زمینه‌های تأثیرپذیری مانی از هندوستان و شواهد آن در شاپورگان

نوع مقاله : علمی

نویسنده

گروه فرهنگ و زبانهای باستانی، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

غالب محققان حوزۀ مطالعات مانوی بر این باورند که مانی از آموزه‌های بودا آگاهی چندانی نداشته و دانسته‌‌های مانی از مکاتب هند محدود است به سفر دوسالۀ او به جایی از سرزمین هندوستان؛ به نظر ایشان، اطلاعاتی که در متون مانوی از بودا و تعالیم و اصطلاحات دینی بودایی آمده، به مانویان خراسان بزرگ بازمی‌گردد که آنان در اثر مجاورت با فرهنگ بودایی، به‌نحوی آن معارف را در دین خود گنجانده‌اند. نظر فوق به دلایلی که در مقالۀ حاضر بررسی می‌شود پذیرفتنی نیست؛ زیرا مانی بر اساس شواهد متعدد، پیش از سفر به هندوستان با مکاتب هند خصوصاً آموزه‌های بودایی آشنایی داشته و برای تکمیل آموخته‌های خود عازم این سفر شده است. علاوه بر این، دانشوران ایرانی، دانش و علوم هندی را به‌خوبی می‌شناخته‌اند تا آنجا که در دربار پادشاهان ایران مجالس مناظره میان صاحبان ادیان و مکاتب مختلف برگزار می‌شده است. با توجه به گسترش آموزه‌های هندی در ایران و نیز مستنداتی که نوشته‌های مانی و مانویان در اختیار می‌گذارند، می‌توان گفت مانی پیش از سفر و در دورۀ تکوین اصول آموزه‌های خود، از دانش و مکاتب هند سخت بهره گرفته و حتی در مقولۀ کیهان‌شناسی نیز در کتاب شاپورگان از نجوم هندی تأثیر پذیرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The background of Indian influence on Mani and its evidence in Šābuhragān

نویسنده [English]

  • Mohsen Mirzaie
Department of Culture and Ancient Iranian Languages, Faculty of Persian and Foreign Languages, University of Tabriz, Tabriz-Iran
چکیده [English]

Most scholars who do research on Manichaeism and its founder, Mani, believe that he did not possess suitable knowledge about the Buddha’s teachings, and Mani’s familiarity with Indian schools was limited to only a couple of years of his journey somewhere in the subcontinent. On this premise, those scholars argue that the information regarding Buddha and his teachings provided in the Manichaean texts, is related to the Manichaean society of Great Khorasan, who, due to their vicinity to the Buddhist cultural milieu, have included the religious terminology of Buddhism into Manichaeism. This aforementioned assessment is not acceptable for some reason proposed and discussed in this article: There is notable evidence that shows before travelling to India, Mani was acquainted with Indian schools, especially with Buddhism, so that he made a trip there to complete what he had learned about them in his homeland. Moreover, the Iranian philosophers were obviously aware of Indian knowledge and sciences, inasmuch as meetings of debate have been frequently held in the Shahs’ court between the sages of different schools. According to the spread of Indian teachings in Iran, and the documentation provided by Mani and Manichaean writings, it can be illustrated that before traveling and during the formative years of his principles and revelation, Mani made great use of Indian knowledge and schools; further, in his description of the universe and celestial bodies in Šābuhragān, he was influenced by Indian astronomy and astrology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mani
  • Indian schools
  • adoption
  • Šābuhragān
  • astrology