تحلیل مفاهیم اخلاقی، تعلیمی و تربیتی مثل‌های‌ زبان لکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

فرهنگ عامه برخاسته از متن و ژرفای زندگی مردم و سرشار از مطالب ناگفته و نکات کلیدی، پیرامون حیات اقوام و ملت‌ها، در دوره‌های مختلف است. مثل‌ها از مبانی فرهنگ عامه اقوام و ملت‌هاست و دارای خصوصیات متعدد می‌باشد. ارائه و آموزش مفاهیم و موضوعات اخلاقی، تعلیمی و تربیتی مرتبط با زندگی افراد در راستای بهسازی آن، از اساسی‌ترین ویژگی‌های مثل‌ها محسوب می‌شود. پژوهش حاضر که شیوه‌ای توصیفی- تحلیلی دارد، با تکیه بر همین ویژگی امثال و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و داده‌های میدانی، انجام شده است. به همین منظور، در آن، مثل‌های مردم لک، از مردمان اصالت‌دار ایرانی، از نظر برخورداری از مفاهیم اخلاقی، تعلیمی و تربیتی، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش، نشانگر نمود فراوان مفاهیم اخلاقی، تعلیمی و تربیتی در محتوای مثل‌های لکی است و بر اهمیت آن‌ها در نزد مردم لک تأکید دارد. نیز گواهی بر توجه بسیار این قوم ایرانی به نقش و کارکرد آموزندگی مثل‌ها و بهره‌گیری حداکثری از آن می‌باشد. مفاهیم و موضوعات اخلاقی، تعلیمی و تربیتی موجود در مثل‌های لکی، گسترده و در بر دارندۀ بخش‌های گوناگون زندگی همچون «معاش»، «معاشرت»، «تدبیر و ساماندهی امور»، «ازدواج»، «اعتقادات الهی»، «تجارت و شراکت»، «مسائل تربیتی»، «فضیلت‌های اخلاقی» و «رذیلت‌های اخلاقی»، است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing Moral, Didactic and Educative Contents of Lakish Proverbs

نویسنده [English]

  • Farshad Eskandari Sharafi
PhD Student of Persian Language and Literature, Persian Language and Literature Department, Faculty of Literature and Human Sciences, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

Common culture arises from the depth of human life steeped in unsaid contents and key notes about the life of tribes and nations during various eras. In fact, these proverbs are the manifestations of common cultures of tribes and nations holding different features, although presenting and teaching moral, didactic and educative contents related to the development of people’s lives is considered as their most basic feature. The present descriptive-analytic study has been carried out by library sources and fields relying on the aforesaid feature. Therefore, Lakish Proverbs have been singled out from original Iranian people to be analyzed in terms of having moral, didactic and educative contents. The findings reveal that Lakish proverbs include moral, didactic and educative contents demonstrating the importance of these proverbs among Laks. Furthermore, the results prove the maximum use and the educative role of these proverbs in the life of this Iranian tribe. Besides, these proverbs include extensive moral, didactic and educative contents like “livelihood”, “communication”, “planning and managing affairs”, “marriage”, “Divine beliefs”, “business and partnership”, “nurture issues”, “moral virtues”, and “immoralities”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • common culture
  • Lakish proverbs
  • morality
  • doctrine
  • nurture
اسدی گوهرگوش، عباس و سلطا‌ن‌علی قادری. (1392). زبانزدها و کنایه‌های لکی. ترجمۀ انگلیسی فتح‌الله قادری. جلد اول. چاپ اول. تهران: طهورا.
اندرز آذربد مارسپندان. (1338). ترجمۀ فارسی ماهیار نوابی. نشریۀ دانشکدۀ ادبیات تبریز. سال یازدهم. شمارۀ 52. صص 501- 528.
ایرانی، دینشاه. (1334). اخلاق ایران باستان. چاپ سوم. تهران: انجمن زرتشتیان ایرانی بمبئی.
ایزدپناه، حمید. (1391). مقدمه بر: فرهنگ لکی. چاپ اول. تهران: اساطیر.
بِرک، لورا. (1391). روان‌شناسی رشد (از لقاح تا کودکی). ترجمۀ یحیی سیدمحمدی. جلد اول. چاپ بیست و یکم. تهران: ارسباران.
بِرک، لورا. (1392). روان‌شناسی رشد (از نوجوانی تا پایان زندگی). ترجمۀ یحیی سیدمحمدی. جلد دوم. چاپ بیست و سوم. تهران: ارسباران.
پاینده، ابوالقاسم. (1382). نهج‌الفصاحه. چاپ چهارم. تهران: دنیای دانش.
دبیرمقدم، محمد. (1392). رده‌شناسی زبان‌های ایرانی. جلد دوم. چاپ اول. تهران: سمت.
دهخدا، علی‌اکبر. (1363). امثال و حکم. جلد دوم. چاپ ششم. تهران: امیرکبیر.
رحماندوست، مصطفی. (1390). فوت کوزه‌گری: مثل‌های فارسی و داستان‌های آن. جلد دوم. چاپ ششم. تهران: مدرسه.
رضایی نورآبادی، علی‌عباس. (1398). فرهنگ عامۀ لک. چاپ اول. خرم‌آباد: شاپورخواست.
زمانی، کریم. (1393). میناگر عشق: شرح موضوعی مثنوی معنوی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی. چاپ دوازدهم. تهران: نی.
شهسواری، فرامرز. (1394). واج، تکواژ و واژه در زبان لکی. چاپ اول. کرمانشاه: طاق بستان.
صرفی‌پور، محمدتقی. (1390). خوبی‌ها و بدی‌ها. چاپ اول. قم: صرفی‌پور.
عالی‌پور، کامین. (1384). دستورزبان لکی، ضرب‌المثل‌ها و واژه‌نامه. چاپ اول. خرم‌آباد: افلاک.
عالی‌پور، کامین. (1394). «خاستگاه و ریشه‌یابی زبان‌های لکی و لری». در: رسم‌الخط زبان زاگرس (لکی، لری لرستانی و لری بختیاری). به کوشش اسد فرهمند. صص 23- 43. چاپ اول. قم: نسیم حیات.
عسکری‌عالم، علی‌مردان. (1388). ضرب‌المثل‌ها و تک‌بیت‌های سور و سوگ زبان لکی. چاپ اول. خرم‌آباد: شاپورخواست.
عنصرالمعالی، کیکاووس بن اسکندر. (1390). قابوس‌نامه. تصحیح غلامحسین یوسفی. چاپ هفدهم. تهران: علمی و فرهنگی.
غزالی، امام محمد. (1380). کیمیای سعادت. به کوشش حسین خدیو جم. جلد دوم. چاپ نهم. تهران: علمی و فرهنگی.
غلامی، بهادر. (1395). فرهنگ باساک: ریشه‌شناسی واژگان زبان لکی. جلد اول. چاپ اول. خرم‌آباد: پراکنده.
فیست، جس و گریگوری جی. فیست. (1392). نظریه‌های شخصیت. ترجمۀ یحیی سیدمحمدی. چاپ نهم. تهران: روان.
مروتی، سهراب. (1381). تکامل انسان در آیینۀ اخلاق. چاپ اول. ایلام: گویش.
مکارم‌شیرازی، ناصر.(1381). اخلاق در قرآن. جلد دوم. چاپ دوم. قم:مدرسه الامام علی‌بن‌ابیطالب(ع).
مکارم شیرازی، ناصر. (1386). اخلاق در قرآن. جلد سوم. قم: مدرسه الامام علی ‌ابن ابیطالب (ع).
نجف‌زاده قبادی، امیدعلی. (1391). ادبیات عامۀ لکی. چاپ اول. خرم‌آباد: شاپورخواست.
نصیرالدین توسی. (1369). اخلاق ناصری. تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری. چاپ چهارم. تهران: خوارزمی.