واکاوی رویکرد و نقش نیروی ژاندارمری در قبال دو رویداد جنگ جهانی اول و کودتای سوم اسفند 1299

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشگاه شهید بهشتی، گروه تاریخ

چکیده

چکیده                                                                                
تأسیس یک نیروی نظامی ملی از اولین برنامه‌های نمایندگان ملت در مجلس اول مشروطیت بود. عمر کوتاه مجلس و کودتای محمدعلی‌شاه، از موانع اصلی در تحقق این آرمان گشت. با تلاش‌های نمایندگان و آزادی‌خواهان در مجلس دوم، نیروی ژاندارمری دولتی تأسیس شد. نیرویی که از زمان شکل‌گیری تا ادغام در ارتش متحد الشکل، نقشی پویا و فعّال در تحولات کشور ایفا نمود. این جستار می‌کوشد با واکاوی بسترها، تأثیرگذاری آن‌ها را در رویکرد و نقش نیروی ژاندارمری در دو رویداد جنگ جهانی اول و کودتای سوم اسفند 1299 را مورد پژوهش قرار دهد. نوشتار با روش تاریخی و رویکرد توصیفی-تحلیلی به واکاوی موضوع پرداخته و یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، پیوند گروهی از افسران ژاندارمری با دموکرات‌ها و استقلال عمل افسران ایرانی موجب اتحاد ژاندارمری با ملّیون در تقابل با قوای روسیۀ تزاری و انگلستان گشت؛ اما آسیب‌های جنگ و بحران‌‌های عمیق مالی و سیاسی که کشور را به ورطۀ تجزیه و تحت ‌الحمایگی کشانده بود، آرمان‌ها و اهداف افسران ژاندارمری‌ را به محاق برد و نیروی ژاندارمری در واکنش به این وضعیت با انفعال و همکاری بخشی از بدنۀ این نیرو با کودتای سوم اسفند 1299 همراه گشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyzing The Approach And Role Of The Gendarmerie Force Towards The Two Events Of The First World War And The Third Coup Of March 1299/1920

نویسندگان [English]

  • Hashem Aghajari 1
  • saeed Agharezaee 2
2 Shahid Beheshti University, Department of History
چکیده [English]

 Abstract
The establishment of a national military force was one of the first plans of the nation's representatives in the first constitutional parliment. The short life of the parliament and Mohammad Ali Shah's coup became one of the main obstacles in realizing this goal. With the efforts of representatives and libertarians in the second parliament, the governmental gendarmerie force was established. A force that played a dynamic and active role in the country's developments from the time of its formation until its integration into the unified army. This essay tries to research the influence of the gendarmerie forces in the two events of the First World War and the coup on third of Esfsnd 1299 (february 22nd 1920) by analyzing the bases. The essay examines the issue through a historical method with a descriptive-analytical approach and the findings of the research show that the connection of a group of gendarmerie officers with the democrats and the independence of Iranian officers led to the union of the gendarmerie with the nationalists in opposition to the forces of Tsarist Russia and England; But the damage of the war and the deep financial and political crises that had led the country to the abyss of disintegration and subjugation, took the ideals and goals of the gendarmerie officers and the gendarmerie force reacted to this situation with passivity and the cooperation of a part of this force with the coup  on third of Esfsnd 1299 (february 22nd 1920)accompanied.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Gendarmerie
  • World War I
  • March 3 coup
  • democrats

مراجع

منابع
آوری، پیتر. (1369). تاریخ معاصر ایران. ترجمۀ محمد رفیعی مهرآبادی. ج. اول. تهران: عطایی.
آیرونساید، ادموند. (1373). خاطرات سری آیرونساید. تهران: موسسۀ پژوهش و مطالعات فرهنگی، موسسۀ فرهنگی رسا.
اتابکی، تورج.(1397). ایران و جنگ جهانی اول: آوردگاه ابردولت‌ها. ترجمۀ حسن افشار. تهران: نشر  ماهی.
اسناد محرمانۀ وزارت خارجۀ بریتانیا دربارۀ قرارداد 1919 ایران و انگلیس. (1365). ترجمۀ جواد شیخ‌الاسلامی. ج. اول و دوم. تهران: انتشارات کیهان.
افسر، پرویز .(1332). تاریخ ژاندارمری ایران. قم: چاپخانۀ قم.
اوکانر، فردریک. (1376). خاطرات (از مشروطه تا جنگ جهانی اول). ترجمۀ حسن زنگنه. تهران: نشر شیرازه.
بهار(ملک‌الشعرا)، محمدتقی. (1357). تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران. ج. اول. تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی با همکاری انتشارات امیرکبیر.
بهار، مهرداد. (1369). دربارۀ قیام ژاندارمری خراسان (مجموعۀ اسناد و مدارک). تهران: انتشارات معین.
دشتی، علی. (1355). پنجاه و پنج. تهران: انتشارات امیرکبیر.
دولت‌آبادی، یحیی. (1371). حیات یحیی. ج. دوم تا چهارم. تهران: انتشارات فردوسی.
دیوان‌بیگی، رضاعلی. (1351). سفر مهاجرت در نخستین جنگ جهانی اول. تهران: چاپخانۀ بانک ملی ایران.
ذوقی، ایرج. (1368). تاریخ روابط سیاسی ایران و قدرت‌های بزرگ 1925- 1900. تهران: پازنگ.
زینویف، ایوان الکسیویچ. (1362). انقلاب مشروطیت ایران: نظرات یک دیپلمات روس. ترجمۀ ابوالقاسم اعتصامی. تهران: نشر اقبال.
سایکس، سرپرسی. (1370) تاریخ ایران. ترجمۀ سیدمحمدتقی فخرداعی. ج. اول و دوم. تهران: انتشارات دنیای کتاب.
سپهر، احمدعلی. (1362). ایران در جنگ بزرگ. چ. دوم. تهران: نشر علمی.
شوستر، ویلیام مورگان. (1385). اختناق ایران. ترجمۀ حسن افشار. تهران: نشر ماهی.
 شیخ الاسلامی، محمدجواد. (1368). سیمای احمدشاه قاجار. ج. اول. تهران: نشرگفتار.
طوسی، ر. (1369). ارتش ایران (1259- 1286). مجموعۀ مقالات تاریخ معاصر ایران. ج. دوم. تهران: موسسۀ پژوهش و مطالعات فرهنگی.
غنی، سیروس. (1377). ایران، برآمدن رضاخان، برافتادن قاجار و نقش انگلیسی‌ها. ترجمۀ حسن کامشاد. تهران: انتشارات نیلوفر.
قائم‌مقامی، جهانگیر. (1355). تاریخ ژاندارمری ایران از قدیمی‌ترین ایام تا عصر حاضر. تهران: انتشارات ادارۀ روابط عمومی ژاندارمری شاهنشاهی.
قائم‌مقامی، رضاقلی. (1333). وقایع غرب ایران در جنگ جهانی اول: صحنۀ کارزار و غرش توپ‌ها. بی‌جا: بی‌نا.
کاتوزیان، محمدعلی همایون. (1372). اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسلۀ پهلوی. ترجمۀ محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی. تهران: نشر مرکز.
کاظمی، باقر. (1390). یادداشت‌هایی از زندگانی باقر کاظمی. به کوشش داوود کاظمی، منصوره اتحادیه. ج. دوم. تهران: نشر تاریخ ایران.
کتاب آبی (اسناد وزارت خارجه انگلستان). (1369). ترجمۀ احمد بشیری. ج. چهارم و پنجم، تهران: نشر نو.
کتاب نارنجی (اسناد وزارت خارجۀ روسیه). (1366). ترجمۀ احمد بشیری. ج. دوم و سوم. تهران: نشر نو.
کسروی، احمد. (1354). تاریخ مشروطۀ ایران، چ. یازدهم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
کرونین، استفانی. (1377). ارتش و تشکیل حکومت پهلوی. ترجمۀ غلامرضا علی بابایی. تهران: انتشارات خجسته.
گرکه، اولریخ. (1377). پیش به سوی شرق. ترجمۀ پرویز صدری. ج. اول. تهران: انتشارات کتاب سیامک.
لوسوئور، امیل. (1368). نفوذ انگلیسی‌ها در ایران. ترجمۀ محمدباقر احمدی ترشیزی. بی‌جا: شرکت کتاب برای همه.
مدنی، جلال‌الدین. (1369). تاریخ تحولات سیاسی و روابط خارجی ایران از انقلاب مشروطیت تا انقراض قاجاریه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
مکی، حسین. (1359). تاریخ بیست سالۀ ایران. ج. اول. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ملایی توانی، علیرضا. (1378). ایران و دولت ملی در جنگ جهانی اول. تهران: موسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران.
 ملیکف، ا. س. (1358). استقرار دیکتاتوری رضاخان در ایران. ترجمۀ سیروس ایزدی. تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
مهدی‌نیا، جعفر. (1369). نخست‌وزیر ایران (زندگی سیاسی سیدضیاءالدین طباطبایی). تهران: انتشارات پانوس.
میرزایی، محسن. (1383). تاریخچۀ بریگاد و دیویزون قزاق. ج. اول. تهران: نشر علم.
میلسپو، آرتور. (1356). مأموریت آمریکایی‌ها در ایران. ترجمۀ حسین ابوترابیان. تهران: انتشارات پیام.
هوشنگ مهدوی. عبدالرضا. (1361). تاریخ روابط خارجی ایران از ابتدای دوران صفویه تا پایان جنگ دوم جهانی. تهران: امیرکبیر.
یزدانی، سهراب. (1396). کودتاهای ایران. تهران: نشر ماهی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار