«تحلیل انسجام غیرساختاری غزلی از حافظ‌شیرازی» (براساس الگوی هلیدی و حسن)

نوع مقاله : علمی

نویسنده

گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

چکیده

موضوع انسجام و یا عدم انسجام غزلیات حافظ از دیرباز مورد توجه بسیاری از ادیبان و حافظ‌پژوهان بوده‌است. در دنیای معاصر بسیاری از نظریات زبان‌شناسی برای توضیح و تفسیر مطالبی از این‌دست کارآمد می‌نماید. این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی نگاشته‌شده، درصدد است تا با تبیین و توضیح موضوع انسجام غیرساختاری و نشان‌دادن مؤلفه-های این انسجام بر اساس الگوی هلیدی و حسن (باتوجه به زبان‌شناسی نقش‌گرا و اصول انسجام متن)، مسألة وجود انسجام غیرساختاری در غزل حافظ را تبیین و بررسی نماید. در این پژوهش، انسجام غیرساختاری غزلی از حافظ در سه سطح بررسی و تحلیل خواهدگردید: 1- انسجام واژگانی یا لغوی (تکرار، حوزه معنایی مشترک: ترادف معنایی، تضاد معنایی، تقابل، شمول واژگی، اشتراک مجازی)؛ 2- انسجام نحوی یا دستوری (ارجاع، حذف، جایگزینی)؛ 3- انسجام پیوندی (روابط معنایی- دستوری). برآیند پژوهش حاکی از آنست علیرغم این‌که گویا ابیات حافظ در این غزل از انسجام برخوردار نیستند و هر بیت به نظر مستقل از بیت دیگری به‌نظر می‌آید، این ابیات از اتحاد و انسجامی غیرساختاری برخوردارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Non Structural Cohesion of a Sonnet from Hafiz Shirazi (Based on the Halliday and Hassan pattern)

نویسنده [English]

  • مریم مردانی ورپشتی
Department of Persian Language and Literature, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, Mazandaran University, Babolsar, Iran.
چکیده [English]

The issue of coherence or Incoherence of Hafez's sonnets has long been the concern of many writers and Hafez scholars. In the contemporary world, many linguistic theories are effective for explaining and interpreting such matters. This research, which is written in a descriptive-analytical method, tries to clarify and explain the issue of non-structural coherence and show the components of this coherence based on the model of Halliday and Hasan (according to role-oriented linguistics and the principles of text coherence ), to explain and examine the issue of non-structural cohesion in Hafez's sonnet. In this research, the non-structural coherence of Hafez's Sonnet will be investigated and analyzed at three levels: 1- lexical or lexical coherence (repetition, common semantic field: semantic synonymy, semantic contrast, opposition, lexical inclusion, virtual commonality); 2- syntactic or grammatical coherence (reference, deletion, replacement); 3- Coherent coherence (semantic-grammatical relations). The result of the research indicates that despite the fact that Hafez's verses in this sonnet seem to lack coherence and each verse seems to be independent from another verse, these verses have a non-structural unity and coherence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hafez
  • non-structural cohesion
  • Halliday and Hasan
  • role-oriented linguistics