نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 عضو هیئت علمی گروه فرش، دانشکده صنایعدستی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.
2 دانشجوی کارشناسیارشد پژوهش فرش، دانشکده صنایعدستی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.
چکیده
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Introduction
In Iranian carpet weaving, one of the most attractive and popular developments in design style is the beginning of the illustration movement in the thirteenth century (AH). In particular, the portraits of historical and mythical kings as an ideal and archaic subject with cryptic and symbolic themes are given much attention in this period. In the meantime, the myth of Hoshangshah has been woven in a diverse geographical area with a special and fixed composition. Therefore, this research is directed to seek meaning of the texts and find the signs and social messages hidden in the carpets of Hoshangshahi to answer the question of what concepts the elements of this carpet indicate.
Methodology
In this regard, the present article, by examining and analyzing carpet actors in the form of image semiotics system and establishing intertextual relations, has tried to discover and analyze hypertexts and two-way communication between carpet and society in a descriptive-analytical manner. The processes of cognition and communication and the search for signifier and modular relations between the actors in the heart of Qajar society and the carpet system have been done and hypertextual actions and dominant thinking in the construction of this carpet have been realized.
It should be noted that the data of this research was collected in a documentary method, using Nonreactive Measures like online data, pictures, historical backgrounds and methods like that.
In this research, two samples of carpets have been selected from image types, the first sample is related to the rural style and the texture of Nahavand, Hamedan, and the second sample is related to the urban style and the texture of Kerman. The constituent elements of these two carpets are placed on the two levels of the border and the background of the carpet, having visual and verbal symptoms. The reason for presenting two examples of two different styles in this research is that the design and patterns in the human and social geography of handwoven carpets are not always subjected to an exclusive system and sometimes some kind of interaction takes place in order to express common concerns among the weaving communities, which creates commonalities in thematization, but each region cultivates and represents the themes according to its style and visual language.
Discussion
Cultures and cultural manifestations are made of signs, each of which is a manifestation of something other than itself, and the person living in the culture gives meaning to these signs (Roze as mentioned by Miek Ball, 2014, p. 144); therefore, each sign has a meaning beyond what comes from words (Adams, 2009, p.1), and a picture is often more eloquent and explicit than thousands of words. Hence, with the formation of the illustration movement in the Qajar era, abstract patterns of carpets were removed from their biological symbols and became a kind of the second-order semiotic system (mythological level) and until the middle of the fourteenth century (Tanavoli, 1989, p. 7), artists produced these broader systems of meaning in the form of images. In this regard, the most frequent design of the theme in the field of Qajar carpets has been the weaving of carpets with the theme of mythological and historical kings and the iconography of the kings of their time in the form of myths; therefore, the influence that the myths and stories of the Shahnama have had on the various arts of Iran, especially the carpet weaving of this era, in their thousands of years of existence, is undeniable (Tanavoli, 1989, p. 21).
In this regard, the discovery of structures and relationships between society with visual and verbal symptoms in the system of Qajar carpets with the theme of Hoshangshah is important and in some positions and themes it is ambiguous, so the purpose of this study is seeking meaning of the texts and social messages hidden in the carpets of Hoshangshahi in order to answer this main question: what concepts of the elements of this carpet are influenced by the Qajar culture and society? in addition to the main question, other questions can be raised, the answers to which will provide the goals of this research as What was the artist's goal in creating Hoshangshahi carpets? And how has this carpet as a medium played its social role during the Qajar era? Therefore, there is a need to discover some of these ambiguities, among the necessities of conducting this research; especially since these types of carpets were used in the Qajar period with a special composition for political purposes and to gain the legitimacy and popularity of the Qajar kings among the general and special masses of people through the name and deeds of Hoshangshah. Therefore, in the analysis of Hoshangshahi rugs, one is faced with a wide range of meanings and concepts, which researchers have addressed in various fields and have obtained valuable results.
Conclusion
The findings of this study indicate that each of these signs, mysteries or myths, is a diagram of great and wonderful phenomena. Thus, the desire to create pictorial carpets of mythical kings during the Qajar period somehow paved the way for the use of myth as a linguistic-visual tool in art that is a powerful and well-known platform in the transmission and re-creation of ideas, culture and civilization and even the aspirations of the artist in the society are provided and by learning this movement, the formation and rehabilitation of the process of recognizing and receiving ideal and active ideologies in the heart of Qajar society has been well facilitated, the actions and the socio-political hegemony has led to the formation of discourse and people-centered systems in this art, and the designer through ideological-mythological grammar by providing the components of the needs of his society (which is the symbolism of the constitutional movement in the form of discourse legitimacy), has translated the present ideology of society according to the grammatical language of carpets and brought it back to the society.
On the other hand, an unrestricted discourse, under the control of the carpet theological level (inscription written by Hoshangshah), is easily formed and has provided a platform for the intellectualism, idealism and ideology of its society. Therefore, Hoshangshahi rugs with this structure and meaning have been made from the political events of their society. On the other hand, on a visual level, by imagining the throne of fog with the elements of the throne of historical and mythical kings, and especially placing fire in the crown of the throne, he has narrated the absence of evils and evil communities on the kingdom of Iran and through this a kind of pride and the fervor of nationalism, praise of the Iranian identity and idealism is seen in the characterization and planning of the rugs of the Hoshangshahi type, which is considered unique and pristine in its own kind.
کلیدواژهها [English]
الف. منابع فارسی
- اتونی، بهروز. (1389). «انسانهای اسطورهای، عارفان نخستین». فصلنامۀ تخصصی ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد. شمارۀ 27، صص 110- 83.
- احمدی، جمال. (1384). «در شناخت اسطورۀ اکوان دیو». کاوشنامه. سال ششم، شمارۀ 10، صص 127- 107.
- اسلامیندوشن، محمدعلی. (1370). نامۀ نامور (گزیدۀ شاهنامه فردوسی). چاپ نخست. تهران: انتشارات سخن.
- اسماعیلپور، ابوالقاسم. (1387). اسطوره بیان نمادین. چاپ دوّم. تهران: سروش.
- اسماعیلی، محبوبه. (1397). «بررسی جایگاه دیوان در اساطیر و متون فارسی». اورمزد. شمارۀ 42، صص 19- 4.
- انصاری، بهمن. (1394). انقلاب مشروطه از آغاز تا انجام. چاپ نخست. تهران: منشور سمیر.
- انگوتی، معصومه. (1390). تحول روایات پیشدادیان از اوستا تا شاهنامه. پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکده ادبیات اسلامی، تاریخ ایران باستان.
- ایمانی، الهه و طاووسی، محمود و چیتسازیان، امیرحسین و شیخ مهدی، علی (1394). «گفتمان باستانگرایی در نقوش قالیهای تصویری دورۀ قاجار». گلجام. شمارۀ 28، صص 38- 23.
- آدامز، لوریاشنایدر. (1388). روششناسی هنر. ترجمۀ علی معصومی. چاپ نخست، تهران: نظر.
- آموزگار، ژاله. (1386). تاریخ اساطیری ایران. چاپ نهم. تهران: سمت.
- باقیزاده، رضا. (1391). «جن حقیقت و ویژگیها». کلام اسلامی. دورۀ 21، شمارۀ 81، صص 149- 125.
- بزرگ بیگدلی، سعید و فتحی، زهرا. (1396). «بررسی و تحلیل مرگ و زندگی انسان نخستین، حیوان (گاو) و گیاه در اساطیر ایران از منظر نمادگرایی با تکیهبر شاهنامۀ فردوسی». متنشناسی ادب فارسی. دورۀ جدید، شمارۀ 2، صص 48- 37.
- بلعمی، ابوعلیبنمحمد. (1353). تاریخ بلعمی. تصحیح محمدتقی بهار. جلد 1. چاپ دوّم. تهران: زوار.
- بهار، مهرداد. (1376). جستاری چند در فرهنگ ایران. چاپ سوّم. تهران: فکرروز.
- بهار، مهرداد. (1381). پژوهشی در اساطیر ایران. چاپ چهارم. ویرایش سوّم. تهران: آگه.
- پوربهمن، فریدون. (1386). پوشاک در ایران باستان. ترجمۀ هاجر ضیاء سیکارودی. چاپ نخست. تهران: امیرکبیر.
- تناولی، پرویز. (1368). قالیچههای تصویری ایران. چاپ نخست. تهران: سروش.
- حاتمی، حافظ و ناظم، خدیجه. (1393). «آرمانگرایی در واقعگرایی جلال آلاحمد»، مطالعات داستانی. سال دوّم، شماره 1، صص 30- 16.
- حسنآبادی، محمود. (1392). «معنی بر ره رمز (تأویل و تفسیر اسطورهها و رویکرد مطهّر بن طاهر مقدسی به اساطیر ایرانی در کتاب آفرینش و تاریخ)». جستارهای ادبی. شمارۀ 2، صص 168- 145.
- ذکاء، یحیی. (1343). نگاهی به کلاه پارسیان در روزگار هخامنشیان. هنر و مردم. دورۀ جدید، شمارۀ 12، صص 29- 18.
- راشدمحصل، محمدتقی و تهامی، مرتضی. (1387). «سیر تحول اساطیر ایران بر بنیاد اسطورههای پیشدادی و کیانی». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. شمارۀ 11، صص 56- 31.
- رز، ژیلیان. (1393). روش و روششناسی تحلیل تصویر. ترجمۀ جمالالدین اکبرزاده جهرمی. چاپ نخست. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و مرکز پژوهش و سنجش افکار صدا و سیما.
- رسولی، اعظم. (1393). «نقد دو نمونه از قالیهای بافت همدان با رویکرد نماد و نشانهشناسی». گلجام. شمارۀ 26، صص 30- 15.
- ستاری، جلال. (1376). اسطوره در جهان امروز. چاپ نخست. تهران: نشر مرکز.
- شایسهفر، مهناز و صباغپور، طیبه. (1390). «بررسی قالیهای تصویری دورۀ قاجار (موجود در موزه فرش ایران)». باغنظر. سال هشتم، شمارۀ 18، صص 74- 63.
- شیرازی، ماهمنیر و دادور، ابوالقاسم و کاتب، فاطمه و حسینی، مریم. (1394). «بررسی نسخۀ مصورنامه خسروان و تأثیر آن در هنر دورۀ قاجار». نگره. شمارۀ 33، صص 77- 61.
- شیرازی، ماهمنیر و موسویلر، اشرفالسادات. (1396). بازیابی لایههای هویتی در هنر دورۀ قاجار (مطالعۀ موردی روی کاشیهای دورۀ قاجار). نگره. شمارۀ 41، صص 30- 17.
- صباحی، سید طاهر. (1398). پنج قرن قالیبافی در کرمان. ترجمۀ نصیری و دیگران، چاپ نخست. تهران: خانه فرهنگ و هنر گویا.
- عابددوست، حسین و کاظمپور، زیبا. (1390). «تداوم حیات نماد کوه و درخت در هنر تصویری کهن ایران و نمود آن بر فرشهای معاصر ایرانی». نگره. شمارۀ 20، صص 31- 21.
- عمویی، حامد و حسینخانی، الهام. (1389). «کاربستهای سیاسی اساطیر در ایران باستان». علوم سیاسی. شمارۀ 13، صص 180- 139.
- فردوسی، ابوالقاسم. (1384). شاهنامۀ فردوسی. بر اساس نسخۀ نه جلدی چاپ مسکو. چاپ دوّم. تهران: ققنوس.
- فرصتشیرازی، محمدنصیر. (بی تا). آثارعجم، به تصحیح منصور رستگار. جلد 2.
- قانی، افسانه و نامورمطلق، بهمن و مهرابی، فاطمه. (1398). «بازخوانی قالی هوشنگشاهی با روش اسطورهشناسی تطبیقی کنشگرا». مطالعات تطبیقی هنر. سال نهم، شمارۀ 18، صص 49- 35.
- کرتیس، وستا سرخوش. (1376). اسطورههای ایرانی. ترجمۀ عباس مخبر، چاپ دوّم، تهران: نشرمرکز.
- کشاورز افشار، مهدی. (1393). «تصویرگرایی در فرش ایران نگاهی بر طرحهای تصویری میرزا سید علی مدرسی طراح فرش». چیدمان. سال دوّم، شمارۀ 5، صص 33- 26.
- کوپر، جین. (1379). فرهنگ مصور نمادهای سنتی. ترجمۀ ملیحه کرباسیان. تهران: نشر فرشاد.
- محمودی بختیاری، علیقلی. (1358). زمینۀ فرهنگ و تمدن ایران (نگاهی به عصر اسطوره). چاپ دوّم. تهران: شرکت افست «سهامی عام».
- مهرپویا، حسین و سلیمیپور، بنفشه و شاکرمی، طیبه و شریفینیا، اکبر. (1395). «بررسی تطبیقی نگاره دیو در مکاتب نگارگری دوران ایلخانی و تیموری». نگارینه. دورۀ 3، شمارۀ 11، صص 75- 62.
- وندشعاری، علی. (1387). «اسطوره هوشنگشاه در قالیهای تصویری دوره قاجاریه». گلجام. شماره 10، صص 100- 87.
- هینلر، جان. (1391). شناخت اساطیر ایران. ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی. چاپ شانزدهم. تهران: نشر چشمه.
- هینلر، جان. (1371). شناخت اساطیر ایران. ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی. چاپ دوّم، تهران: نشر چشمه.
- یاحقی، محمدجعفر. (1386). فرهنگ اساطیر و داستانوارهها در ادبیات فارسی. تهران: فرهنگ معاصر.
- یانگ، جولیان. (1384). فلسفه هنر هایدگر. ترجمۀ امیر مازیار. چاپ نخست. تهران: گام نو.
ب) منابع برخط