توالی مفعول و فعل در متن فارسی‌میانۀ اردشیر بابکان و مقایسۀ آن با متنی از فارسی‌نو

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 استادیار زبان‌‌شناسی، گروه زبان‌شناسی ، دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان

2 عضو هیئت‌علمی و استادیار دانشکدۀ ایران‌شناسی دانشگاه ولی‌عصر(عج) رفسنجان

3 کارشناسی ارشد زبان‌شناسی، گروه زبان‌شناسی، دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان

چکیده

رده‌شناسی به مطالعۀ نظام‌مند تنوع بین زبان‌ها می‌پردازد و این پیش‌انگاره را در خود دارد که اصولی کلی بر تنوع میان زبان‌ها حاکم است. رده‌شناسیِ ترتیب‌سازه‌ها از جنبۀ درزمانی اخیراً مورد توجه بسیاری از زبان‌شناسان قرار گرفته و زیرشاخه‌ای با عنوان رده‌شناسی تاریخی ایجاد شده که در آن با استناد به نظریه‌ها و جهانی‌های ردهشناختی، ردۀ زبانی هر زبان در دوره‌های تاریخی بررسی می‌شود. بسیاری از رده‌شناسان این حوزه معتقدند نوعی همبستگی و یکدستی بین ترتیب‌سازه‌های یک جمله و ترتیب‌سازه‌های درونی سایر گروه‌های زبانی وجود دارد. بااین‌حال، برخی زبان‌ها این یکدستی را برهم زده و به‌راحتی در یک ردۀ زبانی قرار نمی‌گیرند. فارسی یکی از این زبان‌ها است. در پژوهش حاضر، با درنظر گرفتن نظریۀ سوی انشعاب درایر (1992)، توالی مفعول و فعل در دو متن کارنامۀ اردشیر بابکان از فارسی‌میانه و آخرین سفر زرتشت از فارسی‌نو، به‌صورت در زمانی، مقایسه و به این پرسش پاسخ داده شده است که چرا زبان فارسی در ترتیب‌سازه‌ای فعل‌ـ‌مفعول ردۀ ثابتی ندارد. نظریۀ درایر بر پایۀ همبستگی میان 23 زوج مؤلفه و ترتیب فعل و مفعول روی 625 زبان دنیا انجام شده است. همۀ مؤلفه‌های این نظریه دو شقی هستند و زبان‌های دنیا براساس تمایل غالب به ردۀ فعل‌ـ‌مفعول یا مفعول‌ـ‌فعل یکی از این دو شق را به کار می‌برند. در این پژوهش، بر اساس میزان بسامد کاربرد هر یک از دو شقِ مؤلفۀ 23 (ترتیب فعل و مفعول) تحلیلی آماری از کاربرد این مؤلفه‌ها داده شده و شواهدی برای بررسی بیشتر فرضیۀ 34 دبیرمقدم (1393) ارائه گردیده است

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

توالی مفعول و فعل در متن فارسی‌میانۀ اردشیر بابکان و مقایسۀ آن با متنی از فارسی‌نو

نویسندگان [English]

  • Hamed Mowlaei Kuhbanani 1
  • Fahimeh Shakiba 2
  • Fatemeh Mohammadi Rafsanjanipur 3
1 Assistant professor in Linguistics, Linguistics Department , Vali-e-Asr University of Rafsanjan
2 Assistant Professor at Vali-e-Asr University of Rafsanjan, College Iranian Studies,
3 Linguistics Department , Vali-e-Asr University of Rafsanjan
چکیده [English]

Language typology is concerned with the similarities among the languages to seek language types. Constituent order is one of the main addressed subjects in the research of typologists. Diachronic typology investigates language types in different historical periods referring to typological theories and universals. This research tries to compare the verb-object order of a Middle Persian text and a Modern Persian text based on Dryer’s Branching Direction Theory (1992). Dryer’s theory is based on correlation of 23 pairs of parameters and the order of verb and object for a sample of 625 languages. All the parameters of this theory consist two orders that based on dominant tendency to OV or VO type, the languages of the world use one of these orders. The current research attempts to conduct a statistical analysis on the frequency of verb-object order in two texts from Middle Persian (Kārnāmag ī Ardaxšīr ī Pābagān) and Modern Persian (The last journey of Zarathustra (. Also, it presents evidence for Dabirmoghaddam (1392) and other works who have claimed that Persian type is changing. The results of this research indicate that regardless of both orders in these two texts, both texts tend to use OV more than VO. Therefore, it’s clear that Persian language is not a head-initial or head-final language consistently in each period; however it’s a language with intermediate linguistic properties. The results of this research confirm the result of Dabirmoghaddam 34 theory (1392) that claims Modern Persian and Middle Persian have an intermediate status of verb-medial and

کلیدواژه‌ها [English]

  • typology
  • Verb-object Order
  • Dryer’s Branching Direction Theory
  • Kārnāmag ī Ardaxšīr ī Pābagān

مراجع

الف. منابع فارسی
ابوالقاسمی، محسن .(1385). تاریخ زبان فارسی. تهران: انتشارات سمت.
انوری،حسن و احمدی­گیوی، حسن. (1390). دستور زبان فارسی1. ویرایش چهارم. تهران: فاطمی.
ثمره، یداله .(1369). «تحلیلی بر رده­شناسی زبان: ویژگی­های رده­شناختی زبان فارسی». مجلۀ زبان­شناسی. شمارۀ 7(1). 61-80.
خیا‌م‌پور، علی. (1372). دستور زبان فارسی. انتشارت تهران.
دبیرمقدم، محمد.(1393). رده­شناسی زبان­های ایرانی. جلد اول. تهران: سمت.
راسخ­مهند، محمد .( 1391). «گروه حرف اضافه­ای پس از فعل: دلایل نقشی و رده­شناختی». مجموعه مقالات هشتمین همایش زبان­شناسی، به کوشش محمد دبیرمقدم، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، 280-293.
راسخ­مهند، محمد .( 1396).«نقش بسامد در دستور؛ نمونه­هایی از زبان فارسی». ویژه­نامۀ فرهنگستان، شماره 13. ص 133-167.
رضایی، حدائق. (1390). «جایگاه هسته در زبان فارسی: تأملی از دیدگاه رده­شناسی درزمانی». مجله پژوهش­های زبان­شناسی، شماره‌ی 3(2)، 35-46.
رضایی، والی و بهرامی، فاطمه .(1394). مبانی رده­شناسی زبان. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
شریفی، شهلا.(1387). «آرای هاوکینز در حوزه‌ی رده‌شناسی آرایش واژه‌ها و بررسی انطباق یا عدم انطباق این آرا بر آرایش  واژه‌ها در زبان فارسی». زبان و زبان شناسی. 4 (7)، 78-96.
غلامعلی‌زاده، خسرو.( 1374). ساخت زبان فارسی. تهران: احیاء کتاب.
فرشیدورد، خسرو.( 1382). دستور مفصل امروز. تهران: انتشارات سخن.
فره‌وشی، بهزاد. (1354). کارنامۀ اردشیر بابکان. تهران: انتشارات دانشگاه تهران
کشوری، فرهاد.(1386). آخرین سفر زرتشت. تهران: انتشارات ققنوس.
محموداف، ح (1365)، «ترتیب توالی کلمات در جملات ساده دوترکیبی فارسی»، ترجمه احمد شفائی، مجله زبان­شناس، شماره‌ی 1(3)، 53-66.
معین­زاده، احمد.(1384). «زبان فارسی به مثابه زبانی هسته آغازین». مجلۀ زبان و زبان­شناسی. شمارۀ 2، 129-135.
ناتل­خانلری، پرویز.(1374). دستور زبان فارسی. تهران: طوس.
ب. منابع لاتینی
Croft, W. A., Kemmer, S., & Denning, K. (Eds.). (1990). Studies in typology and diachrony: Papers presented to Joseph H. Greenberg on his 75th birthday (Vol. 20). John Benjamins Publishing.
Darzi, A. (1996). “Word order, NP movements, and opacity conditions in Persian”.University of Illinois at Urbana-Champaign.
Dryer, M. (1992). “The Greenbergian word order correlations”. Language, 68, 81-138.
Frommer, P. (1981). Post-verbal phenomena in Qolloquial Persian syntax. Ph.D. Dissertation. University of Southern California.
Greenberg, J. H. (1963). “Some universals of Grammar with Particular Reference to the Order of Meaningful Elements”, In Universals of Language, J. H. Greenberg (Ed.), Cambridge, MIT Press, PP. 73-113.
Hawkins, J. (2004). Efficiency and Complexity in Grammars, Oxford: Oxford University
Press.
Karimi, S. (2005). A minimalist approach to scrambling: Evidence from Persian. Berlin, Germany: Mouton de Gruyter.
Karimi, Simin. (1989). Aspects of Persian Syntax, Specificity and the Theory of Grammar, Doctoral dissertation, University of Washington.Koptjevskaja-Tamm, M., 2008. Approaching lexical typology. In: M. Vanhove, ed., 2008. pp. 3–52.
Lehman, W.P (1973). Syntactic Typology: Studies in the Phenomenology of Language. Austin: University of Texas Press.
Marashi, Mehdi. (1970). ‌The Persian verb: A partial description for pedagogical purposes. Unpublished doctoral Dissertation. University of Texas, Austin.
 
Moravcsik, E. A. (2013). Introducing language typology. Cambridge University Press.
 
Tabaian, H. (1974). Conjunction, Relativization and Complementation in Persian. PhD dissertation, Northwestern University, Evanston.
Taghvaipur, M. (2005). Persian Relative Clause in Head-driven Phrase Structure Grammar. PhD Thesis, University of Essex.
Vennemann, T. (1974). “Topics, Subject and Word Order”: SXV to SVX via TVX. Historical Linguistics. 339-376.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار