بلاغت طنز در آثار ادیب قاسمی کرمانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان

2 دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

ادیب قاسمی (1238- 1308ه.ش)، نویسنده و شاعر طنزپرداز کرمانی در زمان قاجاریه بود. تدریس در دارالفنون و حشر و نشر با مشروطه­ خواهان را از ویژگی های بارز حیات او دانسته ­اند. وی نیستان و خارستان را با نظیره­ گویی از بوستان و گلستان سعدی تألیف­کرد. این نظیره ­گویی طنزآمیز با ابتکار شخصی مؤلّف خویش همراه­ گشته و مجموعه ای متنوّع و مفرّح را  فراهم‌نموده­است. بلاغت طنز در آثار ادیب قاسمی با شگردها وصنعت های خاصّی در دو شاخة علم معانی و بیان برجسته­ شده­ که افزون بر معرّفی سبک وی، یافته ­های ارزشمندی را در زمینة پیوند طنز و بلاغت سنّتی ارائه نموده­است. این پژوهش به شیوه­ای تحلیلی- توصیفی، شگردهای بلاغی طنزپردازی در آثار ادیب قاسمی کرمانی  و کارکردهای هریک را در پیوند با مخاطب و کلّ متن تحلیل­ نموده­است. یافته ­ها نشان­ داده که کاربرد صنعت های ادبی با محوریّت تشبیه، در شکل گیری سبک ادیب و برجسته ­سازی طنز وی نقشی مؤثّر داشته ­است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Rhetoric of Satire in the Works of Adib Ghasemi Kermani

نویسندگان [English]

  • Nasrin Fallah 1
  • Ahmad Amiri 2
1 Assistant Professor, Shahid Bahonar University of Kerman
2 Professor; Shahid Bahonar University of Kerman
چکیده [English]

Abstract
Adib Ghasemi Kermani (1859-1929), the satirical poet and writer, lived in Qajar era. Teaching in Dar-al-Fonoon and connecting with the Constitutionalists, were two features of his life. He has written “Neyestan and Kharestan” as a parody of Saadi’s Bustan and Gulistan. This parody is rich with the inventiveness of the writer and has presented a colorful and fun work. Rhetoric of satire in the works of Ghasemi are presented through specific techniques and methods in the two branches of rhetoric, which, along with introducing his style offer valuable findings regarding the combination of satire and rhetoric. Through a descriptive-analytical method, and emphasizing the functions of rhetorical techniques of satire in relation to the reader in the works of Adib Ghasemi Kermani, this study analyzed the text. The results showed that the application of rhetorical devices and techniques with focus on simile has played a crucial role in the formation of Adib’s style and the significance of his satire.
 


 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Satire
  • Rhetoric
  • Adib Ghasemi Kermani will
کتابنامه
الف. کتاب­ها
1. ابن منظور، محمّدبن مکرّم. (1374ق.). لسان­العرب. بیروت:بی­جا.
2. باستانی پاریزی، محمّد ابراهیم.(1367). فرمانفرمای عالم. چ دوّم، تهران: علمی.
3. بهزادی اندوهجردی، حسین.(1378). طنز و طنز پردازی در ایران. تهران: نوبهار و صدوق.
4.تفتازانی، سعدالدین مسعودبن عمر. (1318). شرح مختصرالمعانی. چ سوم، قم: دارالذخائر.
5. تنکابنی، فریدون.(1348). یادداشت های شهر شلوغ. تهران: پیشگام.
6. حلبی، علی اصغر.(1364). مقدّمه ای بر طنز و شوخ طبعی در ایران.تهران: پیک.
7. داد، سیما.(1382). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید.
8. دهخدا، علی اکبر.(1377). لغت­نامه. تهران: دانشگاه تهران.
9. شمیسا، سیروس(1386). انواع ادبی. تهران: میترا .
10. _______(1375). معانی. چ چهارم، تهران: میترا.
11. صدر، رویا. (1381). بیست سال با طنز. تهران: هرمس.
 12. علومی، محمّدعلی(1393). بررسی طنز در خارستان حکیم قاسمی کرمانی. تهران: سورة مهر.
13. قاسمی کرمانی، قاسم.(1372).کلّیات آثار ادیب قاسمی کرمانی. به کوشش ایرج افشار.کرمان: مرکز کرمان­شناسی.
14. میر صادقی، میمنت. (1385) . واژه نامه هنر شاعری( فرهنگ تفصیلی اصطلاحات فن شعر و سبک های آن). چ سوم، تهران: کتاب مهناز.
ب. مقالات
15. پورنامداریان، تقی.(1387). «بلاغت مخاطب و گفتگوی با متن».نقد ادبی. س اوّل، ش 1 ، صص 11- 37.
16. چناری، عبدالامیر(1384).«طنز در شعر حافظ». پژوهشنامه علوم انسانی. ش 45- 46، صص 39-52.
17. خرقانی، حسن .( 1389).«درآمدی بر بحث سوگند در قرآن». فصلنامة الهیات و حقوق. ش1. قابل دستیابی در
http://library.tebyan.net/fa/Viewer/Text/86248/1
18. رادفر، ابوالقاسم( 1388). «زبان، صور و اسباب ایجاد طنز». تحقیقات زبان و ادب فارسی. رورۀ 1، شمارۀ 1، صص 107 – 121.
19. سید علوی، سید ابراهیم.(1381).«ادبیات طنز و تعریض». مجلة اندیشة اسلامی. ش 3، صص63-68.
20. شفیعی کدکنی، محمدرضا.(1380). «طنز حافظ» . درج در: تک درخت( مجموعه مقالات، هدیة دوستان و دوستداران به محمد علی اسلامی ندوشن). تهران: آثار و یزدان، 301-311.
21. شوقی نوبر، احمد.(1371). «طنز و شیوه های گوناگون آن». مجلة کیهان اندیشه. ش 42، صص112-126 .
22. طالبیان، یحیی و فاطمه تسلیم جهرمی.(1388) .«ویژگی های زبان طنز و مطایبه در کاریکلماتور». فنون ادبی. س اول. ش 1، صص 13-40.
23. غضنفری، محمّد.(1388).«پژوهش در کاربرد آرایه­های ادبی در طنز معاصر فارسی و مقایسة اجمالی آنها در طنز انگلیسی». جستارهای ادبی. ش 165،صص 113- 137 .
24. فتوحی، محمود.(1386).« نگاهی انتقادی به مبانی نظری و روشهای بلاغت سنّتی». ادب پژوهی.س اول. ش 3، صص 9- 37.
25. فشارکی، محمّد.(1388). «علم بیان». پژوهشنامه زبان و ادب فارسی.س اول. ش 2، صص 1-10.
26. قدمنان، رزاق.(1391).«شگردهای مولانا در تبدیل اثری عامیانه به اثری ادبی با تکیه بر حکایت طنزآمیز شهری و روستایی». سبک شناسی نظم و نثر فارسی. ش 18، صص 243-