372). آنچه گذشت... . تهران: معین
6. حضرتی، حسن. (1390). روش پژوهش در تاریخ‌شناسی. تهران: پژوهشکدۀ امام خمینی و انقلاب اسلامی.
7. حکیم‌الهی، نصرت‌الله. (1346). عصر پهلوی و تحوّلات ایران. تهران: کتب ایران.
8. زاهدی، اردشیر. (1385). خاطرات اردشیر زاهدی. به‌کوشش احمد احرار. تهران: کتابسرا.
9. سنجابی، کریم. (1368). امیدها و ناامیدی‌ها(خاطرات سیاسی دکتر کریم سنجابی). لندن: جبهۀ ملیون ایران.
10. سنگوی، رامش. (1353). آریامهر، شاهنشاه ایران. ترجمۀ همایون صدّیق‌ارشادی. تهران: امیرکبیر.
11. سیف‌زاده، حمید. (1371). مصاحبه با دکتر کریم سنجابی. قم: مؤلّف.
12. شوکت‌صدر، منوچهر. (1350). نیم­قرن سلطنت بر دل­ها. تهران: مستند.
13. لینت‌ولت، ژَب. (1390). رساله‌ای در باب گونه‌شناسی روایت( نقطۀ دید). مترجمان: علی عباسی و نصرت حجازی. تهران: علمی و فرهنگی.
14. مانزلو، آلن. (1394). واساخت تاریخ. مترجم: مجید مرادی‌سه‌ده. تهران: پژوهشکدۀ تاریخ اسلام.
15. مشیر، مرتضی. (1378). گوشه‌هایی از خاطرات من در پنجاه سال اخیر. تهران: نظر
16. مصدق، محمد. (1366). خاطرات و تألّمات دکتر محمد مصدق. با مقدمۀ غلامحسین مصدق. به‌کوشش ایرج افشار. تهران: محمدعلی علمی
17. ملایی‌توانی، علیرضا. (1386). درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ. تهران: نشر نی
18. نجاتی، غلامرضا. (1371). تاریخ سیاسی بیست و پنج ساله ایران. ج 1. تهران: رسا
19. ورجاوند، پرویز. (1372). یادنامه دکتر غلامحسین صدیقی. تهران: چاپخش