بن‌مایۀ تولد نامتعارف قهرمان در افسانه‌های خور و بیابانک

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشگاه بیرجند

2 هیأت علمی دانشگاه بیرجند

3 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند

چکیده

پژوهش پیش‌رو کهن‌الگوی تولد شگفت قهرمان را در برخی از افسانه‌های عامیانة خور و بیابانک به‌شیوة توصیفی-تحلیلی بررسی و تحلیل می‌کند. تولد شگفت، معجزه‌‌آسا و نامتعارف قهرمان، بن‌مایه‌ای بسیار مهم در آغاز داستان‌های عامیانه است که شروع داستان با پیشگویی دربارة سرنوشت شخصیت یا وصف صفات او، براعت استهلالی از حضور قهرمان در داستان است. این پژوهش نشان می‌دهد که تولد قهرمان در تعدادی از افسانه‌های خور و بیابانک جنبة اسطوره‌ای و افسانه‌ای دارد. در این داستان‌ها، معمولاً قهرمان از والدینی برجسته متولد می‌شود که در مواردی قهرمانْ شاهزاده است. اغلب به‌دنیاآمدن قهرمان و روند رشد و پرورش او با مشکلات، دشواری‌ها و موانع بسیار همراه است. درمجموع از اشکال گوناگون تولد شگفت قهرمان در افسانه‌های خور و بیابانک می‌توان به تولد با منشأ گیاهی، تولد بدون پدر و مادر، تولد با یک منشأ، تولد به‌صورت ناقص، تولد از غیر انسان، تولد به‌شکل حیوان-انسان و تولد با نذر کودک به درخت اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The origin of the unconventional birth of the hero in the legends of Khur and Biabank

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Rafat 1
  • Akbar Shayanseresht 2
  • ebrahim mohammadi 1
  • Hamed Noruzi 3
1 Birjand University
2 University of Birjand
3 University of Birjand
چکیده [English]

The present research examines and analyzes the archetype of the miraculous birth of the hero in some folk legends of Khor and Biabank in a descriptive-analytical way. The amazing, miraculous and unconventional birth of the hero is a very important element in the beginning of folk stories, which starts the story with a prophecy about the fate of the character or the description of his characteristics, which is a sign of the presence of the hero in the story. This research shows that the birth of the hero in a number of legends of Khor and Biabank has a mythological aspect. In these stories, the hero is usually born to prominent parents, sometimes the hero is a prince. Often, the birth of a hero and the process of his growth and development are accompanied by many problems, difficulties and obstacles. In general, among the various forms of the miraculous birth of the hero in the legends of Khor and Biyabank, we can mention birth with plant origin, birth without parents, birth with one origin, incomplete birth, birth from a non-human, birth in the form of an animal-human, and birth with a child's vow. The tree pointed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • interdisciplinary studies
  • archetype
  • folk tales
  • unconventional birth
  • Khur and Biabank
آموزگار، ژاله و تفضلی، احمد (1370). اسطورة زندگی زردشت. تهران: کتابسرای بابل.
بتلهایم، برنو (1381). افسون افسانه‌ها. ترجمۀ اختر شریعت. تهران: هرمس.
بیرونی، ابوریحان (1386). آثارالباقیه عن القرون الخالیه. ترجمۀ اکبر داناسرشت. تهران: امیرکبیر.
درویشیان، علی‌اشرف (1384). فرهنگ افسانه‌های مردم ایران. جلد چهاردهم. تهران: کتاب و فرهنگ.
درویشیان، علی‌اشرف (1384). فرهنگ افسانه‌های مردم ایران. جلد نوزدهم. تهران: کتاب و فرهنگ.
درویشیان، علی‌اشرف (1384). فرهنگ افسانه‌های مردم ایران. جلد هفتم. تهران: کتاب و فرهنگ.
درویشیان، علی‌اشرف (1384). فرهنگ افسانه‌های مردم ایران. جلد یازدهم. تهران: کتاب و فرهنگ.
درویشیان، علی‌اشرف (1384). فرهنگ افسانه‌های مردم ایران. جلد یکم. تهران: کتاب و فرهنگ.
درویشیان، علی‌اشرف (1384). فرهنگ افسانه‌های مردم ایران. جلد دوم. تهران: کتاب و فرهنگ.
درویشیان، علی‌اشرف (1385). فرهنگ افسانه‌های مردم ایران. جلد هشتم. تهران: کتاب و فرهنگ.
ذوالفقاری، حسن (1395). «قصه‌شناسی افسانۀ نخودی». مطالعات ادبیات کودک، 7 (2)، پیاپی 14، صص98-75.
سرلو، خوان ادوارد (1389). فرهنگ نمادها. ترجمۀ‌ مهرانگیز اوحدی. تهران: دستان.
شکیبی ممتاز، نسرین و حسینی، مریم (1392). «طبقه‌بندی انواع خویش‌کاری تولد قهرمان در اسطوره‌ها، افسانه‌ها، داستان‌های عامیانه و قصه‌های پریان». فرهنگ و ادبیات عامه، 1(1)، صص143-70.
شوالیه، ژان و آلن گربران (1382). فرهنگ نمادها (اساطیر، ایما و اشاره، اشکال و قوالب، چهره‌ها، رنگ‌ها، اعداد). ترجمۀ سودابه فضایلی. جلد سوم. تهران: جیحون.
شوالیه، ژان و آلن گربران (1385). فرهنگ نمادها (اساطیر، ایما و اشاره، اشکال و قوالب، چهره‌ها، رنگ‌ها، اعداد). ترجمۀ سودابه فضایلی. جلد چهارم. تهران: جیحون.
طباطبایی، لسان الحق (1387). باغ کاکا. تهران: بهین.
طباطبایی، لسان الحق (1396). حوض توتیا. تهران: بهین.
طباطبایی، لسان الحق (1396). خشت طلا و هشت افسانۀ دیگر از فرهنگ مردم ایران‌زمین. تهران: بهین.
قائمی، فرزاد (1391). «روش‌شناسی و مبانی کاربردی برخورد منتقد با متن در رویکرد نقد کهن‌الگویی/ یونگی و پسایونگی». پژوهش‌های ادبی، 9(38)، صص100-73.
کمپبل، جوزف. (1385). قهرمان هزارچهره. ترجمة شادی خسروپناه. مشهد: گل آفتاب.
مکاریک، ایرنا (1385). دانش‌نامۀ نظریه‌های ادبی معاصر. ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی. چاپ دوم. تهران: آگه.
هنری، مرتضی (1352). اوسونگون. تهران: مرکز پژوهش‌های مردم‌شناسی.
الیاده، میرچا (1389). رساله در تاریخ ادیان. ترجمۀ جلال ستاری تهران: سروش.
یونگ، کارل گوستاو (1390). چهار صورت مثالی. ترجمۀ پروین فرامرزی. چاپ سوم. مشهد: آستان قدس رضوی.
یونگ، کارل گوستاو (1393). انسان و سمبل‌هایش. ترجمۀ محمود سلطانیه. چاپ نهم. تهران: جامی.