بررسی و تحلیل عناصر قدرت شهری در دوره‌های تاریخی و معاصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه جفرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه شهید باهنرکرمان

چکیده

چکیده
شهر را باید آیینه تمام­نمایی دانست که هر نوع تغییرات در آن ارتباط بسیار نزدیکی با نظامهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع مختلف دارد. درواقع ادارۀ شهر در هر دوره­ای نشان‌دهندۀ مناسبات و روابط نظامهای مختلف حاکم بر شهر است. برای بررسی این تغییرات نیازمند مطالعه روابط و مناسبات حاکم بر جوامع شهری هستیم. آنچه در این بین  شهر را ببیشتر تحت تأثیر قرارداده است ساخت قدرت در شهر است که درحقیقت ساخت قدرت و نظام حکومتی مینیاتوری از کل روابط جامع هستند که در ارتباط نزدیکی با ساختارهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و حقوقی قرار دارند. مسئلۀ اساسی این است که شهرها به­شدت از قدرت و عناصر آن تأثیر می­پذیرند و چگونگی تأثیرپذیری مورد مطالعه برای این مقاله است. هدف تحقیق شناسایی عناصر قدرت و چگونگی تأثیرگذاری آنها بر شهرهای ایران در ادوار مختلف تاریخی می­باشد. ازاین­رو برای شناخت ویژگی‏های عمومی چگونگی ادارۀ شهرها در ایران، بررسی خصوصیات و ساختار عمده سیاسی، اجتماعی ایران  در ادوار تاریخی ضروری است. در این مقاله با روش توصیفی و اسنادی به بررسی و تحلیل نوع الگوی حاکم بر شهرهای کشور ایران در دوره­های تاریخی مختلف پرداخته شده­است. نتیجه تحقیق نشان می­دهد با بررسی عناصر قدرت شهری در اداور گذشته و حال، هرچه به جلو قدم می­گذاریم شهر و عناصر قدرت شهری دچار یک­سری تغییر وتحولات می­گردد که در مواقعی این تحولات به نفع شهر بوده و در مواقعی نیز  شهر دچار یک نوع سردرگمی و بحران گردیده­است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Investigation and Analysis of the Elements of Urban Power in Historical and Contemporary Periods

نویسنده [English]

  • Mohammad Rahimi
- Assistant Professor of Geography and Urban Planning, Shahid Bahonar University of Kerman
چکیده [English]

City should be regarded as a mirror in which any change is closely associated with the political, economic, social and cultural systems of different societies. In fact, the city administration in each period indicates the relations and connections of the different systems governing the city. To examine these changes, these relations and connections governing urban communities need to be studied. What has most affected the city is power structure in city, that in fact, power structure and government system are a miniature of all comprehensive relations, which are in close connection with social, economic, political, and legal structures. The main issue is that cities are strongly influenced by power and its elements, and the way of being influenced is the case of this study. The purpose of research is to identify the elements of power and how they affect Iranian cities in different historical periods. Therefore, to understand the general characteristics of the way of city administration in Iran, there is a need to examine the political and social characteristics and general structure of Iran in historical periods. In this paper, the type of pattern governing Iranian cities in different historical periods have been investigated and analyzed using a descriptive and documentary method. The results of this study suggest that investigating the elements of urban power in the past and present eras, the more going further, cities and the elements of urban power undergo a series of changes, which are sometimes advantageous to cities, and sometimes cities have faced bewilderment and crisis.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Elements of urban power
  • Urban governance
  • Urban structure
  • Historical periods
کتابنامه
الف. کتاب­ها
 1. برک پور، ناصر و ایرج اسدی.(1388). مدیریّت و حکمرانی شهری. تهران. دانشگاه هنر. معاونت پژوهشی.
2. جلالی، یاسر. (1385). نخبگان قدرت در شهر تهران نقش تصمیم‌گیران در مسائل اجتماعی، پایان­نامه کارشناسی ارشد؛ دانشگاه تهران. دانشکده علوم اجتماعی. گروه جامعه شناسی.
3. حبیبی، سید محسن.(1375).‌ تضاد- مقایسه- تشابه در شهرسازی تهران و استانبول، شورای تخصصی شهر تهران. سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران.
4. سلطانزاده، حسین.(1367). مقدمه­ای بر تاریخ شهر و شهرنشینی در ایران. تهران: انتشارات امیرکبیر.
5. شرکت خدمات مدیریّت ایرانیان.(1384). طرح بازنگری ساختاری نظام مدیریّت و مالیه شهری کلانشهر تهران، گزارش مبانی نظری.
6. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب  1358 و متمم آن مصوب 1368.
7. کاظمیان، غلامرضا.(1383). تبیین رابطه ساختار حاکمیّت و قدرت شهری با سازمان­یابی فضایی. پایان نامه دکتری جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس.
 8. کاظمیان و سعیدی رضوانی.(1383). امکان­سنجی واگذاری وظایف جدید به شهرداری‌ها بررسی و تحلیل وظایف شهرداری­ها (ج دوم). تهران: سازمان شهرداری های کشور.
9. لوسکایا، پیگو. (1377). شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان. ترجمۀ عنایت­الله رضا. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
10.مدنی­پور، علی. (1381) .تهران ظهور یک کلانشهر. ترجمۀ حمید زرآزوند. تهران: انتشارات شرکت پردازش و برنامه­ریزی شهری.
11. معاونت امور هماهنگی و عمرانی وزارت کشور.(1372). تحلیلی بر ساختار شهرداری­ها در ایران.
12.هیلیر، جین.(1388). سایه های قدرت، حکایت دوراندیشی برنامه­ریزی کاربری اراضی. ترجمۀ کمال پولادی. جامعه مهندسان مشاور ایران.
ب. مقاله­ها
13. اشــرف، احمد.( 1354) . «ویژگیهای تاریخی شهرنشینی در ایران دورۀ اسلامی». فصلنامه علوم اجتماعی. دوره 1. شماره 4، صص 7 – 49.
14.برک­پور، ناصر.(1382). «گذار از حکومت شهری به حاکمیّت شهری»(موردپژوهی: همدان -  اسلامشهر). ماهنامه­شهرداریها. سال پنجم. خرداد. شماره 49.
15.پلرر، جِی و جی پیترز. (1386). «دربار دولت و حکمرانی». ترجمه محمد حسین جهانشاهی. فصلنامه جستارهای شهرسازی. شماره 20-19.بهار.
16.صرافی، مظفر و تورانیان، فضیلت.(1383). «مروری بر دیدگاه­های نظری مدیریّت کلان­شهری: با تاکید بر جنبه­های نهادی». فصلنامه مدیریّت شهری. سال پنجم. شماره 17.
17.کامروا، محمد علی.(1377).«شورای شهر و بحران مشروعیت در مدیریّت شهری». فصلنامه پژوهش. شماره دوم. زمستان.
18. کاظمیان، غلامرضا.(1386). «درآمدی بر الگوی حکمرانی شهری». فصلنامه جستارهای شهرسازی. شماره 20-19. بهار.
19. محمدی، محمود.(1374). «تغییر ساختار قدرت در ایران و تغییر شکل شهر». مجموعه مقالات کنکره: تاریخ معماری و شهرسازی ایران (جلد دوم). سازمان میراث فرهنگی کشور.
ج. منابع لاتین
20..Rakodi, C. (2001), "Forget Planning, put politics first? Priorities for urban management in developing countries" Journal of JAG 1 Vol.3.
21.Weber, m. (1978) economy and society (trans. G. Roth and C. wittich) Berkeley: university of California press