تجارت خارجی خشکبار و گیاهان دارویی کرمان در دورۀ قاجار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه جیرفت

چکیده

چکیده
کرمان در دورۀ قاجار یک مرکز کارگاهی محسوب می‌شد. مهمترین کالاهای تجاری کرمان در سراسر دورۀ قاجار شال و فرش کرمان بودند که گاهی بیش از 99 درصد صادرات کرمان را به خود اختصاص داده بودند. در فهرست اقلام تجاری کرمان در دورۀ قاجار فرآورده‌های گیاهی و خشکبار نیز به فراوانی موجود بود. بنابراین مسئلۀ اصلی، نسبت تولیدات کشاورزی و گیاهی با محصولات کارگاهی در کرمان است. پژوهش پیش رو با ماهیت تاریخ اقتصادی و با ترکیبی از روش آماری و توصیفی–تحلیلی در پی پاسخی برای این پرسش بود که: خشکبار و گیاهان دارویی چه جایگاهی در تجارت خارجی کرمان در دورۀ قاجار داشتند؟ نتایج پژوهش نشان داد که پسته، بادام، زیره، صمغ کتیرا و حنا مهمترین خشکبار و گیاهان دارویی کرمان در دورۀ قاجار بودند. این اقلام بعد از تولیدات کارگاهی مشتمل بر شال و فرش، مهمترین اقلام صادراتی کرمان را تشکیل می‌دادند. هرکدام از این کالاها به تناوب مهمترین کالای تجاری کرمان بعد از فرش کرمان محسوب می‌شدند. اما از آن میان پسته مهمترین محصول صادراتی کرمان بعد از فرش بود. صادرات پسته در سال 1328-1327ق/1910-1909م به تنهایی 60/4 درصد کل رقم صادرات خارجی کرمان را به خود اختصاص داد. ارزش این فرآرده‌ها نسبت به کل صادرات کرمان از 44/0 تا 08/11 درصد در نوسان بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Foreign Trade of Nuts and Medicinal Plants of Kerman in the Qajar Period

نویسنده [English]

  • Reza Sehhat Manesh
Department of History, university of Jiroft, Jiroft
چکیده [English]

Abstract
Kerman was a workshop center during the Qajar period. The most important commercial goods of Kerman throughout the Qajar period were shawls and carpets of Kerman, which sometimes accounted for more than 99% of Kerman’s exports. In the list of commercial items of Kerman in the Qajar period, plant products and dried fruits were also abundantly available. Therefore, the main issue is the ratio of agricultural and plant products with workshop products in Kerman. The present study, with the nature of economic history and a combination of statistical and descriptive-analytical methods, sought an answer to the question: What was the place of nuts and medicinal plants in Kerman’s foreign trade during the Qajar period? The results showed that pistachio, almond, cumin, tragacanth gum and henna were the most important nuts and medicinal plants of Kerman in the Qajar period. These items were the most important export merchandise of Kerman after the production of workshops including shawls and carpets. Each of these goods was considered as the most important commercial product of Kerman after Kerman carpet. But among them, pistachio was the most important export product of Kerman after carpet. Pistachio export in 1328-1327 AH / 1909-1910 AD alone accounted for 4.60% of the total foreign export figure of Kerman. The value of these products in relation to the total exports of Kerman ranged from 0.44 to 11.08 percent

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Dried fruits
  • India and Britain
  • pistachios
  • almonds
  • tragacanth gum

مراجع

  • منابع فارسی

    احمدی کرمانی، یحیی(1386). فرماندهان کرمان. تصحیح باستانی پاریزی. تهران. نشر علم.

    اشرف، احمد (1359). موانع تاریخی رشد سرمایه‌داری در ایران. چاپ اول. تهران: انتشارات زمینه.

    بیگدلی، علی و رضا صحت‌منش (1394). «شال‌بافی کرمان در دورۀ قاجار1296-1209ق).» پژوهش‌های تاریخی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان. سال پنجاه و یکم. دورۀ جدید. سال هفتم. شمارۀ اول (پیاپی 25). بهار. 18-1.

    بی نام(1385). رسالۀ دهات کرمان در: جغرافیای کرمان وزیری،در: جغرافیای کرمان. احمدعلی‌خان وزیری. تصحیح باستانی پاریزی: تهران: نشر علمی.

    جمال‌زاده، محمدعلی (1384). گنج شایگان: اوضاع اقتصادی ایران. تهران: سخن.

    ساویج لندور، آرنولد هنری (1392). ایران در آستانۀ مشروطیت. ترجمۀ علی اکبر رشیدی. چاپ دوم. تهران: اطلاعات.

    سایکس، سرپرسی مالزورث (1336). سفرنامۀ سایکس. ترجمۀ حسین سعادت نوری. چاپ دوم. تهران: ابن سینا.

    سدیدالسلطنه مینابی بندرعباسی، محمدعلی‌خان (1368). بندرعباس و خلیج فارس «اعلام الناس فی احوال بندرعباس». تصحیح، مقدمه و فهارس از احمد اقتداری. چاپ دوم. تهران: دنیای کتاب.

    صحت‌منش، رضا (1397). «بررسی ارتباط نظام سرمایه‌داری با فرش‌بافی کرمان در دورۀ قاجار». گلجام نشریۀ انجمن علمی فرش ایران. شمارۀ 35. بهار و تابستان 1398. 116-97.

    عیسوی، چارلز (1362). تاریخ اقتصادی ایران(عصر قاجار، 1332-1215ق). ترجمۀ یعقوب آژند. چاپ اول. تهران: نشر گستره.

    عین‌السلطنه قهرمان‌میرزا (1374). روزنامۀ خاطرات عین‌السلطنه. به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار. ج 5. تهران: اساطیر.

    فلور، ویلم (1391). اوزان و مقیاس‌ها در عصر قاجار. ترجمۀ مصطفی نامداری منفرد. چاپ اول. تهران: آبادبوم.

    کتاب آبی (1362). گزارش‌های محرمانۀ وزارت امور خارجۀ انگلیس دربارۀ انقلاب مشروطۀ ایران. به کوشش احمد بشیری. ج 4 و 5. چاپ اول. تهران: نشر نو.

    کرزن، جرج. ن (1373). ایران و قضیۀ ایران. ترجمۀ غلامعلی وحید مازندرانی. 2ج. چاپ چهارم. تهران: علمی و فرهنگی.

    ملکم، سر جان (1380)، تاریخ کامل ایران. ترجمۀ میرزا اسماعیل حیرت، چاپ اول. تهران: افسون.

    میرزا رضا مهندس (1386). سفرنامه. به کوشش مجید نیک‌پور. چاپ اول. کرمان: مرکز کرمان شناسی.

    ناظم‌الاسلام کرمانی (1384).  تاریخ بیداری ایرانیان. تهران: امیرکبیر.

    وزیری کرمانی، احمدعلی‌خان (1385). جغرافیای کرمان. تصحیح باستانی پاریزی. تهران: نشر

    علمی.

    همت کرمانی، محمود (1389). تاریخ مفصل کرمان. چاپ هفتم. تهران: انتشارات گلی.

    منابع لاتینی

    • Abbott, Keith Edward,(1855), Geografphical Notes, Taken during a Journey in Persia in 1849 and 1850, Journal of the Royal Geographical Society of London, Vol.25, pp.1-78.
    • Floyer, Ernest Ayscoghe (1882), Unexplored Baluchistan,  Mekran, Bashkurd, PERSIA, Kurdistan, and Turkey. London: Griffith & Farran.
    • Lorimer, John Gordon (19015). Gazetter of The Persian Gulf, Oman And Centeral Arabia. Vol II A. Geographicall And Statistical. Calcutta: Superintendent Government Printing, India. Republished in 1970 by Greg international publishers Limited Westmead, Farnborough, Hants, England And Irish University Press, shanon, Ireland, printed in Holand.

    مجلات

    مجله کاوه (1286). ش 21. 8-7.

    اسناد

    «اسناد پارلمانی انگلستان، اسناد کنسولگری انگلستان در اصفهان 1906-1901م» (1390) ترجمۀ مریم کمالی. اسناد بهارستان. شمارۀ اول. بهار. 253-240.

    «اسناد پارلمانی انگلستان(2) کرمان 1904-1902م» (1390)، ترجمۀ مریم کمالی. " اسناد بهارستان. سال اول، شمارۀ دوم، تابستان 1390، 348-333.

    «اسناد پارلمانی انگلستان(3) کرمان 1906-1904م». (1390)، ترجمۀ مریم کمالی. اسناد بهارستان، سال اول، شمارۀ سوم، پاییز1390، 370-359.

    «اسناد پارلمانی انگلستان(4) کرمان 1908-1907م»(1390)، ترجمۀ مریم کمالی. اسناد بهارستان، سال اول، شمارۀ چهارم، زمستان 1390.

    «اسناد پارلمانی انگلستان(5) کرمان 1912-1909م»(1391)، ترجمۀ مریم کمالی. اسناد بهارستان، سال دوم، شمارۀ پنجم، بهار 1391.

    «اسناد پارلمانی انگلستان(6) کرمان 1913-1912م»(1392)، ترجمۀ مریم کمالی. اسناد بهارستان، دورۀ جدید، شمارۀ اول، بهار 1392.

    «اسناد پارلمانی انگلستان(7) کرمان 1914-1913م» (1392)، ترجمۀ مریم کمالی. اسناد بهارستان، دورۀ جدید، شمارۀ دوم، تابستان 1392.

    اسناد وزارت امور خارجه، کارتن 54، پوشۀ 23، سند 2، 1331ق.

    • diplomatic and consular reports Persia,( 1903), no 3032 annual series, report for the year 1902-03 on the trade of the Kerman consular district, London: Harrison and sons.
    • diplomatic and consular reports Persia,( 1905), no 3374 annual series, report for the year 1904-05 on the trade of the Kerman consular district, London: Harrison and sons.
    • diplomatic and consular reports Persia,( 1906), no 3682 annual series, report for the year 1905-06 on the trade of the Kerman consular district, London: Harrison and sons.
    •  diplomatic and consular reports Persia,( 1907), no 3839 annual series, report for the year 1906-07 on the trade of the Kerman consular district, London: Harrison and sons.
    •  diplomatic and consular reports Persia,( 1908), no 4087 annual series, report for the year ending march 20, 1908 on the trade of the Kerman consular district, London: Harrison and sons.
    • diplomatic and consular reports Persia,( 1915), no 5482 annual series, report for the year 1913-1914, on the trade of the Kerman consular district, London: Harrison and sons.
    • The National Archives, Kerman diary from 18th to 24th October 1907, Fo 248/906, 1907, 408
    • The National Archives, Kerman diary from Ist to 7th November 1907, Fo 248/906, 1907, 418.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار