ساختار گرائی تکوینی در رئالیسم ایرانی؛ «رابطة» متقابل عاملیت و ساختار در شعر و ادب معاصرفارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

هر چند ادبیات فارسی از قدمت و سابقه طولانی در ایران زمین برخوردار است ولی کمترحضور آن در متن جامعه،احساس شده است .پرداختن به مقولات انتزاعی از یک سو و نپرداختن به دغدغه های مردم از سوی دیگر در این موضوع بی تاثیر نبوده است.پژوهش پیش رو بر آن است تا با استفاده از دیدگاه پی یر بوردیو،چگونگی حضور شعر و ادبیات در جامعه از رهگذر برقراری «ارتباط» بین عاملیت (شعرا و ادبا) و متن جامعه(ساختار)در جامعه معاصر ایران که از دوره مشروطه آغازیدن گرفت و در مقطع پس از آن نیز ادامه پیدا کرد را مورد بررسی قرار دهد.
فرضیه این نوشتار آن است که رواج رویکرد رئالیستی در ادبیات فارسی،بستر مناسبی برای اصحاب ادب فراهم ساخت تا از رهگذر تمرکز بر دلمشغولی های مردمی و به حساب آوردن آن ها در جریان رخدادهای سیاسی،با مردم و جامعه «رابطه»برقرار نمایند.
هدف پژوهش حاضر نشان دادن چگونگی رابطه متقابل و دیالکتیکی بین عاملیت و ساختار بر اساس نظریه پیر بوردیو در تحول شعر و ادب فارسی می باشد که از رهگذر تاثیر پذیری از ساخت سیاسی-اجتماعی معاصر ایران به گونه ای که شعر برای رسیدن به رسالت خویش-یعنی خروج از درون دربار و رهسپاری به درون خانه های مردم- به مفاهیم مدرنی چون آزادی، وطن، ملت و... ذیل کلیتی رئالیستی روی آورد،انجام پذیرفت.
برآیند و نتیجه حاصل از این تحقیق نشانگر آن است که با اتخاذ رویکرد رئالیستی منجر به برقراری"رابطه"بین ادیبان و شاعران(عاملیت)و متن جامعه و مخاطبانِ سروده های آنان(ساختار)،شعر ایرانی از حالت انتزاعی به در آمد و به جای پوشیده گوئی و گزارش مسائل کلی،واقعیت های جامعه و نیازها و مطالبات مردمی را به نمایش درآورد و در برابر،مردم نیز سخن ادیبان را صدای رسای خود شناختند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Developmental structuralism in Iranian realism: The interplay of agency and structure in contemporary Persian poetry and literature

نویسنده [English]

  • Mojtaba Attarzadeh
َArt University
چکیده [English]

Introduction

“Literature is a mirror of all events, rituals, behaviors, efforts and ideas of a society, which is the current language and identity of a nation, and a society can be identified by examining the content and subject of its literature and understand the events of social behaviors and trace the evolution of social phenomena ” (Ruholami, 2000, p. 9). The relationship between literature and social reality is not one-sided. In other words, literature is not a mirror in which the present of a society or social situation is merely reflected. If that was the case, then there would be no distinction between literary texts and social reports or history books. Literature not only emerges from the heart of social reality, but can also have a negative effect on that reality and help it change. It can be said that the relationship between literature and society is a dialectical one; literature arises from social structures, but at the same time it questions and denies those structures.

Methodology

With the rise of qualitative method in humanities research in recent decades, this method is mostly used in social sciences and humanities such as anthropology, educational sciences, literary studies, cultural studies and political science and is usually a combined research; that is, from a set of methods, techniques, and tools; it uses personal experience, introspection, biography, narrative, cultural products, and a variety of observational texts, historical texts, interactive, and visual texts, and encompasses a wide range of methods of interpretation and interpretive analysis. In fact, due to Richardson, qualitative research is an attempt to understand a phenomenon from different sides and angles and to engage in a process similar to the crystallization of the phenomenon under study (Raha Doost, 2004, p. 250). Since the field of literary research is wide and many of its problems are rooted in the various sciences, the literary researcher usually prefers to start his research activity with a question instead of hypothesizing and presenting a hypothesis or hypotheses after gathering information. Therefore, the place of hypothesis is floating in the design of literary research.
Accordingly, how is the interaction and dialectical relationship between agency and structure in the evolution of Persian poetry and literature through the impact of contemporary Iranian socio-political structure forms the main question of this research. In order to answer to this question, this article according to Pierre Bourdieu's theory believes the prevalence of a realist approach in Persian literature provided a good platform for literary figures to establish such a "relationship" with the people and society by focusing on popular concerns and taking them into account during political events.

Discussion

Events, customs, behaviors, ideas, and moral and social status are considered as an example of a nation's historical background or in other words, social, cultural, and political developments, can be considered as its spoken language. Many of these events can be found in the boundless sea of ​​literary masterpieces. “The literature of any nation represents the heart and soul of that nation and encompasses one of the political and cultural pillars and civilization of any nation” (Grace, 2002, p. 50). Also, since the language of literature in politics is in fact a transition from internal to external thought in a social system, “a society without poetry becomes dumb, and a society that becomes dumb goes into decline.” (Davari Ardakani, 2009, p. 56)
The creation of literary works arises from certain social situations, and therefore literature cannot be properly understood unless its relation to the mentioned situation is first carefully analyzed. Reflecting society situations is known as one of the functions of literature. Poetry, as the most prominent creative product of the language system, inevitably strengthens the social contexts of language and enriches the special social functions of language by adding mental mobility. Poetry that enjoys a prominent social status reorganizes language as the only factor in the relations of existence and, in Heidegger's words, “turns language into the home of existence” (Heidegger, 2002, p. 214).
Following the Iranians' familiarity with the concept of "national state", which was first introduced in Europe in the 19th century, the interest in this concept (nation-state) as an ideal in which the state is no longer the power and domination but the representation of the people, in Iranian intellectual circles increased. The political structure was such that up to that time, such a government had not been experienced in Iran and there was no such a thing as nation, but it had to be invented, and this heavy task of innovation could be fulfilled through literature. Although Persian literature, despite having a long history in Iran, addresses abstract issues on the one hand and not addresses the concerns of the people on the other hand, caused its presence felt less in the context of society. But since the literary environment could not escape the influence of the social environment resulting from the constitutional changes, the poems of Iranian poets and writers as a literary asset found a large number of customers and audiences through language expressing the realities of society in the linguistic market by establishing a logical "relationship" with social structure. It was after this reception, the writers of poetry realized the value of their possessions more and better, and according to a mechanical and not merely emotional "relationship", the process of composing poetry to the more hidden layers of society was intensified.

Conclusion

The result of this research indicates that by adopting a realistic approach leading to the establishment of a "relationship" between writers and poets (agency) and the text of society and the audience of their poems (structure), Iranian poetry came out of the abstract state and instead of covering up and reporting general issues, it showed the realities of the society, the needs and demands of the people, and in return, the people recognized the words of the writers as their loud voice.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contemporary Iran
  • Dialectical Relationship
  • Literary Realism
  • Pierre Bourdieu
  • Political Poetry
الف. منابع فارسی
- آبراهامیان، یرواند .(1382) .ایران بین دو انقلاب. ترجمة احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی. چاپ هشتم .تهران: نشر نی.
- آریانپور، امیرحسین .(1380). اجمالی از تحقیق دربارة جامعه شناسی هنر.چاپ چهارم. تهران: انتشارات گستره. 
- احمدزاده، محمدامیر .(1394)بازتاب عینیت تاریخی در ادبیات سیاسی عصر نهضت (1357-1342)» .فصلنامۀ پژوهشهای معاصر انقلاب اسلامی.دورۀ اول، شمارۀ 2،  صص 149- 169.
- احمدی، بابک. (1389). حقیقت و زیبایی- درسهای فلسفة هنر. چاپ پنجم.تهران: نشر مرکز.
- انصاری، منصور و طاهرخانی، فاطمه.( 1389).« بررسی نظریه زبان و قدرت نمادین پیربوردیو». فصلنامه پژوهشهای سیاسی و بین المللی، دوره اول،شماره 3(تابستان).صص51-65
- بشیریه، حسین .(1380). موانع توسعة سیاسی در ایران.چاپ اول.تهران: گام نو.
- بوردیو، پی یر .(1371). تمایز: نقد اجتماعی قضاوتهای ذوقی.ترجمه حسن چاوشیان. تهران: نشر نی.
- بوردیو، پی یر .(1391). نظریه کنش: دلایل عملی و انتخاب عقلانی.ترجمه مرتضی مردیها .تهران: انتشارات نقش و نگار.
- بون ویتز، پاتریس .(1371). درسهایی از جامعه شناسی پیر بوردیو. ترجمه جهانگیر جهانگیری و حسن پورسفیر. تهران: نشر آگه.
- پارکر، جان.(1371) .ساختاربندی. ترجمه امیرعباس سعیدی پور.تهران: آشیان.
- توحیدفام، محمد و حسینیان امیری، مرضیه.( 1388). «تلفیق کنش و ساختار در اندیشه گیدنز، بوردیو و هابرماس و تأثیر آن بر جامعه شناسی جدید» .پژوهشنامه علوم سیاسی. سال 4. شماره 3. صص97-107.
- جعفری لنگرودی،ملیحه.(1391).«تفاوت رئالیسم اروپائی با واقع گرائی».فصلنامه تخصصی ادبیات.شماره 14(زمستان)صص325-361.
-حسن زاده میر علی و همکاران.(1394) .«تأثیر طبقة اجتماعی بر شعر شاعران دورة مشروطه با تمرکز بر اشعار «ایرج میرزا» و «فرخی یزدی». فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی. شماره 39( زمستان)صص 45- 67.
-حنائی کاشانی،محمد سعید.(1373).«زیبائی از نظر غزالی».مجله هنر.شماره 27(زمستان).صفحات49-57.
- داوری اردکانی، رضا(1388). فلسفه در روزگار فروبستگی. به کوشش علی خورسندی طاسکوه. تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
-دورکیم،امیل.(1383).قواعد روش جامعه شناسی.ترجمه علیمحمد کاردان.تهران:انتشارات دانشگاه تهران.
-دیوان ابوالقاسم لاهوتی(1358) به‌کوشش احمد بشیری.چاپ اول.تهران: انتشارات امیرکبیر.‌
- راود راد، اعظم .(1382). نظریه های جامعه شناسی هنر و ادبیات.چاپ اول.تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-رضایتی کیشه خاله ،محرم و همکاران.(1398).« جلوه های هنجارگریزی رئالیسم ایرانی در شعر دورۀ پهلوی دوم. مجله مطالعات زبانی و بلاغی ».  دوره 10، شماره 19،( بهار و تابستان) ، صص 187-212.
- روح‌الامینی،محمود.(1379). نمودارهای فرهنگی و اجتماعی در ادبیات فارسی. تهران: نقش جهان
- رها دوست، بهار. (1383). «‌روش شناسی پژوهش کیفی»‌. مجلّه زیبا شناخت. سال چهارم،ش 11، صص 249-259.
- ریتزر، جورج.( 1373). نظریه جامعه شناسی. ترجمه هوشنگ نایبی. تهران: نشر نی.
- زرشناس، شهریار.(1389).رویکردها و مکتب های ادبی.تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- ساچکوف، بوریس. (1362) .تاریخ رئالیسم، پژوهشی در ادبیات رئالیستی از رنسانس تا امروز. ترجمة محمدتقی فرامرزی.چاپ اول.تهران: نشر تندر. 
- سجادی، ضیاء الدین و بهاری ،طلعت. (1368) .سبک ها و مکتب های ادبی در دری. تهران: انتشارات آرمان.
- سید حسینی، رضا.( 1384). مکتب های ادبی.تهران: انتشارات نگاه.
- شــریفی، محمد.( 1388). فرهنگ ادبیات فارسی.تهران: فرهنگ نشر نو.
- شفیعی کدکنی، محمّدرضا.(1376) .آیینه ای برای صداها. تهران: آگاه.
- شفیعی کدکنی، محمّدرضا. (1380). ادوار شــعر فارسی.تهران: انتشارات سخن.
- شاملو،احمد.( 1372).گزیدۀ اشعار.تهران: مروارید.
- غینمــی هلال، محمد.( 1373). ادبیات تطبیقی. ترجمه سید مرتضی آیت اﷲ زاده شیرازی. تهران:انتشارات امیر کبیر.
- فتوحی رودمعجنی، محمود و صادقی، هاشم .(1392). «شکل گیری رئالیسم در داستان نویسی ایرانی». جستارهای ادبی. سال 46. شمارۀ 182، صص1-26.
-فرخی،محمد میرزا.(1391).دیوان فرخی یزدی.تصحیح سید احمد حسینی کازرونی.تهران:انتشارات ارمغان.
- غفاری جاهد،مریم.(1386). «ادبیات سیاسی عصر مشروطه» .کتاب ماه ادبیات. سال اول،شماره 4 (مرداد).صص20-32.
- کادن، جی. ای. (1380).فرهنگ ادبیات و نقد. تهران: انتشارات شادگان.
- کریمی حکاک، احمد .(1384). طلیعة تجدد در شعر فارسی. ترجمة مسعود جعفری. چاپ اول.تهران: مروارید.
- گرانت، دیمیان.(1385). رئالیسم. ترجمه حسن افشار.تهران: نشر مرکز.
 
ب)منابع لاتین
- Lizard, O. (2009). The Cognitive origins Bourdieu's Habitus, University of Arizona
- Schlosser, J. (2013). "Bourdieu and Foucault: a conceptual integration toward an empirical sociology of Prisons", Criticism, 21,pp: 31-46.