گونه‌های تأثیرپذیری ادیب پیشاوری از خاقانی در قصیده ایوان مداین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 معلم در کرمانشاه

2 عضو هیات علمی

چکیده

بینامتنیت از نظریه‌های جدید نقد ادبی است که به بررسی روابط متون و شیوه‌ی تأثیرپذیری آثار ادبی می‌پردازد. سید احمد رضی ادیب پیشاوری از شاعران برجسته عصر مشروطیت به شمار می‌رود که سبک استادان معروف قدیم به ویژه قرن پنجم و ششم را با موفقیت پیروی کرده و در زمینه قصاید، استقبال تحسین برانگیزی از خاقانی شروانی (595-520 ه- ق) شاعر صاحب سبک نموده است. از مهم‌ترین نمونه‌ی آن می‌توان‌ قصیده‌ی معروف و غرای ایوان مداین نام برد که بر ذهن و زبان ادیب پیشاوری تأثیر همه جانبه گذاشته و بستری مناسب فراهم آورده تا شاعر ‌اندیشه حکمی و سیاسی خویش را در یک قصیده بیان کند. با وجود این، به سبب دشواری‌های لفظی و معنوی شعر خاقانی شروانی و ادیب پیشاوری، نظر بسیاری از پژوهشگران و ادیبان را از پژوهش خوانش بینامتنی در دو موضع تاریخی و دو فرهنگ متفاوت، دور داشته است. از همین رو، در این مقاله با روش تحلیلی- مقایسه‌ای قصیده‌ی معروف ایوان مداین با قصیده‌‌‌‌‌‌ی تأثیر پذیرفته‌ی ادیب پیشاوری، بر اساس نظریه بینامتنیت با تأکید بر سبک شعری آن بررسی‌ شده است. نخست، عنصر موسیقی، زبان و محتوا‌ و در پایان هر مبحث به چگونگی تأثیرپذیری و نوآوری شاعر پسین پرداخته شده است. نتیجه پژوهش نشان می‌دهد که ادیب پیشاوری در ساختار سبکی و محتوا با خاقانی مشابه سازی نموده، با این حال، میزان تخیل‌آمیز بودن عناصر ادبی و مفهوم اصلی شعر یعنی وطن و برخی دگرگونی‌های زبانی سبب شده تا به تشخص سبکی بیانجامد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Types of Influence of Adib Peshawari from Khaghani in the Ode of Ivan Madain

نویسندگان [English]

  • zahra rezaee 1
  • Akbar Sayyadkooh 2
1 teacher in Kemanshah
2 Faculty member
چکیده [English]

ntertextuality is one of the new theories of literary criticism that examines the relationship between texts and the way in which literary works are influenced. Seyyed Ahmad Razi Adib Peshawari is one of the prominent poets of the constitutional era who successfully followed the style of famous old masters, especially in the fifth and sixth centuries, and in the field of poems, admired Khaghani Shervani (595-520 AH), the author. Has lightened. One of the most important examples is the famous ode and verse of Ivan Madain, which has a comprehensive effect on the mind and language of the Peshawar writer and provides a suitable context for the poet to express his legal and political thought in one ode. However, due to the verbal and spiritual difficulties of the poetry of Khaghani Shervani and Adib Peshawari, the opinion of many scholars and writers has been far from the study of intertextual reading in two historical positions and two different cultures. Therefore, in this article, with the analytical-comparative method, the famous ode of Ivan Madain with the influenced ode of Adib Peshawari, based on intertextual theory with emphasis on its poetic style has been studied. First, the element of music, language and content, and at the end of each topic, how the late poet was influenced and innovated. The result of the research shows that Adib Peshawari has similar to Khaghani in the structure of style and content, however, the level of imagination of literary elements and the main concept of poetry,

کلیدواژه‌ها [English]

  • Intertextuality
  • Ivan Madain
  • Khaghani
  • Adib Peshawari
  • Stylistics
 
ابوالحسنی، علی(1373) ‌آینه­دار طلعت یار، تهران: بنیاد
ادیب‌پیشاوری (1362)،‌‌ دیوان اشعار ادیب‌پیشاوری، تهران: سلسله نشریات «ما»
آلن، گراهام(1392)‌‌ بینامتنیت، ترجمه پیام یزدانجو، ج 4، تهران: مرکز
بشردوست، مجتبی ( 1379) در جستجوی نشابور، تهران: نشر ثالث و نشر یوشیج
حق‌جو و همکاران (1398) بررسی مقایسه‌ای سازه‌های تصویر اشعار متوچهری با شاعران سبکی سبک خراسانی، بوستان ادب، ش اول، صص 1-22
خاقانی، افضل‌الدین بدیل( 1374) دیوان. تصحیح ضیاءالدین سجادی. چ 5. تهران:  زوار.
درویشی نیافندی، مرتضی و ابوالقاسم امیراحمدی(1401) تحلیل تاثیر حافظ از مولانا، تفسیر تحلیل متون زبان و ادبیات‌فارسی‌دهخدا، دوره 14، ش51، صص 135-109
راستگو،‌‌ محمد(1382) هنر سخن‌آرایی (فن بدیع)‌‌ چاپ اول،‌‌ تهران : سمت، 1382
زرقانی،‌‌ سید مهدی، (1384) چشم‌انداز شعر معاصر ایران، تهران:‌‌ ثالث
زرین‌کوب، عبدالحسین(1361)نقد ادبی، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر
شایگان‌فر، حمید، (1380)‌‌ نقد ادبی، تهران: دستان
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1390) با چراغ و آینه، تهران: سخن.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1373) موسیقی شعر،‌‌ تهران: آگاه
شمیسا، سیروس( 1379) معانی، تهران : میترا
شمیسا، سیروس( 1381) سبک‌شناسی نظم، تهران: فردوس
صادقی، لیلا – در دست چاپ
علوی مقدم،‌‌ مهیار(1377)‌‌ نظریه­های نقد ادبی، تهران: سمت،
فتوحی‌‌،محمود (1385) بلاغت تصویر، تهران: نشر سخن
گراهام، گوردن (1383)‌‌ فلسفه هنرها، ترجمه مسعود علیا، تهران: ققنوس،. 1383
معدن‌کن، معصومه(1389 )‌‌ بزم دیرینه‌ی عروس، ج 4، تهران : مرکز نشر دانشگاهی
مکاریک،ریما(1385) دانشنامة نظریه‌های ادبی ترجمـه‌ مهـاجر و نبوی، تهران: آگه.
نامورمطلق، بهمن(1390)‌‌ درآمدی بر بینامتنیت، تهران: سخن
نامورمطلق،بهمن (1388)‌‌ تحلیل بینامتنی‌تا‌بیناگفتمانی‌‌، فرهنگستان‌‌ هنر،ش1، صص 73- 94.
نیوتون،‌‌ اریک(1386)‌‌ معنی زیبایی، ترجمه پرویز مرزبان، تهران: علمی و فرهنگی
همایی، جلال الدین(1383)  فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: توس
یاحقی، محمدجعفر( 1388) فرهنگ اساطیر و داستان‌واره‌ها، تهران: فرهنگ معاصر
یزدان‌جو، پیام(1381)‌‌ ادبیات پسامدرن، تهران: مرکز