خوانشی نو از ماهیت نقش‌مایه شبه‌انسان‌شاخدار بر روی برخی آثار مفرغی لرستان با دیدگاه ساختار گرایانه

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

گروه باستان‌شناسی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

آثار مفرغی لرستان برای اولین بار از سال 1928 میلادی در بازارهای عتیقه به علاقه‌مندان و پژوهشگران معرفی گردید که از غرب ایران بدست آمده‌بودند. تاریخ‌گذاری‌های مختلفی در ارتباط با این اشیاء صورت گرفته؛ اما در مجموع محققان این اشیاء را به اواخر هزارة دوم تا اوائل هزارة اول قبل از میلاد نسبت داد‌ه‌اند. این اشیاء به دلیل شمایل‌نگاری‌های منحصربه‌فرد زینت‌بخش بسیاری از موزه‌های دنیا هستند. یکی از جالب‌ترین نقش‌مایه‌های اجرا شده بر روی این آثار نقش‌مایه «شبه‌انسان شاخدار» است. گروهی از پژوهشگران این نقش‌مایه را مربوط به خدای «سروش» دانسته‌ و برخی دیگر از این موجود به عنوان «گیلگمش» یاد کرده‌اند و برخی نیز بر این باوراند که این نقش‌مایه روایت‌گر «ارباب حیوانات» است. تمامی این نظریات مبتنی بر تک یافته‌هایی، بدون ارتباط جامع با تمامی مفرغ‌هایی هستند که این نقش‌مایه بر روی آن‌ها اجرا شده‌است. لذا به منظور دست‌یابی به یک تعریف جامع از نقش‌مایه «شبه انسان شاخدار» یک مجموعه 21 عددی از مفرغ‌های لرستان انتخاب و با بهره‌گیری از رویکرد ساختارگرایانه توصیف و منجر به شناسایی یک شخصیت ماورائی با جنسیتی نامشخص گردید. به منظور خوانش ماهیت این نقش‌مایه نیز با استفاده از نگاه ساختاری به موقعیت و ترکیب این نقش با نقوش پیرامونی و بهره‌گیری از تحلیل این ترکیب در گروه خاصی از سنجاق‌ها به روش ساختارگرایی سوسور شواهدی را ارائه کرده‌ایم که این شخصیت را می‌توان به عنوان خدای مردگان معرفی کرد که نشانه‌هایی از ارواح انسان‌های مرده-با جنسیت‌های زنانه و مردانه- را در اختیار گرفته است.و در هیبت این نقش‌مایه تجلی پیدا کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A new narrative of the motif of the "horned pseudo-human" on some Luristan Bronzes artifacts based on structuralism method

نویسندگان [English]

  • Abbas Motarjem
  • Mohammad Hassan Salek Akbari
Department of Archaeology, University of Bu_Ali Sina, Hamedan, Iran
چکیده [English]

Antique objects, known as Luristan bronzes, were introduced in scientific societies from 1928 onwards through antique markets, these ancient objects were found in the central Zagros plains. these objects were got from the areas in central Zagros and western Iran. Based on comparative methods and morphology, most archaeologists have dated this collection to the second half of the first millennium to the first half of the first millennium BC. Because of the combinations of special motifs, they were placed in the showcases of many prestigious museums. One of the attractive motifs of these objects is the motif of the "semi-human horned", which has been studied by researchers since the beginning of the recognition of the concept of this motif. One of the attractive motifs of these objects is the motif of "horned pseudo-human", which has been studied by researchers since the beginning of the recognition of the concept of this motif Some identified the role as belonging to the "God of Sorush" and others as "Gilgamesh" And the other group believes that this motif is a representation of a creature with "lord of animals". In terms of method, the differences in researchers' views are because of the focus and study of each group on individual data and not paying attention to a comprehensive study method on all samples. Based on this situation, a recent study has been conducted on a set of 21 bronzes from Luristan that have the motif of "semi-horned human motif"

کلیدواژه‌ها [English]

  • Luristan Bronzes artifacts
  • horned pseudo-human
  • god of the underworld
  • structuralism