بررسی سیر موضوعی و تاریخی عبید پژوهی در مقالات علمی فارسی.

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه شیراز

2 دانشجوی دانشگاه شیراز

چکیده

چکیده
     دربارۀ عبید زاکانی، اندیشه و آثار و مقام طنزپردازی او در ادب فارسی مقالات فراوانی نوشته شده است. با توجه به حجم آثار و تداوم سیر این‌گونه تحقیقات لازم است آثار منتشر شده بررسی شوند تا با آشنایی به نقاط قوت و ضعف این دسته از پژوهش‌ها بتوان از نتایج آن در پر کردن خلاء‌های موجود در این بخش بهره برد. در این پژوهش با روش تحلیل محتوا و با استفاده از آمار، به بررسی سیر موضوعی و تاریخی مقالات علمی عبیدپژوهی پرداخته شده است و حدود 71 مقالۀ نوشته شده در بازۀ زمانی 1300 تا 1400 مورد بررسی قرار گرفته است. مقالات در شش دورۀ تاریخی و در هفت موضوع طنز عبید، زندگی‌نامۀ عبید، معرفی آثار، محتوا و مضمون، شگردهای بلاغی و طنزپردازی، بررسی‌های تطبیقی و بررسی نظریه‌های ادبی در آثار عبید؛ مورد بررسی و طبقه‌بندی قرار گرفته‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد، بیشترین مقالات این حوزه در دهۀ نود نوشته شده‌اند که به لحاظ کیفیت نیز نسبت به دوره‌های قبل، دارای تنوع موضوع و کیفیت تحلیلی مناسب‌تر هستند، اما با وجود این، هنوز دارای نواقص زیادی از جمله پرداختن به کلیات و ارائه نکردن آمار در مقالاتی که نیاز به تعیین بسامد داشته‌اند، تسلط نداشتن بر روش‌های مطالعات جدید همچون مطالعات تطبیقی و نیز نظریه‌های ادبی، اهمیت زیاد به ساختار مقاله و کلیشه‌ای شدن آن و توجه کمتر به محتوا و استدلال و تحلیل‌های علمی؛ می‌باشند. بیشترین مقالات حوزۀ عبیدپژوهی پس از دهۀ نود، در دهۀ هفتاد نوشته شده است، اما مقالات دهۀ هشتاد اگرچه از نظر تعداد، کمتر از مقالات دهۀ هفتاد است؛ به لحاظ کیفیت و تنوع موضوع نسبت به مقالات پیشین ساختار و محتوای علمی‌تری دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A study of Thematic and Historical course of Obaid Zakani Studies in Persian Scientific Articles

نویسندگان [English]

  • |, Mohammad Hossein Karmi 1
  • raziye jafari 2
2 shirazu.ac.ir
چکیده [English]

Abstract
Many articles have been written about Obaid Zakani, his thoughts and works, and his status as a satirist in Persian literature. Due to the volume of works and the continuity of such research, it is necessary to review the published works in order to be familiar with the strengths and weaknesses of this type of research so that its results can be used to fill the gaps in this section. In this research, the thematic and historical course of Obaid pajoohi's scientific articles has been studied and about 70 articles written in the period of 1300 to 1400 have been studied. Articles in six historical periods and in six subjects: Obaid's satire, Obaid's biography, introduction of works, content and theme, rhetorical techniques and satire, comparative studies and study of literary theories in Obaid's works; They have been studied and classified by content analysis and statistics Studies show that most articles in this field were written in the nineties, which in terms of quality have a better variety of topics and analytical quality than previous periods, but still have many shortcomings, including addressing the generalities and not providing statistics in most articles. Lack of mastery of new study methods such as comparative studies as well as literary theories, great importance to the structure of the article and its stereotyping, and less attention is paid to the content, reasoning and scientific analysis. After the 90s, the most articles in the field of Obaid research were written in the 70s, but the articles of the 80s, although in terms of number, are less than the articles of the 70s. In terms of the quality and diversity of the subject, they have a more scientific structure and content than the previous articles.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Obaid Zakani
  • Obaid Research Articles
  • Social Criticism
  • Satire Research
  • Social Humor
منابع
ابراهیمی‌پور، زهرا، (1390). «عناصر طنزآمیز در آثار عبید زاکانی». رشد آموزش زبان و ادب فارسی، شمارۀ 99، صص 34- 30
امیدسالار، محمود، (1366). «ملاحظاتی دربارۀ لطائف عبید زاکانی در رسالۀ دلگشا». ایران‌نامه، شمارۀ 22، صص247- 228
بارانی، محمد، (1385). «شام شقاوت زمانه در باریک بینی‌های عبید». مجلۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال چهارم،شمارۀ6، صص 72- 56
باقری، بهادر و صدیقه مسعودی، (1390).«تحلیل بسامدی نقد اجتماعی در آثار عبید زاکانی». پژوهش‌های ادبی، شمارۀ 32-31 ، صص 32- 9
بزرگی، علی جان، (1385). «فلسفۀ شعر سیاسی عبید زاکانی». قند پارسی، شمارۀ 33و 34، صص 149- 132
بهمنی، اردشیر، (1355).«عبید شاعر هزل و طنز؛ مشتمل بر پژوهشی دراحوال عبید و اوضاع سیاسی، اخلاقی و اجتماعی عصر وی». ارمغان ، دورۀ 45، شمارۀ 7و8، صص439-433
بهمنی، اردشیر، (1355). «عبید شاعر هزل و طنز». ارمغان، شمارۀ9، صص501-497
بیگ‌زاده، خلیل و ساناز خوش‌حساب(1395)، «بررسی طنز در حکایت‌های رسالۀ دلگشا براساس الگوی رابرت لیو». زبان و ادب فارسی، سال شصت و نهم، شمارۀ 234، صص 32- 18
پورجوادی، نصرالله، (1380).«دو فرهنگ طنزآمیز از اصطلاحات صوفیان در اسامی غذاها». نامۀ فرهنگستان، دورۀ 5، شمارۀ 1 (پیاپی17)، صص 42-35
جلالی، مریم، (1396).«وجوه ابهام نحوی در ساختار طنزهای رسالۀ دلگشا با تکیه بر تئوری فوناژی». پژوهش‌های زبانشناختی در زبان‌های خارجی، دورۀ 7، شمارۀ 2، صص 376-355
چفتچی، حسن، (1378). «یک اثر ناشناخته از عبید زاکانی: شرح الچغمینی». ایران‌شناسی، سال یازدهم، شمارۀ 4، صص 876-873
حاجیان، خدیجه و لیلا احمدی، (1396). «نگاهی به سیر تاریخی و موضوعی مقالات حافظ‌پژوهی از آغاز تا سال 1390».  مطالعات ایرانی، سال شانزدهم، شمارۀ 31، صص 52- 36
حری، ابوالفضل، (1397). «کاربست نظریۀ معنایی انگاره‌بنیاد در طنزهای اقلیمی رسالۀ دلگشا». جستارهای زبانی، دورۀ9، پیاپی 44، شمارۀ 2، صص 87- 63
حسن‌لی،کاووس، (1380). فرهنگ سعدی‌پژوهی، شیراز: مرکز سعدی شناسی.
حقیقی، فرزام، (1399). «موش و گربۀ منسوب به عبید زاکانی و روایت‌های گوناگون آن».  فرهنگ و ادبیات عامه، سال هشتم، شمارۀ 35، صص 219- 189
حکیم آذر، محمد، (1394). «تأملی در محتوای اجتماعی طنز عبید». پژوهش‌های نقد ادبی و سبک‌شناسی، پیاپی، 22، شمارۀ 2، صص 121- 97
حلبی، علی‌اصغر، (1384). زاکانی‌نامه، چاپ اول، تهران: زوار
حلبی، علی‌اصغر، (1377). عبید زاکانی بنیانگذاران فرهنگ امروز، شمارۀ47 ، تهران: طرح نو
حیدری، علی، (1398). مقاله‌شناسی توصیفی انتقادی حافظ‌پژوهی از سال 1371 تا 1380، رسالۀ دکتری تخصصی، راهنما: ابوالقاسم قوام، مشاور: عبدالله رادمرد، دانشگاه فردوسی مشهد
ذوالفقاریان، فاطمه و مرتضی منشادی،(1398). «پدیدار وارونۀ خویش‌کاری در اخلاق الاشراف عبید زاکانی».  جامعه‌شناسی سیاسی ایران، سال دوم، پیاپی 5، شمارۀ 1، صص 93-75
رادفر، ابوالقاسم، (1385). «عبید زاکانی نابغۀ هزل و طنز در سدۀ هشتم». قند پارسی، شمارۀ 35، صص 162- 153
رستمی، فرشته، (1387). «ادبیات شگرف و عبید زاکانی».  متن پژوهی ادبی، شمارۀ 35، صص 83- 54
زارعی، مهرداد و عفت نقابی، (1399). «رد پای نثر عبید زاکانی در کاریکلماتورهای پرویز شاپور». نثر پژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنرکرمان، سال بیست و سوم، شمارۀ 47، صص100- 76
زاکانی، عبید، (1382). کلیات عبید زاکانی،(تصحیح، تحقیق، شرح و ترجمۀ حکایات عربی)، ترجمۀ پرویز اتابکی، چاپ دوم، تهران: زوار
س. ص، (1304). «عبید زاکانی». فرهنگ، سال دوم، شمارۀ 12، صص 417- 411
صادقی، علی اشرف، (1379). «یک فهلوی دیگر از عبید زاکانی(؟)». زبان‌شناسی، شمارۀ 29، صص 17- 15
صالحی، عسکر و سونیا بهرو بنمار، (1399). «بررسی حکایت‌های عبید زاکانی از منظر مینی‌مالیسم». مطالعات داستانی، سال ششم، شمارۀ 2، صص 74- 55
صنیع، مهین، (1354). عبید شاعری ناشناخته، نشریۀ وحید، شمارۀ 188، صص 1148-1145
عرب‌نژاد، زینب و دیگران، (1397). «بررسی تطبیقی دو حماسۀ مضحک، موش و گربه و تجاوز به طرۀ گیسو». ادبیات تطبیقی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال دهم، شمارۀ 19، صص 156-137
عظمت‌مدار فرد، فاطمه و دیگران، (1397). «بررسی ظرفیت سه داستان از رسالۀ دلگشای عبید زاکانی براساس مؤلفه‌های تفکر فلسفی لیپمن». مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز، سال نهم، پیاپی 18، شمارۀ 2، صص 122-99
کرمی، مهناز و سید احمد حسینی کازرونی، (1393). «پیشینۀ عصیان سیاسی و نقد قدرت در اشعار سیف فرغانی و عبید زاکانی». تحلیل و نقد متون زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ22، صص 54- 34
کریمی، علی‌اشرف و دیگران، (1400). «بررسی شگردهای طنزپردازی عبید زاکانی». سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی(بهار ادب)، دورۀ 14، شمارۀ 63، صص 50- 35
گل محمدی، یدالله، (1394). بررسی سیر تحول شاهنامه‌پژوهی در ایران از سال 1386 تا سال 1392، پایان‌نامه کارشناسی ارشد،راهنما: مهدی محبتی، مشاور: فریده وجدانی، دانشگاه زنجان
گنج‌کریمی،الهام و دیگران،(1399). «آسیب‌شناسی مقالات عطارپژوهی در حوزۀ ادبیات تطبیقی». کاوش‌نامه، سال بیست و یکم، شمارۀ 46، صص 98- 69
گندم‌کاری، پروانه و محمدرضا قاری، (1399). «مقایسۀ تطبیقی عشاق‌نامۀ عبید زاکانی و روح العاشقین شاه شجاع کرمانی از منظر ساختار ده‌نامه سرایی». سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی(بهار ادب)، سال سیزدهم، پیاپی 48، شمارۀ 2، صص 232- 213
مجابی،جواد، (1395). تاریخ طنز ادبی ایران، تهران: نشر ثالث
محجوب، محمدجعفر، (1373). «بررسی آثار عبید زاکانی». ایران‌شناسی، سال ششم، شمارۀ 3، صص 509- 491
مینوی، مجتبی، (1336). »قصۀ موش و گربۀ منظوم ».یغما، شمارۀ113، صص 416-401
ناتل خانلری، پرویز، (1325). «عبید یک منتقد اجتماعی زبردست». سخن، شمارۀ 6 و 7، صص 97 – 86
نظری منظم، هادی و فرشته آذرنیا، (1395). «بررسی تطبیقی طنز در آثار جاحظ و عبید زاکانی». کاوش‌نامۀ ادبیات تطبیقی، سال پنجم، شمارۀ 22، صص 250- 235
نظری منظم، هادی و سید مهدی مسبوق، (1393). «رسالت طنز در شعر ابوالشمقمق و عبید زاکانی». ادبیات تطبیقی، سال ششم، شمارۀ 11، صص 422- 402
نوح، نصرت الله، (1356). «یغمای جندقی عبیدی دیگر در دورۀ قاجار(2)». یغما، شمارۀ 354، صص 737- 731
نوروزی، زینب، (1385). بررسی تحلیلی توصیفی مقالات فارسی مربوط به نظامی در ایران (1300-1380)، استاد راهنما: محمدحسین کرمی، دانشگاه شیراز
وارسته، خسرو، (1335). «عبید زاکانی هَزّال یا حکیم؟».  مردم‌شناسی و فرهنگ عامه، سال اول، شمارۀ 3، صص 137- 128
وامقی، ایرج، (1348).«جهنمی است هجاگو: عبید زاکانی!( تحقیقی دربارۀ عبید زاکانی)(3)». نگین، شمارۀ 52، صص 16- 15
وامقی، ایرج، (1336). «عبید زاکانی طنزپرداز روزگاران خاموشی». آشنا، شمارۀ 34، صص75 -64